Levh-i Mahfûz ve Kur’an

Yıl 2008, Cilt: 8 Sayı: 1, 9 - 44, 31.05.2008

Mehmet Zeki Duman

https://doi.org/10.5281/zenodo.3343936

Öz

Kur’an "Âlemlerin Rabb’inden indirilmiş" İlahî bir kelâmdır. O, Hz. Muham-med’e inzal edilmeden önce "Bir levh"de, değişik bir ifade ile "Ümmü’l-Kitap"ta muhafaza altına alınmıştır. Ona temizlerden başkası asla dokunamaz! Ondaki bilgilerden, ancak Allah’ın dilediği kadarı ihata edilebilir. Semavî kitapların da içerisinde yer aldığı bu "Ana Kitap", İslâm kültüründeki yaygın adıyla Levh-i Mahfuz’dan başkası değildir. Levh-i Mahfûz, var olacak her şeyin, yaratılmaya başlamadan önce "kalem" ile kaydedilip muhafaza altına alındığı mükemmel bir projesi niteliğindedir. Göklerde ve yerdeki her şey; insanların, hatta tüm canlıların yaratılış süreçleri, diyalektikleri, kaderleri, ölü bedenlerin toprakta kaybettikleri ve korunanlar, kıyamet süreci ve âhiret hayatı… hakikatleri itibariyle orada soyut bir biçimde kayıtlıdırlar. Eşyanın yaratılma sürecine girmesiyle birlikte bu soyut proje, tıpkı mükemmel bir filmin karelerinin projeye uygun olarak detaylı bir biçimde sahneye aktarıldığı gibi, zaman ve mekân içerisine somut bir gerçek olarak yansıtılmış ve yansıtılmaktadır... Levh-i Mahfûz’un hakikatini idrak beşer için mümkün değildir. Fakat başta Kur’an ve Hadisler olmak üzere, kaynaklarda açıklandığı ölçüde, bu ezelî ilmin mahiyeti ve muhtevası hakkında bilgi edinmek mümkündür. İşte bu makalenin amacı, kadim olan İlm-i İlahî’nin, yaratılmışlar cihetine bakan bu sembolik ifadesini, imkân ölçüsünce, Kur’an ve Hadisler açısından tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler

Levh, Kalem, Levh, Ümmü’l, Kitâbinmubîn, İmaminmubîn

Lawh-I Mahfuz and the Qur’an

Öz

The Quran is the Divine Word of the Lord of the universes. It had been protected till being sended to Mohammad in a Lawh, in other words, in the Ummu’l- Kitab. Which none touches save the purified ones? From the information contained in it one can grasp only as much as Allah wishes. This "main book" is known as Lawh Mahfuz in Islam civilization. Lawh Mahfuz is an excellent Project where everything is registered by "kalam" before they have been created. Everything in heavens and earth processes of creating all mankind even all living beings, their dialectics and predestinations, their rotten bodies in soil… Process of doomsday and future life… all these had been registered abstractly on the Lawh Mahfuz. This abstract Project have been reflected from the creation process as a concrete truth through time and space like an excellent film. It is impossible for human to perceive the trueness of Lawh Mahfuz. But it is possible to get some information about Lawh Mahfuz from Quran and Hadith and other sources. So, this article aimed to introduce the symbolical expression of eternal divine knowledge from the point of view of the Quran and Hadiths.

Anahtar Kelimeler

Lawh, Kalam, Lawh Mahfuz, Ummu’l-Kitab, Kitabinmubin, Imaminmubin

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuad, el-Mu’cemü’l-Müfehres li Elfazi’l-Kur’an, Beyrut, 1945.
• Ahmed, Ahmed b. Muhammde b. Hanbel (v. 241/855), el- Müsned, Beyrut, tsz., (I-VI).
• Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihâbuddin es-Seyyid el-Bağdâdî, (v. 1270/1854) Rûhu’l-Meânî, fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Bulâk, 1301 h., (I-V).
• Ateş, Abdurrahman, “Tefsir Geleneğinde Levh-i Mahfûz Düşüncesi”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, Ankara, 2003.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsîri, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1988, (I-XI).
• Benli, Abdullah, Kur’an-ı Kerim’de Arş, Kürsî, Kalem-i A’lâ ve Levh-i Mahfûz (Yayımlanmamış Lisans Tezi), Kayseri, 1988.
• Beydâvî, Nasruddin Ebû’l-Hayr Abdullah b. Ömer, (v. 685/1286), Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Kahire, 1968, (I-II).
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil, (v. 256/870), es-Sahîh, İst., 1315 h. tarihli baskısından ofset, 1979, (I-IV).
• Bursavî, İsmâil Hakkı, (v. 1137/1724), Rûhu’l-Beyân, İst. 1389 h. (I-X).
• Cevherî, İsmâil b. Ahmed, (v. 393/1003), Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-Arabiyye, Tahkik: Ahmed Abdulğafûr Attar, Kahire, tsz., (I-VI).
• Cîlî, Abdu’l-Kerim b. İbrahim, İnsan-ı Kâmil (çev. Abdulaziz Mecdi Tolun), İz Yayıncılık, İstanbul, 2002.
• Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed (v. 816/1413), Ta’rifât, İst. 1318 h.
• Çantay, Hasan Basri, Kur’an-ı Hakim ve Meal-i Kerim, İst. 1969, (I-III).
• Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsiru’l-Hadîs, Şam, 1962, (I-IV).
• Dihlevî, Şâh Veliyyullah Ahmed b. Abdirrahîm, (v. 1176/2769), el-Fevzu’l-Kebîr fî Usûli’t-Tefsir, Trc. Mehmed Sofuoğlu, İst. 1980.
• Duman, M. Zeki, Beyânü’l-Hak (Kur’an’ın Nüzul Sırasına Göre Tefsiri), Fecr Yayınevi, Ankara, 2006.
• Duman, M. Zeki, Vahiy Gerçeği, Fecr Yayınevi, Ankara, 1997.
• Duman, M. Zeki, Kur’an ve Tıbba Göre İnsanın Yaratılışı ve Tüp Bebek Hadisesi, Nil Yayınları, İzmir, 1990.
• Duman, M. Zeki, Yakup Çiçek’in Nasih Mensuh Biliminin Tefsire Getirdikleri ve Götürdükleri; Bedrettin Çetiner’in Kur’an’da Nesh Konusuna Değişik Bir Yaklaşım konulu tebliğlerinin Müzakeresi, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları III Tartışmalı İlmî Toplantı, 14-15 Ekim 2000, İstanbul, 2002, s. 395-420.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as es- Sicistânî, el-Ezdî, (v. 275/888), es-Sünen, (thk: İzzet Ubeyd ed’-De’âs), Şam, 1969, (I-V).
• Ebu Hanife, Numan b. Sabit (v. 150/767) el-Fıkhu’l-Ekber, (Mustafa Öz, İmam-ı Azam’ın Beş Eseri), M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, No: 49, İstanbul, 1992.
• Ebu’l-Muntehâ, Şerhu’l- Fıkhı’l-Ekber, İstanbul, 1984.
• Ebu Zeyd, Nasr Hamid, İlahî Hitabın Tabiatı (çev. Mehmet Emin Maşalı), Ankara, 2001.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1960, (I-IX).
• Erdem, Hüsameddin, “DEİZM”, DİA, IX/109-111.
• Farabî, Ebu Nasr, Kitabu Ârâi Ehli’l-Medineti’l-Fâdıla (thk: Dr. Elbir Nasrî Nadir), Beyrut, 1991,.
• Gazalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed (v. 505/1111), Mişkâtu’l-Envâr, Bedir Yayınevi, İstanbul, 1966.
• Gazalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed (v. 505/1111), İhyâu Ulûmi’d-Din, Beyrut, tsz. (I-IV).
• İbnü’l-Arabî, Ebu Bekir Muhammed b. Abdillah (v. 543/1153), Ahkâmu’l-Kur’an, (thk: Muhammed el-Bicâvî), Beyrut, tsz. (I-III).
• İbnu’l-Esîr, Ebû’s-Saâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî (v. 606/1209), en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, Beyrût, 1963 (I-V).
• İbn Kesir, Ebû’l-Fadl İsmâil b. Kesir el-Kureşî ed-Dımışkî 774/1372), Tefsiru’l-Kur’âni’l-Azim, Kahire, tarihsiz (I-IV).
• İbn Kuteybe, Ebu Mahmud b. Muhammed, Tefsiru Garâibi’l-Kur’an, Beyrut, 1978.
• İbnu Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî (v. 275/888), es-Sünen, thk: Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Mısır, 1975, (I-II).
• İbn Manzur, Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mükerrem, (v. 711/1311) Lisânu’l-Arab, Beyrut, 1968 (I-XV).
• Karaman, Hayreddin ve Arkadaşları, Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meali, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2005.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensarî (v.671/1272), el-Cami’ li Ahkâmi’l-Kur’ani’l-Azim, Kahire, tsz. (I-X).
• Kuşeyrî, Abdulkerim, Kuşeyrî Risalesi, (Yayına hazırlayan: Süleyman Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul, 1978.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib, en-Nüket fi’l-Uyûn (Tefsîru’l-Maverdî), Beyrut, tsz. (I-IV).
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nisâburî (v. 261/874), es-Sahih, Tahkik: Muhammed Fuad Abdulbâkî, Kahire, 1955 (I-V).
• Nehcuvanî, Şeyh Nîmetullah b. Mahmûd, el-Fevâtihu’l-İlâhiyye ve’l-Mefâtihu’l-Ğaybiyye, İstanbul, 1325 h.
• Nesaî, Ebu Abdirrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali b. Bahr b. Sinan b. Dinar (v. 303/915), Sünenü’n-Nesaî (C. Suyutî’nin şerhi ve İmam es-Senedî’nin haşiyesi ile), Beyrut, tsz. (I-IV).
• Nesefî, Ebû’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Muhammed (v. 710/1310), Medâriku’t-Tenzîl ve Hakaiku’t-Te’vil, Kahire, 1967, (I-IV).
• Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1983.
• Râğıb el-Isfehânî, el-Huseyn b. Muhammed el-İsfehanî (v. 502/1108), el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân (Neşre hazırlayan: Muhammed Ahmed Halefullah), Kahire, 1970.
• Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. Huseyn el-Kureşî (v. 605/1208), Mefâtîhu’l-Ğayb (Tefsiru Kebîr), Tahrân, İkinci baskı, tarihsiz (I-XVI).
• Seyyid Kutub (v. 1386/1966), fî Zılâli’l-Kur’an, (Trc. Salih Uçan, Vahdettin İnce), İstanbul, 1989, (I-X).
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr (v. 911/1505), el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrût, 1973.
• Şatıbî, Ebu İshak, el-Muvafakat fî Usuli’ş-Şeri’a, Kahire, tsz. (I-III).
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed (v. 1250/1834), Fethu’l-Kadir beyne Fenneyi’r-Rivaye ve’d-Diraye min İlmi’t-Tefsir, Şam, (I-V).
• Taberî, Ebû Câfer Muhammed b. Cerir (v. 310/922), Câmiu’l-Beyân an-Te’vili’l-Kur’ân, Kahire, 1945, (I-XXXI).
• Tehânevî, Muhammed b. A’lâ b. Ali el-Fârûkî, Keşşâfu Istılâhâti’l-Fünûn, Beyrut, tsz. (I-III).
• Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ es-Sevre (v. 279/892), es-Sünen, Kâhire, 1937, (I-V).
• Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul, 1991.
• Yavuz, Yunus Şevki, “Acbu’z-zeneb”, DİA, İstanbul, 1988, I/319.
• Yeğin, Abdullah (ve Arkadaşları), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Lügât, İstanbul, 1978.
• Zemahşerî, Ebû’l-Kâsım Carullah Muhammed b. Ömer el-Hârizmî (v. 533/1143), el-Keşşâf an Hakâikı’t-Tenzîl ve Uyûni'l-Ekâvîl fî Vücûhi’t-Te’vil, Beyrût, tarihsiz (I-IV).