Local-scale fisheries management and cooperativism: challenges and strategic solutions for fisheries cooperatives in Çanakkale

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 37 - 45, 30.06.2025

Mustafa Zabun , Semih Kale

https://doi.org/10.51756/marlife.1700156

Öz

This study aims to examine the current status of fisheries cooperatives operating in the province of Çanakkale, identify the main challenges they face, and offer viable solutions. The research covers 26 cooperatives affiliated with the Çanakkale Regional Union of Fisheries Cooperatives. Employing a qualitative research design, data were collected through face-to-face interviews with cooperative presidents and members, and analyzed using descriptive methods. Findings reveal that a significant number of cooperatives lack adequate administrative infrastructure and physical facilities. Key deficiencies include the absence of harbors, slipways, net repair areas, sales units, and cold storage facilities. In addition, ineffective inspection mechanisms, the uncontrolled expansion of amateur fishing, insufficient state support, and legal ambiguities are among the most critical problems. The cooperatives’ dependency on middlemen in the marketing process further undermines their economic sustainability. This study sheds light on the multifaceted structural problems faced by fisheries cooperatives not only in Çanakkale but also throughout Turkey. It presents policy recommendations aimed at strengthening the institutional capacities of cooperatives and enhancing their operational effectiveness. The findings are expected to contribute to the formulation of more responsive fisheries management strategies.

Anahtar Kelimeler

Fisheries cooperatives, Fishing, Çanakkale, Coastal infrastructure, Cooperative challenges

Yerel ölçekte balıkçılık yönetimi ve kooperatifçilik: Çanakkale su ürünleri kooperatiflerinin sorunları ve çözüm önerileri

Öz

Bu araştırma, Çanakkale ilinde faaliyet gösteren su ürünleri kooperatiflerinin mevcut durumunu incelemek, karşılaştıkları sorunları tespit etmek ve çözüm önerileri sunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma, Çanakkale Bölgesi Su Ürünleri Kooperatifler Birliği’ne bağlı 26 kooperatifi kapsamaktadır. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen saha çalışmasında, kooperatif başkanları ve üyeleriyle yapılan yüz yüze görüşmelerden elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, kooperatiflerin önemli bir kısmının idari, altyapı ve pazarlama olanakları açısından yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Liman, çekek yeri, ağ tamir alanı, satış yeri ve soğuk hava deposu gibi temel üstyapı eksiklikleri; denetim mekanizmalarının zayıflığı; amatör balıkçılığın kontrolsüz yayılması; devlet desteklerinin yetersizliği ve yasal düzenlemelerdeki belirsizlikler, öne çıkan temel sorunlar arasında yer almaktadır. Ayrıca, pazarlama sürecinde kabzımallara olan bağımlılık, kooperatiflerin ekonomik sürdürülebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Bu çalışma hem Çanakkale özelinde hem de Türkiye genelinde su ürünleri kooperatifçiliğinin karşılaştığı çok boyutlu yapısal sorunlara ışık tutmakta ve kooperatiflerin kurumsal kapasitelerinin güçlendirilmesine yönelik öneriler sunmaktadır. Elde edilen bulguların, balıkçılık politikalarının geliştirilmesine ve kooperatiflerin daha etkin hale getirilmesine katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Su ürünleri kooperatifleri, Balıkçılık, Çanakkale, Kıyı yapıları, Kooperatif sorunları

Etik Beyan

Çalışma yüz yüze görüşmeler yoluyla gerçekleştirilmiş olup veri toplama araçları hususunda herhangi bir etik kurul onayına ihtiyaç duyulmamaktadır. Çalışmada ilgili kurumsal ve/veya ulusal araştırma etiği komitesi tarafından onaylanmış olup etik standartlara uygun olarak gerçekleştirilmiştir.

Teşekkür

Bu çalışma ilk yazarın yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Akar, Ö. (2017). Hatay ili balıkçı barınakları risk analizi. [Yüksek Lisans Tezi. İskenderun Teknik Üniversitesi].
• Akyol, O., & Ceyhan, T. (2010). Gökçeada (Ege Denizi) kıyı balıkçılığı ve balıkçılık kaynakları. Su Ürünleri Dergisi, 27(1), 1-5.
• Akyol, O., & Perçin, F. (2006). Tekirdağ ili (Marmara Denizi) kıyı balıkçılığı ve sorunları. Su Ürünleri Dergisi, 23(3-4), 423-426.
• Altınışık, S. (2006). Çanakkale ili deniz balıkçılığının sosyo-ekonomik durumu ve pazarlama yapısı. [Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi].
• Anonim. (1996). Balıkçı Barınakları Yönetmeliği. Resmî Gazete Tarihi: 13.12.1996 Resmî Gazete Sayısı: 22846. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4997&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (Erişim tarihi: 25.06.2025)
• Boran, M., & Avcı Softa, Ş. (2016). Trabzon ilinde yer alan balıkçılık kıyı yapıları üzerine bir araştırma. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 33(4), 307-311. https://doi.org/10.12714/egejfas.2016.33.4.01
• Canpolat, İ., Memişoğlu, E., Gürçay, S., Birici, N., & Arısoy, G. (2015). Elazığ ili su ürünleri kooperatiflerinin mevcut durumu. Yunus Araştırma Bülteni, 2015(1), 11-21. https://doi.org/10.17693/yunusae.v15i21955.235739
• Ceyhan, T., Akyol, O., & Ünal, V. (2006). Edremit Körfezi (Ege Denizi) kıyı balıkçılığı üzerine bir araştırma. Su Ürünleri Dergisi, 23(1-3), 373-375.
• Çımat, A., & Duran, T. (2018). Muğla ili su ürünleri kooperatif işletmelerinin karşılaştıkları temel sorunlar ve çözüm önerileri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 433-453. https://doi.org/10.17755/esosder.321829
• Doğan, K. (2010). İstanbul su ürünleri kooperatifleri ve ortaklarının sosyo-ekonomik analizi. Journal of FisheriesSciences.com, 4(4), 318-328. https://doi.org/10.3153/jfscom.2010035
• Doğan, K. (2015). Balıkçılık sektöründe su ürünleri kooperatiflerinin yeri ve önemi. Kavruk, H. (Ed.), Küreselleşme Sürecinde Ekonomi-Siyaset-Toplum ve Kooperatifçilik. 21. Milletlerarası Kooperatifçilik Kongresi (ss. 629-649). Türk Kooperatifçilik Kurumu.
• Doğan, K. (2017). Su ürünleri kooperatiflerinin Türkiye’deki dünü, bugünü ve geleceği. Turkish Journal of Aquatic Sciences, 32(1), 21-34. https://doi.org/10.18864/TJAS201703
• Doğan, K. (2018). İstanbul ili su ürünleri kooperatiflerinin ticari olanakları ve sorunlarının incelenmesi. Aquatic Research, 1(4), 180-191. https://doi.org/10.3153/AR18020
• Doğan, K., & Alıçlı, Z. T. (2018). Şile (İstanbul) su ürünleri kooperatifi ve ortaklarının sosyo-ekonomik analizi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 11(2), 20-24.
• Doğan, K., & Gönülal, O. (2011). Gökçeada (Ege Denizi) balıkçılığı ve balıkçıların sosyo-ekonomik yapısı. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi FABA 2011 Symposium Special Issues, 2(5), 57-69.
• Kale, S., & Zabun, M. (2023). Çanakkale’deki su ürünleri kooperatifleri. U. Özekinci, E. Ş. Çelik ve Y. Şen (Eds.), Çanakkale’de su ürünleri, balıkçılık ve denizcilik (ss. 123-139), Nobel Bilimsel (Nobel Akademik Yayıncılık).
• Karademir, M., & Emin Arat, M. E. (2014). Su ürünlerin kooperatiflerinde karşılaşan sorunlar ve çözüm önerileri: İstanbul ili örneği. Öneri Dergisi, 11(41), 133-156.
• SÜRKOOP. (2025). Hakkımızda. Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği. Ankara. https://www.sur.coop/hakkimizda (Erişim tarihi: 25.06.2025)
• Tokmak Kırkses, N., & Samsun, S. (2020). Giresun ili balıkçılık kıyı yapıları. Turkish Journal of Maritime and Marine Sciences, 6(1), 42-50.
• TÜİK. (2025). Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara. https://data.tuik.gov.tr/ (Erişim tarihi: 25.06.2025)
• Ural, M. & Canpolatlı, İ. (2009). Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerindeki su ürünleri kooperatiflerinin yapısı ve av araçları ile balıkçı teknelerinin teknik özellikleri. Türk Bilim Araştırma Vakfı Bilim Dergisi, 2(4), 372-384.
• Ünal, V., & Yercan, M. (2006). Türkiye’de su ürünleri kooperatifleri ve balıkçılar için önemi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 23(1-2), 221-227.
• Ünal, V., Yercan, M., & Göncüoğlu, H. (2009). Ege kıyıları su ürünleri kooperatifleri. Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yayınları.
• Yıldız, T., & Karakulak, F. S. (2013). İstanbul balıkçılık kıyı yapılarının mevcut durumu. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 16-28.
• Yücel, Ş., & Acar, G. (2018). Su ürünleri kooperatifleri yöneticilerinin sosyo-ekonomik durumu ve kooperatiflerin sorunlarına bakışı. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 7(2), 57-66.
• Zengin, M., & Güngör, G. (2017). Su ürünleri kooperatiflerinin balıkçılık yönetimi içerisindeki rolü: Marmara Denizi örneği, Türkiye. Turkish Journal of Aquatic Sciences, 32(2), 102-119.