Mevlânâ’nın Mesnevî’de Hıristiyanlığın Tahrifi ile İlgili Anlattığı Hikâyenin Sembolik Değeri

Yıl 2007, Cilt: 7 Sayı: 3, 245 - 260, 31.12.2007

Hidayet Işık

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343903

Öz

Mevlânâ, Mesnevî’sinin ilk cildinin başlarında Hıristiyanlığın tahrifi ile ilgili bir hikâye anlatmaktadır. Bu hikâyeye göre Hıristiyanlığa düşman bir Yahudi vezir, Hıristiyanların içine girmiş ve bu dini içerden bozarak tahrip etmiştir; ancak Mevlânâ’nın anlattığı bu hikâye ve hikâyede verdiği bilgiler tarihi gerçeklerle uyuşmamaktadır. Bazı Mesnevi şarihlerinin söylediklerinin aksine hikâyedeki Yahudi vezir ile Pavlus aynı kişi değildir. Hıristiyanlığın tahrif sürecinde Mevlânâ’nın anlattığı fikrî ayrılıklar ile kaynakların belirttiği teolojik ayrılıklar da birbirinden çok farklıdır. Bu durumda, hikâye ve hikâyedeki bilgiler tarihî bir değer değil, yalnızca sembolik bir değer taşımaktadırlar. Mevlânâ’nın buradaki amacı, tarihî bir olay anlatmak yerine, kendi dinî-tasavvufî görüşlerini ve bu meyanda Vahdet-i Vücud düşüncesini aksettirmektir.

Anahtar Kelimeler

Mevlânâ, Mesnevî, Hıristiyanlık, Tahrif, Pavlus

Symbolic Value of Mawlana’s Story in Masnavi Concerning the Falsification of Christianity

Öz

Mawlana Jalal al-Din al-Rumi tells us a story in his enormous book Mathnawî about falsification and distortion of Christianity. According to this story, a Jewish minister (wazir) who is enemy to Christianity joins the Christians and changes this religion for the worse. But, the story that Mawlana tells us and information in it is contrary to the historical realities. Jewish minister and Saint Paul are not the same person. Theological variations that Mawlana and the sources mention are different from each other. Thus, the story and the information in it express a symbolic value, not a historical value. Mawlana’s aim in the story is to explain his religious-mystical opinions and philosophy of Wahdat al-Wucud, not historical information.

Anahtar Kelimeler

Mawlana, Mathnawî, Christianity, Falsification, Saint Paul

Kaynakça

• Albayrak, Kadir, Keldanîler ve Nasturîler, Vadi Yay., Ankara 1997.
• Aydın, Fuat, Yahudilik, İnsan Yay., İstanbul 2004.
• Aydın, Mahmut, Hıristiyanlık, Yaşayan Dünya Dinleri içinde, Diyanet İşleri Baş. Yay., ed. Ş. Gündüz, Ankara 2007.
• Aydın, Mehmet, “Doğu ve Batı Hıristiyanlığına Tarihi Bir Bakış”, Ankara Üni.İlahiyat Fak. Der., Ankara 1985, C: XXVII.
• Aydın, Mehmet, Hıristiyan Kaynaklarına Göre Hıristiyanlık, TDV Yay., Ankara 1995.
• Aydın, Mehmet, Hristiyan Genel Konsilleri ve II. Vatikan Konsili, S. Ü. İlahiyat Fak. Yay., Konya 1991.
• Bailly, Auguste, Bizans Tarihi, İstanbul trz.
• Besnard, Albert M., “Katolik Mezhebi”, (Din Fenomeni içinde) çev. Mehmet Aydın, Din Bilimleri Yay., Konya 1993.
• Bruce, F. F., “Marcionism”, The Penguen Dictionary of Religions, Ed. J. R.Hinnels, New York 1984.
• Buckler, F. W., “Nestorianism”, “Nestorians”, An Encyclopaedia of Religion, ed. V. Ferm, Patterson New Jersey 1959.
• Bursevi, İ. Hakkı, Mesnevi Şerhi Rûhü’l-Mesnevi, haz. İsmail Güleç, İnsan Yayınları, İstanbul 2004.
• Can, Şefik, Konularına Göre Açıklamalı Mesnevi tercümesi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2003.
• Cesteniyye, Besme Ahmed, Tahrîfu Risâleti’l-Mesîh A.S. Abre’t-Târîh Esbâbuhu ve Netâicuhu, Dımaşk 1420/2000.
• Clement, Olivier, “Ortodoks Mezhebi”, (Din Fenomeni içinde) Çev. Mehmet Aydın, Din Bilimleri Yay., Konya 1993.
• Çelik, Mehmet, Süryani Tarihi, Ayraç Yayınevi, Ankara 1996.
• Dvornik, Francis, Konsiller Tarihi İznik’ten II. Vatikan’a, TTK, Ankara 1990.
• Ebu Zehra, Muhammed, Muhadarat fi’n-Nasraniyye, Matbaatu’l-Meydânî, 1385/1966.
• Enslin, M. S., “Marcion, Marcionism”, An Encyclopaedia of Religion, ed. V. Ferm, Patterson New Jersey 1959.
• Firûzanfer, Bediuzzaman, Maâhız-ı Kısas ve Temsîlât-ı Mesnevî, Tahran 1968.
• Firûzanfer, Bediuzzaman, Şerh-i Mesnevî-i Şerîf, Tahran 1967.
• Gölpınarlı, Abdulbaki, Mesnevî ve Şerhi, Mili Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1985.
• Gündüz, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Vadi Yay., Ankara 1998.
• Gündüz, Şinasi, Hıristiyanlık, İsam Yayınları, İstanbul 2006.
• Gündüz, Şinasi, Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2001.
• Işık, Hidayet, “İstanbul’un Fethinin Hıristiyanlık Üzerindeki Etkileri”, Dini Araştırmalar, C: 4, S: 10, 2001.
• el-Karafi, Ahmed b. İdris el-Maliki, el-Ecvibetu’l-Fâhire, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut 1406/1986.
• Konuk, Ahmet Avni, Mesnevî-i Şerîf Şerhi, haz. S. Eraydın-M. Tahralı, Kitabevi, İstanbul 2006.
• Mevlânâ Celaleddin Rumi, Mesnevî, çev. Veled İzbudak, Haz. Abdülbaki Gölpınarlı, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yay., İstanbul 1988.
• el-Mevlevi, Tahir, Şerh-i Mesnevi, Selam Yay., Konya 1971.
• Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1981.
• Pike, E. Royston, Encyclopedia of Religion and Religions, “Arianism”, London 1951.
• er-Razi, Fahreddin, Mefâtîhu’l-Ğayb (Tefsîr-i Kebîr), el-Matbaatu’l-Behiyye, Kahire trz.
• Rifâî, Ken’an, Şerhli Mesnevî-i Şerîf, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul 2000.
• Sarıkçıoğlu, Ekrem, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Fakülte Kitabevi, Isparta 2002.
• et-Tercüman, Abdullah (Anselmo Turmedo), Tuhfetu’l-Erîb fi’r-Reddi alâ Ehli’s-Salîb, thk. Amr Vefîk ed-Dâûk, Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut 1408/1988.
• Tümer, Günay-Küçük, Abdurrahman, Dinler Tarihi, Ocak Yayınları, Ankara 1993.
• Vafî, Ali Abdulvâhid, “Hristiyan İnancının Teslise Dönüşmesi ve Teslisin İlk Kaynakları”, çev. Hidayet Işık, SÜ. İlahiyat Fak. Der., Y: 1996, C: VI.
• Vafî, Ali Abdulvâhid, el-Esfâru’l-Mukaddese fi’l-Edyâni’s-Sâbıka li’l-İslam, Kahire trz.
• Weigall, Arthur, Paganism in Our Christianity, Pavlus Hristiyanlığına Dair Bilimsel Bir Eleştiri Hristiyanlığımızdaki Putperestlik adıyla Yay. Ozan Yayıncılık, Ed. Mustafa Demir, İstanbul 2002.
• Yıldırım, Suat, Mevcut Kaynaklara Göre Hıristiyanlık, Işık Yayınları, İstanbul 2005.