"Fıkhu’l-Evleviyyât’ın (Öncelikler Fıkhı) Kaynakları ve Kuralları

Yıl 2009, Cilt: 9 Sayı: 1, 131 - 158, 31.05.2009

Merter Rahmi Telkenaroğlu

https://doi.org/10.5281/zenodo.3344041

Öz

"Fıkhu'l-evleviyyât" (öncelikler fıkhı), "fıkh" ve "evleviyyât" kelimelerinin tamlamasından oluşmuş İslam hukukuna bağlı bir terimdir. "Öncelikli meseleler" anlamına gelen "evleviyyât", "fıkh" terimiyle beraber "kişinin şer'î hükümler karşı-sında çelişkide kaldığı ya da bu hükümleri yaşarken hangi konulara öncelik vermesi gerektiği hususunda kararsızlığa düştüğü durumlarda kendisine yardımcı olan teorik ilkeler" anlamında kullanılmaktadır. Bu çalışmada bu terimin kaynakları, delilleri ve nass kaynaklı bazı kuralları işlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Öncelikler, Şer

The Materials and Rules of "Fiqhu'L-Awlawiyyat"

Öz

"Fiqhu'l-awlawiyyât" is a concept that the words "fiqh" and "awlawiyyat" was exacted, it is belonging to Islamic law. "Awlawiyyât" means that "precedence affairs" and by the word of fiqh was used that the meaning of the theoretic principles will help when the person being in the contradiction of the canonical decrees, or when he is living the religious decrees when he is in indecision about the matters which he decides presidency. We tried in the study about materials, proofs and some rules of these principles that based on religious texts.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, Precedences, Contradiction Of The Canonical Decrees

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd (v.1968), el-Mu’cemu’l-mufehras li elfâzı’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1414/1994.
• Abdusselâm Bilâcî, Tatavvuru İlmi Usûli'l-fıkh ve Teceddüdühû, Mansûra, Dâru'l-vefâ 1428/2007.
• Abduşşekur, Ahsen, “Bağdat’ın Düşüşü”. Çev. Ahmet Ünal, İslam Düşüncesi Tarihi (ed. Mian M. Şerif). İstanbul: İnsan Yayınları, 1991, III/2-17.
• Açıkgenç, Alparslan, “Evâil”, DİA. XI/513-514.
• Ahmed B. Hanbel (v.241/855), el-Müsned. Mısır: Dâru’l-me’ârif, 1392/1972.
• Atar, Fahreddin. Fıkıh usulü, 2. Baskı, İstanbul: M.Ü.İ.F.V. Yay., 1992.
• Aynî, Bedruddîn Ebu Muhammed Mahmud b. Ahmed (v. 855/1451),Umdetü’l-kârî şerhu sahihi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâsi’l-arabî, ts.
• Bedevî, Abdulazîm, el-Vecîz fî fıkhi’s-sünne ve’l-kitâbi’l-azîz. 3. Baskı, Beyrut: Dâru İbn Receb, 1424/2003.
• Beydâvî, Nâsıruddîn Ebu Saîd (v.791/1388), Envârü’t-tenzîl ve esrâru’t-tevîl, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.
• Buhârî, Ebu Abdillâh Muhammed b. İsmâ’îl (v.256/869), el-Câmi’u’s-sahîh, 2. Baskı, Riyad: Dâru’s-selâm, 1419/1999.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân, Davâbitu’l-maslaha fi’ş-şerî’ati’l-İslâmiyye, 5. Baskı, Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1406/1986.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi, Ankara: Fecr Yayınevi, 1996, I-II.
• Cessâs, Ebubekr Ahmed Râzî (v.370/980), Ahkâmu’l-Kurân, Beyrut: Dâru’l-fikr, 1414/1993.
• Ebu Dâvûd, Süleymân b. Eş’as es-Sicistânî (v.275/888), es-Sünen. 1. Baskı, Riyâd: Dâru’s-selâm, 1420/1999.
• Erdoğan, Mehmet, İslam Hukukunda Ahkamın Değişmesi, İstanbul: M.Ü.İ.F.V. Yay. , 1990.
• Fazlurrahman (v.1988), İslam, Genişletilmiş 4. Baskı, İstanbul: Selçuk Yayınları, 1996.
• Gazali, Ebu Hâmid (v.505/1111), İhyâu ulûmi’d-dîn, Beyrut, Dâru'l-ma'rife, ts.
• Hamiduddin, Muhammed, “İlk Sufiler: Doktrin”, Çev. Armağan, Mustafa, İslam Düşüncesi Tarihi (ed. Mian. M. Şerif), İstanbul: İnsan Yayınları, 1991, I/349-....
• Hammûş, Memûn Muhammed, es-Sîratü’n-nebeviyye alâ menheci’l-vahyeyn el-Kur’ân ve’s-sünneti’s-sahîha, By., ts.
• Hattâbî, Ebu Süleymân Hamed b. Muhammed (v.388/998), Me’âlimü’s-sünen, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1411/1991.
• Hınn, Mustafâ Saîd ve Bedî’ Seyyid Lahhâm, el-Îdâh fî ulûmi’l-hadîs ve’l-ıstılâh, 4. Baskı, Dımaşk: Dâru’l-kelimi’t-tayyib, 1424/2003.
• Hindî, Alî b. Hüsâmuddîn, Kenzu'l-ummâl fî süneni'l-akvâl ve'l-ef'âl, Beyrut: Müessesetü'r-risâle, 1409/1989.
• İbn Atâıllâh, Tâcuddîn Ahmed b. Muhammed (v.709/1309), el-Hikemu’l-Atâiyye, Dımaşk: my., 1419/1998.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Alî el-Askalânî (v.852/1448), Fethu’l-bârî bi şerhi sahîhi’l-Buhârî. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1379/1959, I-XIII.
• İbn Hişâm, Muhammed Abdulmelik (v.218/733), es-Sîratü’n-nebeviyye, Beyrut: Dâru İhyâi’t-turâsi’l-arabî, 1415/1994.
• İbn Kayyım, Ebu Abdillâh Muhammed b. Ebîbekr el-Cevziyye (v. 751/1350), el-Cevâbu’l-kâfî limen seele ani’d-devâi’ş-şâfî, Dımaşk: Mektebetü dâri’l-beyân, 1419/1998.
• İbn Kayyım, Ebu Abdillâh Muhammed b. Ebîbekr el-Cevziyye (v. 751/1350), el-Menâru’l-münîf fi’s-sahîhi ve’d-daîf, Haleb: Mektebetü’l-matbâati’l-İslâmiyye, 1994/1414.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebu Muhammed Abdullâh b. Ahmed (v.620/1223), el-Muğnî, Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• İbn Mâce, Ebu Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî (v.273/886), es-Sünen. 1. Baskı, Riyâd: Dâru’s-selâm, 1420/1999.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd (v.595/1198), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd, Mısır: Mektebetü’l-külliyyetü’l-ezheriyye 1386/1966.
• İbn teymiye, Takiyyuddîn Ahmed (v.728/1327), el-Fetâvâ, Haz. Abdurrahmân Muhammed b. Kâsım ve Muhammed b. Abdurrahmân, ts.
• İbnü’l-arabî, Ebubekr Muhammed b. Abdullah (v. 543/1148), Ahkâmu’l-Kurân, Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-arabî, ts.
• İbnü’l-useymîn, Muhammed b. Sâlih. Fetâva’s-sıyâm, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1423/2002.
• Karadâvî, Yûsuf, Fî fıkhi’l-evleviyyât: Dirâsetün cedîde fî davi’l-Kurâni ve’s-sünne, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2000.
• Karâfî, Şihâbuddîn Ebu’l-Abbâs (v.684/1285), el-Furûk. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, ts.
• Karaman, Hayreddin. İslam Hukuk Tarihi, İstanbul: İz Yay., 1999.
• Kastallânî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed (v.923/1517), İrşâdü’s-sârî şerhu sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâsi’l-arabî,ts.
• Kâtip çelebi, Mustafâ b. Abdullâh, Keşfu’z-zunûn an esâmi’l-kütübi ve’l fünûn. İstanbul: Maarif Vekaleti Matbaası, 1362/1943, I-II.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebîbekr (v.670/1271), el-Câmi’ liahkâmi’l-Kurân, Beyrut: darulfikr, 1414/1993.
• Mâlik b. Enes (v.179/795), el-Muvatta, Kâhira: Dâru’l-hadîs, 1421/2001.
• Mevdudi, Ebu’l-A’lâ, Tefhimu’l-Kur’an, İstanbul: İnsan Yay., 1997, I-VII.
• Mevsılî, Ebu’l-Fadl Mecdüddîn Abdullâh b. Mahmûd (v.683/1284), el-İhtiyâr li ta’lîli’l-muhtâr, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1996.
• Müslim b. haccâc, Ebu’l-Hüseyn el-Kuşeyrî (v. 261/874), el-Câmi’u’s-sahîh.. 1. Baskı, Riyad: Dâru’s-selâm, 1419/1998.
• Nesâî, Ebu Abdirrahmân Ahmed b. Şu’ayb (v.303/915), es-Sünen, 1. Baskı, Riyad: darusselam, 1420/1999.
• Nesefî, Abdullâh b. Ahmed b. Mahmûd (v.710/1310), Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-tevîl, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1995.
• Nevevî, Ebu Zekeriyyâ Muhammed b. Şeref (v.676/1277), Şerhu sahîhi Müslim, Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1419/1998.
• Nevevî, Ebu Zekeriyyâ Muhammed b. Şeref (v.676/1277), el-Ezkâr, 4. Baskı, Riyâd: Dâru’l-hedy, 1413/1993.
• Önkal, Ahmet, Rasûlullah’ın İslam’a Davet Metodu. 13. Baskı, İstanbul: Esra Yayınları, 1999.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer (V.606/1209), el-Mahsûl fî ilmi’l-usûl, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.
• Sâbûnî, Muhammed Alî, et-Tibyân fî ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Dersaadet, ts.
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr (v.911/1505), el-İtkân fî ulûmi’l-Kurân, Beyrut: Dâru İbn Kesîr; 1414/1993.
• Şa’bân, Zekiyyuddin, İslam Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-fıkh), Çev. İbrahim Kafi Dönmez, Ankara: T.D.V. Yayınları, 1999.
• Şâtıbî, Ebu İshâk İbrâhîm (v.790/1388), el-Muvâfakât fi usuli’l-ahkâm, Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Şeltût, Mahmûd, Esbâbü’l-bida’ ve medârruhâ, Dımaşk: ed-Dâru’l-müttehide, 1423/2002.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî (v.1250/1834), Neylü’l-evtâr şerhu münteka’l- ahbâr min ehâdîsi Seyyidi’l-ahyâr, Kâhira: Dâru’l-hadîs, 1421/2000.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî (v.1250/1834), Fethu’l-kadîr, Beyrut: Dâru ihyâu’t-turâsi’l-arabî, ts.
• Şimşek, M. Sait, Günümüz Tefsir Problemleri, İstanbul: Esra Yayınları, 1997.
• Şırbînî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb (v.977/1570), Muğni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti me’âni’l-minhâc, Beyrut: Dâru’l-fikr, ts.
• Taberânî, Ebu'l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (360/971), el-Mu'cemu'l-evsat, Kahira: Daru'l-haremeyn. 1415/1995.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr (v. 310/922), Tefsîru’t-Taberî ( Câmi’u’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân), 2.Baskı, Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1418/1997, I-XII.
• Tirmizî, Ebu İsâ Muhammed b. İsâ (v.279/892), el-Câmi’u’s-sâhîh. 1. Baskı, Riyâd: Dâru’s-selâm, 1420/1999.
• Turan, Ömer, Medeniyetlerin Çatıştığı Nokta: Ortadoğu, İstanbul: Acar Matbaacılık, 2003.
• Uysal, Muhittin, Tasavvuf Kültüründe Hadis, Konya: Yediveren, 2001.
• Vekîlî, Muhammed, Fıkhu’l-evleviyyât: Dirâsetün fi’d-davâbıt, 1. Baskı, Riyâd: el-Ma’hedü’l-âlemî li’l-fikri’l-İslâmî, 1416/1997.
• Veştânî, Muhammed b. Halîfe (v.827/1423), İkmâlü ikmâli’l-mu’allim, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
• Zübyânî, Abdulmecîd Abdulhamîd. Târihü’l-fıkhi’l-İslâmî, Binğâzî: Dâru’l-kütübi’l-vataniyye, 1994.
• Zürkânî, Muhammed Abdulazîm, Menâhilü’l-irfân fî ulûmi’l-Kur’ân, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l-fikr, 1416/1996.