Muhammed Ebû Zehre’nin Küleynî’ye Yönelik Eleştirileri

Yıl 2008, Cilt: 8 Sayı: 3, 367 - 401, 31.12.2008

Mehmet Eren

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343984

Öz

Hicri dördüncü asırda, Ehl-i sünnet’in meşhur altı hadis kitabı gibi Şîa’nın dört temel hadis kaynağı telif edilmiştir. "Küleynî" nispetiyle meşhur olan Ebû Cafer Muhammed b. Yakûb’un (ö. 329/941) el-Kâfî adlı eseri, hem rivâyet sayısı çokluğu, hem de diğer üç kitaptan önce telif edilmesinden ötürü, Şîa’nın en önemli hadis kaynağıdır. İslâmî ilimlerde kıymetli araştırmaları bulunan Ebû Zehre (1898-1974), bil-hassa İmam Ca‘fer es-Sâdık’a (ö. 148/765) dair kitabında, Kâfî’ye yönelik önemli tenkitlerde bulunur. Bunların özellikle şu üç konuda yoğunlaştığı görülmektedir: "Kur’ân’da eksiklik-fazlalık meselesi", "Cefr ile ilgili rivâyetler" ve "İmâmet inancı". Ebû Zehre, Kâfî’den bu konularla ilgili rivayetlerden örnekler zikrederek, onların ka-bul edilemez olduğunu ve Şîa’nın bunlara dair görüşlerinin doğru olmadığını ortaya koymaya çalışmıştır. Bu üç temel meselenin yanında, Ebû Zehre’nin Kâfî’ye yönelttiği başka ten-kitleri de vardır. Ancak onlar fazla önemli değildir. Doğrusu, Şîa’nın dört temel hadis kaynağının en güveniliri kabul edilen Kâfî’deki rivayetlerin en azından yarısına yakınının zayıf olması ve muhtemelen onda kayda değer miktarda da uydurma rivayet bulunması, bu eserin güvenilir bir kaynak olduğu fikrine önemli ölçüde zarar vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Küleynî, el, Ebû Zehre, Ca‘fer Es, Şîa’nın Tenkidi

Muhammad Abu Zahra’s Criticisms of Kulayni

Öz

six canonic hadith collections of Sunnites were written. Abu Ja‘far Muhammad b. Ya‘qub Kulayni’s (d. 329/941) al-Kafi, is the most important Shiite hadith source because it contains more narrations than the other three books and was compiled earlier. Muhammad Abu Zahra, who produced valuable works in the field of Islamic studies, leveled important criticisms at Kafi in his book on Imam al-Sadiq (d. 148/765). His criticisms focus on the following three topics: Distortion of the Qur’an, narrations on jafr, and the creed of Imamate. Abu Zahra tries to prove that the narrations on these three issues are not acceptable as well as the Shiite views concerning the issues are not accurate. In addition to these issues, Abu Zahra directs some other criticisms at Kafi, but they are not so important. The fact that at least half the narrations cited in the Kafi, being considered to be the most reliable of the four Shiite authentic hadith books, is weak and that this source contains a significant number of forged narrations cast doubt on the conviction that the Kafi is a reliable source.

Anahtar Kelimeler

Kulayni, Al-Kafi, Abu Zahra, Ja‘far Al-Sadiq, The Criticism Of Shia

Kaynakça

• Abdülğanî b. Saîd el-Ezdî, el-Mü’telif ve’l-Muhtelif, Allahâbâd (Hindistan) 1327.
• Abdurrasûl el-Ğaffâr, el-Küleynî ve Husûmuhû Ebû Zehre, Beyrut 1415/1995.
• Abdürrezzak b. Hemmâm es-San‘ânî, el-Musannef, Beyrut 1983.
• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, İstanbul 1413/1992.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Huseyn, Delâilü’n-Nübüvve, Beyrut 1405/1985.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1413/1992.
• Cündî, Abdülhalîm, el-İmâm Ca‘fer es-Sâdık, Kahire 1986.
• Ebû Davud, Süleyman b. el-Eş‘as, es-Sünen, İstanbul 1413/1992.
• Ebû Nuaym el-İsbehânî, Ahmed b. Abdullah, Hılyetü’l-Evliyâ, Beyrut 1405.
• Ebû Zehre, Muhammed, el-İmâm es-Sâdık, Kahire ts.
• Ebû Zehre, Muhammed, el-İmâm Zeyd, Kahire 1378/ 1959.
• Eren, Mehmet, Buhârî’nin Sahîh’i ve Hocaları, Konya 2003.
• el-Feyz el-Kâşânî, Mevlâ/Molla Muhsin, et-Tefsîru’s-Sâfî (yasoob.net/boks’tan).
• Hasenî, Hâşim Ma‘rûf, Dirâsât fi’l-Hadîs ve’l-Muhaddisîn, Beyrut, ts.
• İbn Asâkir, Ali b. el-Hasen, Târîhu Dimaşk, Beyrut 1415-/1995-.
• İbn Ebî Davud, Abdullah, Kitâbü’l-Mesâhif, Beyrut1405/1985.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali, Lisânü’l-Mîzân, Beyrut 1408.
• İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed, Târîhu İbn Haldûn (el-‘Iber ve Divânü’l-Mübtede’ ve’l-Haber), Beyrut 1391/1971.
• İbn Hıbbân, Muhammed, Kitâbü’s-Sikât, Haydarâbâd-Dekken 1393-1403.
• İbn Mâkûlâ, Ali b. Hibetullah, el-İkmâl, Beyrut 1411/1990.
• İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali, el-Mevzûât, Medine 1386/1966.
• İbnü’n-Nedîm, Muhammed b. İshâk, el-Fihrist, Beyrut, ts.
• Köse, Saffet, “Muhammed Ebû Zehre”, DİA, İstanbul 2005, XXX, 519-522.
• Küleynî, Ebû Cafer Muhammed b. Yakûb, el-Kâfî. Abdurrahman ed-Dimaşkıyye, Merkezü’l-İş‘â‘ el-İslâmî’nin www.islam4u.com adresindeki nüshaya, rivayetler hakkında Meclisî ve Behbûdî’nin hükümlerini ilave etmiştir. Dâru’l-Kütübi’l-İslâmiyye baskısına uyumludur.
• Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul 1413/1992.
• Onat, Hasan, “Hattâbiyye”, DİA, İstanbul 1997, XVI, 492.
• Öz, Mustafa, “Cafer es-Sâdık”, DİA, VII, 3.
• Öz, Mustafa, “Küleynî”, DİA, XXVI, 538-539.
• Safedî, Halil b. Aybek, el-Vâfî bi’l-vefeyât, Wiesbaden 1401/1981.
• Sofuoğlu, M. Cemal, “el-Kâfî”, DİA, İstanbul 2001, XXIV, 148.
• Sofuoğlu, M. Cemal, Hadis Tenkidi Yönünden el-Kâfî Üzerine Bir İnceleme, Ankara 1982 (basılmamış).
• Tirmizî, Muhammed b. İsa, es-Sünen, İstanbul 1413/1992.
• Üzüm, İlyas, “Kütüb-i Erbaa”, DİA, Ankara 2003, XXVII, 4-6.
• Yurdagür, Metin, “Cefr”, DİA, İstanbul 1993, VII, 215-218.
• Zehebî, Muhammed b. Ahmed, Siyeru A‘lami’n-Nübelâ, Beyrut 1402/1982.