Mevlânâ’nın Muhammed İkbal’in Fikriyatı Üzerindeki Etkisi

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 3, 163 - 174, 31.12.2007

İbrahim Kaplan

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343905

Öz

Mevlânâ’nın etkisi, bugün de hem Doğuda hem de Batıda, düşünce, sanat ve edebiyat gibi çeşitli alanlarda daha sık hissedilmektedir. İkbal’in eserlerinde de Mevlânâ’nın etkisi açık bir şekilde görülmektedir. Yaşadıkları şartların ve beslendikleri kaynakların benzerliği iki düşünürün fikri yakınlıklarının en önemli sebebidir. Hem Mevlânâ hem de İkbal, Müslümanların, İslam’ın hayat felsefesini kavramaktan aciz oldukları, kadercilik ile uyuşturuldukları, mücadele gücünü kaybettikleri ortamlarda yaşamışlar, buhrandan kurtuluşun yolunun tekrar Kur’an’a dönmek olduğunu söylemişlerdir. Yine her iki düşünür de topluma dinamizm kazandırma gibi önemli bir görev icra etmişlerdir. Mevlânâ’nın İkbal üzerindeki etkisi özellikle şu iki konuda oldukça belirgindir: Kaynağı Kur’an olan dinamik bir hayat felsefesi ve akıl gönül birlikteliği. Mevlânâ, Kur’an’ın bize dinamik ve gerçekçi bir dünya görüşü verdiğini savunurken, İkbal de aynı paralelde faaliyetçi bir dünya görüşünü benimser ve pasifliği reddeder. Diyebiliriz ki; Mevlânâ’nın, yaşamı sürekli bir eylemlilik olarak gören felsefesini ciddi şekilde benimseyen ilk düşünür, belki de İkbal idi.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Muhammed İkbal, Dinamizm

Mawlana’s Influence on Muhammad Iqbal’s Thinking Line

Öz

Today, Mevlânâ’s influence is more felt both in the East and the West in various fields such as art and literature. For example, On Iqbal’s philosophy Mevlânâ’s influence can clearly be seen. Resemblance of the conditions in which they lived and were mentally nourished is the most important intellectual closeness of these philosophers. Having lived in an environment in which Muslims were unable to understand Islam’s philosophy of life and were deeply engaged in the issue of fatalism, and therefore lost the power of struggling, both philosophers concluded that the salvation was dependent on returning to Koran. Both thinkers seem to have performed an important duty such as making people acquire dynamism. Mevlânâ’s influence on Iqbal is evident on two subjects: a dynamic philosophy of life, the source of which is Koran; and a union of the intellect and the heart. While Mevlânâ maintains that Koran gives us a dynamic and factual world view Iqbal refuses passivity in a similar activist way of thinking. Most probably Iqbal was the first thinker who adopted Mevlânâ’s view of life as a continuous actuality.

Anahtar Kelimeler

Mawlana, Muhammad Iqbal, Dynamism

Kaynakça

• Aminuddin, M., “Mevlânâ Celaleddin-i Rûmî’nin Dr. İkbal Üzerindeki Etkisi”, Pakistan Postası, Kasım, 1977.
• Asrar, N. Ahmed, “Muhammed İkbal ve Mevlânâ Celaleddin Rumi”, II. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi, 3-5 Mayıs 1990, Konya, 1990.
• Asrar, N. Ahmed, Doğudan Esintiler, İstanbul, 1981.
• Aydın, Mehmet S., “İkbal’in Felsefesinde İnsan”, AÜİFD, C. XXIX, Ankara, 1987.
• Aydın, Mehmet S., “Muhammed İkbal’in Eserlerinde Mevlânâ”, I. Mevlânâ Kongresi, 3-5 Mayıs 1985, Tebliğler, Konya, 1986.
• Cin, Halil, “VII. Mevlânâ Kongresi Açış Konuşması”, VII. Mevlânâ Kongresi (Tebliğler), 3-4 Mayıs 1993, S.Ü. Basımevi, Konya1994.
• Demirci, Mehmet, “Mesnevi’de Akıl-Aşk Karşılaştırması”, 4. Milli Mevlânâ Kongresi (Tebliğler), 12-13 Aralık 1989, Konya, 1991.
• Düzgün, Şaban Ali, Sosyal Teoloji, Ankara, 1999.
• Göztepe, Yüksel, “ Mevlânâ Celaleddin Rumi’nin Akla Eleştirel Bakışı”, Tasavvuf, Mevlânâ Özel Sayısı, ss. 417-438.
• İkbal, Javid, “İkbal ve Mevlânâ-Mukayeseli Bir İncelene”, II.Milletlerarası Mevlânâ Kongresi, 3-5 Mayıs 1990, Konya, 1990.
• İkbal, Muhammed, Bang-ı Dara, çev., N. Ahmet Asrar, (Doğudan Esintiler), İstanbul, 1981.
• İkbal, Muhammed, Cavidname, çev., Ahmet Metin Şahin, Irmak yay., Bursa, 1996.
• İkbal, Muhammed, Hicaz Armağanı, çev., Ali Nihat Tarlan, İstanbul, 1968.
• İkbal, Muhammed, The Reconstruction of Religious Thought in Islam, Lahore, 1989.
• İkbal, Muhammed, Esrar-ı Hodi, çev., Ali Nihat Tarlan, İstanbul, 1958.
• İkbal, Muhammed, Rumuz-u Bihodi, çev., Ali Nihat Tarlan, İstanbul, 1958.
• İkbal, Muhammed, Cavidnâme, çev., Annemarie Schimmel, Ankara, 1989.
• İkbal, Muhammed, Cavidname, çev., Ahmet Metin Şahin, Irmak yay., Bursa, 1996.
• Kaplan, İbrahim, Muhammed İkbal’in Kelami Görüşlerinin Değerlendirilmesi, EÜSBE, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri, 1999.
• Karahan, Abdülkadir, Dr. M. İkbal ve Eserlerinden Seçmeler, İstanbul, 1974.
• Mevlânâ Celâleddin Rumî, Mesnevi, çev., Veled İzbudak, MEB Yay., İstanbul, 1990.
• Öztürk, Yaşar Nuri, Yeniden Yapılanmak; Kur’an’a Dönüş, Yeni Boyut Yay., İstanbul, 1997.
• Yeniterzi, Emine, “Mevlânâ ve İkbal”, Mevlânâ Panellerinde Sunulan Bildiriler I, Konya, 2000.
• Yeniterzi, Emine, “ Mevlânâ’nın Tefekkür Dünyası ve İnsan”, http://www.susam.selcuk.edu.tr.