Mevlevî Semâ Âyini’nin İnsan Psikolojisine Etkileri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 3, 195 - 214, 31.12.2007

Sevde Düzgüner

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343881

Öz

Uluslar arası üne kavuşmuş bir mutasavvıf olan Mevlânâ’nın fikirleri, gün geçtikçe artan bir ilgiyle okunmakta, her kesimden insana hitap etmekte ve çeşitli açılardan akademik araştırmalara konu olmaktadır. Mevlânâ öğretisinin temel unsurlarından biri olan semâ olgusunun günümüzdeki yansıması, her yıl Aralık ayında Konya’da düzenlenen Mevlânâ’yı Anma Törenleri kapsamında icra edilen Mevlevî Semâ Âyini’dir. Program, dünyanın ve Türkiye’nin çeşitli bölgelerinden pek çok insanı kendine çekmektedir. Bu yoğun ilginin ardındaki nedenler ve ziyaretçilerin psikolojik bağlamda törenden etkilenme şekillerini belirlemek amacıyla, 2005 yılında Konya Mevlânâ Kültür Merkezi’nde tarafımızdan bir alan araştırması yapılmıştır. Çalışmamızda, bu ankette elde edilen verilerin analiz ve değerlendirmeleri yer almaktadır. Ulaşılan bulgulara dayanarak, Mevlevî Semâ Âyini’ni izleyen ziyaretçilerin manevî arayışla programa katıldıkları, dinî ve mistik tecrübeler deneyimlediklerini söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Mevlevîlik, Mevlevî Semâ Âyini, Dinî Tecrübe, Mistik Tecrübe, Kutsallık, Hoşgörü

A Study on the Influence of Mawlavi Sema Ayin on Human Psychology

Öz

Rumi has international reputation and his thought attracts attention gradually. His doctrine addresses people from different regions and it has been chosen as a main topic in academic researches. The current reflection of the concept of "sema" which is one of the basic components of Rumi’s thought is Mevlevi Sema Ayin that is being practiced in every December in Konya. This program attracts a lot of people from Turkey and all around the world. In order to determine the reasons of this attraction and the psychological effects of it, we made a field work in Mevlânâ Culture Centre in 2005. The analyses and evaluations which are obtained from this research exist in this study. Depending on the findings, it can be said that the visitors have attended to Sema Ayin because of spiritual reasons. It may be also said that the audience have experienced religious and mystic feelings.

Anahtar Kelimeler

Mevlevi Order, Mevlevi Sema Ayin, Religious Experience, Mystic Experience, Holiness, Tolerance

Kaynakça

• Altunışık, Remzi ve diğ., Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya Kitabevi, Sakarya 2005.
• Araz, Nezihe, “Mevlânâ’nın Evrenselliği Üzerine”, II. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, ( 3-5 Mayıs 1990), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1991 (117-120).
• Arıcı, Asude, “Ergenlerde Dinî Başa Çıkma Yöntemi Olarak Dua”, Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi, (ed. Hayati Hökelekli), DEM Yay., İstanbul 2006 (529-557).
• Armaner, Neda, Din Psikolojisine Giriş, C. 1, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1980.
• Aslan, Ömer, “Hoşgörü ve Tolerans Kavramlarına Etimolojik Açıdan Analitik Bir Yaklaşım”, CÜİFD, C. 5, S. 2, Sivas 2001 (357-377).
• Aşıkoğlu, Nevzat, “Kutsal ve Toplum”, CÜİFD, S. 2, C. 1, Sivas 1998 (35-44).
• Bahadır, Abdülkerim, İnsanın Anlam Arayışı ve Din, İnsan Yay., İstanbul 2002.
• Bahadır, Abdülkerim, “Ergenlik Dönemi Dinî Şüphe ve Tereddütler”, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, (ed. Hayati Hökelekli), DEM Yay., İstanbul 2006 (307-368).
• Budak, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara 2003.
• Can, Şefik, Mevlânâ, Ötüken Yay., İstanbul 2006.
• Certel, Hüseyin, Din Psikolojisi, Andaç Yay., Ankara 2003.
• Ceylan, İbrahim, “Mevlânâ’nın Tolerans Kaynağı ve Esprisi”, I. Millî Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, ( 3-5 Mayıs 1985), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1986 (409-421).
• Çelebi, Celâleddin Bâkır, Hz. Mevlânâ Okyanusundan, T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay., Konya 2003.
• Demirci, Kürşat, “Kutsiyet”, İslam Ansiklopedisi, C. 26, TDV, Ankara 2004 (495-497).
• Ekici, Necdet, “Mevlânâ’da İnsan Sevgisi”, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, (ed. V. Genç), MEB, İstanbul 1997 (132-135).
• Eliade, Mircea, Kutsal ve Dindışı, (çev. Mehmet Ali Kılıçbay.), Gece Yay., Ankara 1991.
• Giritli, İsmet, “Mevlânâ ve Hoşgörü”, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, (ed. V. Genç), MEB, İstanbul 1997 (156-158).
• Göçgün, Önder, “Mevlânâ ve İnsan”, I. Millî Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, (3-5 Mayıs 1985), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1986 (161-173).
• Günay, Haral, “Kutsiyet, İslam’da Kutsiyet”, İslam Ansiklopedisi, C. 26, TDV Yay., Ankara 2004 (497).
• Halıcı, Feyzi, “Güney Afrika’da, Amerika’da, Almanya’da ve Japonya’da Mevlânâ Sevgisi”, IX. Millî Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, ( 15-16 Aralık 1997), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1998 (15-30).
• Hamachek, Don E., “Ergen Benliğinin Psikolojisi ve Gelişimi”, Ergenliği Anlamak, (çev.) Ö. Hakan Ersever, (ed. Bekir Onur), İmge Kitabevi, Ankara 1995 (111-151).
• Hidâyetoğlu, A. Selâhaddin, Hazreti Mevlânâ Muhammed Celâleddin-i Rûmî Hayatı ve Şahsiyeti, T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Konya 2004.
• Hidâyetoğlu, A. Selâhaddin, “Mevlânâ’nın İnsanlara Bakışı”, Konya’dan Dünya’ya Mevlânâ ve Mevlevîlik, (ed. N. Şimşekler), Karatay Belediyesi Yay., Konya 2002 (81-82).
• Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yay., Ankara 2003.
• Karahan, Abdülkadir, “Mevlânâ’nın Şahsiyeti ve Dünya Görüşü”, Mevlânâ Güldestesi 5, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yay., Konya 1995 (25-39).
• Kayıklık, Hasan, Orta Yaş ve Yaşlılıkta Dinsel Eğilimler, Baki Kitabevi, Adana 2003.
• Kayıklık, Hasan, “Çeşitli Meslek Gruplarında Dinsel Eğilim ile Hoşgörüsüzlük Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, ÇÜİFD, C. 1, S. 1, Adana 2001 (125-134).
• Kılavuz, M. Akif, Yaşlanma Dönemi Din Eğitimi, Arasta Yay., Bursa 2003.
• Kimter, Nurten, “Dini İnanç, İbadet ve Dua’nın Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi, (ed. Hayati Hökelekli), DEM Yay., İstanbul 2006 (217-249).
• Konak, Akın, Çiğdem Yasemin, “Yaşlılık Olgusu”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, S. 1, C. 29, Sivas 2005 (23-63).
• Meyerovıtch, Eva de Vitray, “Mevlânâ’nın Güncelliği”, S.Ü. I. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi, Tebliğler ( 3-5 Mayıs 1987), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1988 (33-34).
• Nedvî, Ebu’l Hasan Ali, Hz. Mevlânâ, Aşk, Sabır, Sevgi, Hoşgörü, (çev. Yusuf Karaca), Kayıhan Yay., İstanbul 2006.
• Onur, Bekir, Gelişim Psikolojisi, V Yay., Ankara 1991.
• Otto, Rudolf, Das Heilige, C. H. Beck Verl., München 1971.
• Önder, Mehmet, “Mevlevîliğin Sistemleşmesi, Sultan Veled ve Diğer Postnişînler”, Konya’dan Dünya’ya Mevlânâ ve Mevlevîlik, (ed. N. Şimşekler), Karatay Belediyesi Yay., Konya 2002 (131-150) .
• Özcan, Nuri, “Mevlevî Âyini”, İslam Ansiklopedisi, C. 29, TDV, Ankara 2004 (464-466).
• Öztürk, Abdullah, “Modern İnsanın Buhranlarına Hz. Mevlânâ’nın Mesajları”, S.Ü. VIII. Millî Mevlânâ Kongresi, Tebliğler ( 6-7 Mayıs 1996), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1997 (145-150).
• Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Çamlıca Yay., İstanbul 2003.
• Rumî, Mevlânâ Celâleddin, Mesnevî, (çev. Veled İzbudak), C. 4, Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay., İstanbul 2004.
• Sancaklı, Saffet, “Hadislerde Yaşlılık Olgusunun Değerlendirilişi”, CÜİFD, S. 1, C. 10, Sivas 2006 (49-71).
• Sepetçioğlu, Mustafa Necati, “Gel Gel Çağrısı Üzerine Tartışmalar”, III. Millî Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, ( 12-14 Aralık 1988), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1989 (167-172).
• Sergen, Semih, “Mevlânâ’nın İnsana Bakışı”, II. Milletlerarası Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, (3-5 Mayıs 1990), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1991 (109-115).
• Seyrek, Ahmet, Mevlânâ İnsanlığa, Sevgiye ve Barışa Adanmış Bir Hayat, Kar Yay., İstanbul 2005.
• Sönmez, Kemâl, “Mevlânâ’nın İnsan ve İnsanlık Anlayışı”, III. Millî Mevlânâ Kongresi, Tebliğler, ( 12-14 Aralık 1988), Selçuk Üniversitesi Yay., Konya 1989 (149-155).
• Şahin, Adem, Ergenlerde Dindarlık ve Benlik, Adal Ofset, Konya 2007.
• Şahin, Adem, “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma”, SÜİFD, S. 13, Konya 2002 (143-157).
• Şehsuvaroğlu, Bedi, “Mevlânâ’da Hoşgörü ve İnsan Sevgisi”, Mevlânâ İle İlgili Yazılardan Seçmeler, (ed. V. Genç), MEB, İstanbul 1997 (277-279).
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yay., İstanbul 1995.
• Yeniterzi, Emine, Mevlânâ Celâleddin Rûmî, TDV, Ankara 2006.
• Yılmaz, Hüseyin, “Hz. Peygamber’in Eğitiminde Bir İlke Olarak Hoşgörü”, CÜİFD, C. 8, S. 1, Sivas 2004 (109-113).
• Yöndemli, Fuat, Mevlevîlikte Semâ Eğitimi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara 1997.