Mevlânâ’ya Göre İnanç ve İbadet Boyutlarıyla Dindarlıkta Sûretten Mânâya Yöneliş

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 3, 7 - 28, 31.12.2007

Muhammet Mustafa Çakmaklıoğlu

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343875

Öz

Bu makalede tasavvufî eğitimin bireyin dindarlığında yaptığı dönüşüm Mevlânâ özelinde ele alındı. Dini algılamada şekilcilikten öze dönüş, dinin özellikle inanç ve ibadet boyutları esas alınarak Mevlânâ’nın sıkça kullandığı sûret-mânâ paradoksu çerçevesinde incelenmeye çalışıldı. Bu doğrultuda dini algılama ve yaşama husûsunda sûfilerce dikkat çekilen tecrübî boyut vurgulanmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, din, dindarlık, sûret-mânâ, tevhid, ibadetler

The Returning to the Core the Formalism in Religiosity with the Faith and the Ritual Dimensions According to Rumi

Öz

In this essay we researched the impact of sufi/mystical training on the per-son’s religiosity in the context of Rumi’s thought. We also tried to establish the re-turning to the core from the formalism in perceiving of religion, especially based on the faith and the ritual dimensions of religion, in the frame of the paradox of form-meaning that used often by Rumi. Thus we tried to stress on the experimental di-mension that was taken by sufis/mystics in regard of perceiving and living of the religion.

Anahtar Kelimeler

Rumi, religion, religiosity, form-meaning, unity, rituals

Kaynakça

• Afîfî, Ebu’l-Alâ, Tasavvuf, İslam’da Mânevî Hayat, çev. Ekrem Demirli-Abdullah Kartal, (İz Yay.), İstanbul 1999 Arasteh, A. Reza, Aşkta ve Yaratıcılıkta Yeniden Doğuş, çev. Bekir Demirkol-İbrahim Özdemir, (Kitâbiyât), Ankara 2003
• Arpaguş, Safi, Mevlânâ ve İslam, (Vefa Yay.), İstanbul 2007
• Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, (Selçuk Yay.), Ankara 1992
• Ceyhan, Semih, İsmail Ankaravî ve Mesnevî Şerhi, Basılmamış Doktora Tezi, (UÜSBE.), Bursa 2005
• Chittick, William C., “Rûmî ve Vahdetü’l-Vücûd”, Varolmanın Boyutları içinde, çev. Turan Koç, (İnsan Yay.), İstanbul 1997
• _________ Hayâl Alemleri, çev.: Mehmet Demirkaya, (Kaknüs Yay.), I. Basım, İstanbul 1999
• _________“Ibn ‘Arabi and His School”, Islamic Spirituality, Manifestations, ed. Seyyid Hüseyin Hasr, (SCM Press), London 1991
• Claude, Addas, İbn Arabî: Kibrit-i Ahmer’in Peşinde, çev., Atila Ataman, (Gelenek Yay.), İstanbul 2003
• Cürcânî, Ali b. Muhammed, et-Ta’rîfât, hz. Muhammed b. Abdulhakim el-Kâdî, (Dâru’l-Kitâbi’l-Lübnânî), Beyrut 1991
• Eflâkî, Ahmed, Ariflerin Menkıbeleri, çev., Tahsin Yazıcı, (MEB. Yay.), İstanbul 1995
• Fürûzanfer, Bedîüzzaman, Mevlânâ Celâleddîn, çev. Feridun Nâfiz Uzluk, (MEB. Yay.), İstanbul 1997
• Gazâlî, Ebu Hamid Muhammed, Mişkâtü’l-Envâr, çev. Süleyman Ateş, (Bedir Yay.), İstanbul 1994
• _________ İhyâu Ulûmiddin, çev. Ahmed Serdaroğlu, (Bedir Yay.), İstanbul 1992
• Gölpınarlı, Abdülbâkî, Mevlânâ Celâleddîn, Hayatı Eserleri Felsefesi, (İnkılap Yay.), İstanbul 1999 Gündüz, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, (Vadi Yay.), Ankara 1998
• Hakîm, Suâd, el-Mu’cemü’s-Sûfî, el-Hikme fî Hudûdi’l-Kelime, (Dendere Li’t-Tıbâa ve’n-Neşr), Beyrut 1981
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, (TDV. Yay.), Ankara 1993
• Hucvirî, Ali b. Osmân, Keşfu’l-Mahcûb, Hakikat Bilgisi, hz. Süleyman Uludağ, (Dergah Yay.), İstanbul 1996
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, haz. Ahmed Şemseddin, (Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye), Beyrut 1999
• _________ Kitâbu’t-Tecelliyât, Resâilu İbn Arabî içinde, thk. Muhammed İzzet, (Mektebetü’t-Tevfîkıyye), Kahire ts.
• _________ et-Tedbîrâtü’l-İlahiyye, nşr. H. S. Nyberg, Kleinere Schriften Des Ibn Al-‘Arabî içinde, (E. J. Brill), Leiden 1919
• Kelâbâzî, Ebu Bekr Muhammed b. İshak, et-Taarruf li Mezhebi Ehli’t-Tasavvuf, nşr., Ahmed Şemseddin, (Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye), Beyrut 1993
• Kılıç, Mahmut Erol, Muhyiddin İbnü’l-Arabî’de Varlık ve Mertebeleri, (Basılmamış Doktora Tezi), MÜSBE., İstanbul 1995
• Konevî, Sadreddin, İ’câzü’l-Beyân fî Te’vîli Ümmi’l-Kur’ân, nşr. Abdulkadir Ahmed Atâ, (Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse), Kahire 1969
• Konuk, Ahmet Avni, Tedbîrât-ı İlâhiyye Tercüme ve Şerhi, Haz: Mustafa Tahralı, (İz Yayıncılık), İstanbul 1992
• Kuşeyrî, Abdulkerim b. Hevâzin, Risâle, nşr. Halîl Mansûr, (Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye), Beyrut 2001
• Lewis, Franklin D., Rûmî, Past and Present East and West The Life, Teaching and Poetry of Jalâl al-Dîn Rûmî, (Oneworld Publication), Oxford 2000
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi, Kişilik ve Din, (Dem Yay.), İstanbul 2004
• Mevlânâ, Celâleddin er-Rûmî, Fîhi Mâ Fîh, çev. Ahmet Avni Konuk, hz. Selçuk Eraydın, (İz Yay.), İstanbul 1994
• _________ Rubâîler, çev., M. Nuri Gençosman, (MEB. Yay.), İstanbul 1994
• _________ Mesnevî, Konularına Göre Açıklamalı Mesnevî Tercümesi, çev. Şefik Can, (Ötüken Yay.), İstanbul 2003
• _________ Mesnevî- i Ma’nevî, nşr., Reynold Alleyn Nicholson, (İntişârâtı Behzad), Tahran 1380 h.
• _________ Mesnevî, çev. Veled İzbudak, (MEB. Yay.), İstanbul 1991
• _________ Dîvân-ı Kebîr (Seçmeler), haz: Şefik Can, İstanbul 2000
• Nasr, Seyyid Hüseyin, “Yedinci Yüzyıl Sûfîliği ve İbn Arabî Ekolü”, Tasavvufî Makaleler, çev., Sadık Kılıç, (İnsan Yay.), İstanbul 2002
• Necmüddin, Kübra, Tasavvufi Hayat, haz. Mustafa Kara, (Dergah Yay.), İstanbul. 1996
• Sipehsâlar, Feridun b. Ahmed, Sipehsâlâr Risâlesi, çev. Ahmed Avni, sadeleştiren, Tahir Galip Seratlı, (Elest Yay.), İstanbul 2004
• Tahralı, Mustafa, “Fusûsü’l-Hikem, Şerhi ve Vahdet-i Vücûd ile Alâkalı Bazı Meseleler”, Fusûsü’l-Hikem Ahmed Avni Konuk Tercüme ve Şerhi I, içinde, (MÜİFV. Yay), İstanbul 1999
• et-Tehânevî, Muhammed Ali, Keşşâfu Istılâhâti’l-Fünûn, nşr. Refik el-Acem ve diğerleri, (Mektebetü Lübnân), Beyrut 1996
• et-Tercümân, Süheyle Abdü’l-Bâis, Nazariyyetü Vahdeti’l-Vücûd Beyne İbn Arabî ve’l-Cîlî, (Mektebetü Haz’al), Beyrut 2002
• Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, (Yediveren Yay.), Konya 2001
• Vergote, Antoine, Din, İnanç ve İnançsızlık, çev. Veysel Uysal, (MÜİFV. Yay.), İstanbul 1999
• Yahya, Osman, “Nusûs Târihiyye Hâssaten bi Nazariyyeti’t-Tevhid fi’l-Fikri’l-İslâmî”, el-Kitâbu’t-Tizkârî Li Muhyiddin İbn Arabî, (Hey’etü’l-Mısriyye), Kahire 1969
• Yaylalı, Kamil, Mevlânâ’da İnanç Sistemi, (Sebat Matbası), Konya 1988.
• Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, (Diyanet Vakfı Yay.), Ankara, 2000.