SİGARA VE ALKOL KULLANIMI, VE HİPERKOLESTEROLEMİ KLİNİK BENİN PROSTAT HİPERPLAZİSİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ MİDİR?

Yıl 2006, Cilt: 19 Sayı: 1, 21 - 26, 26.06.2015

Tufan Tarcan İlker Özdemir Cenk Yazıcı Yalçın İlker

Öz

Amaç: Benin prostat hiperplazisi (BPH), histopatolojik bir terim olup, prostatın iyi huylu morfolojik
büyümesi anlamına gelmektedir. Klinik BPH ise erkeklerde BPH ile birlikte ona bağlı olduğu düşünülen alt
üriner sistem semptomlarının bulunması olarak tanımlanır. Klinik BPH, yaşlı erkek popülasyonunda oldukça
sık karşılaşılan ve 60 yaş üzeri hastalarda % 70’lere varan insidansa sahip olan bir hastalıktır. BPH
gelişiminde, risk faktörü olabileceği düşünülen, yaş, obesite, hipertansiyon, diyabet, vazektomi, seksüel
aktivite, fiziksel aktivite, alkol kullanımı, kafein kullanımı, hormonal faktörler ve hiperlipidemi hakkında
değişik çalışmalar yapılmıştır. Ancak, bu risk faktörlerinin klinik BPH patogenezindeki rolü henüz tam
olarak aydınlatılamamıştır. Bu çalışmada, hiperkolesterolemi, sigara ve alkol kullanımı gibi risk faktörlerinin
klinik BPH gelişimindeki önemi araştırılmıştır.
Yöntem: Bu prospektif çalışmaya, 1997-2000 yılları arasında polikliniğimize alt üriner sistem şikayetleri ile
başvuran toplam 142 hasta alındı. Her hastanın sigara ve alkol kullanma hikayeleri alınarak çalışmayı
yürüten hekim tarafından yüz yüze görüşme yapılarak uluslararası prostat semptom skoru formu (IPSS)
uygulandı. Muayene gününde ayrıca total kolesterol ve PSA analizi amacıyla hastalardan açlık kanı alındı ve
ardından tüm hastalara üroflovmetrik analiz yapıldı. Parmakla rectal muayenede prostatta benin büyüme
tespit edilen, IPSS > 7 ve maksimum akış hızı < 10 ml/sn. olan hastalara klinik BPH tanısı konuldu. Çalışmada
tespit edilen sonuçlar student t testi, ki-kare testi ve ANOVA ile analiz edildi.
Bulgular: Hastaların 97’sinde (%68.3) klinik BPH tespit edilirken 45 (%31.7) hastanın bulgularının klinik
BPH ile uyumlu olmadığı gözlendi. Klinik BPH’sı olan hastaların ortalama serum kolesterol seviyesi 226
mg/dl iken, klinik BPH’sı olmayan hastalarda 224 mg/dl olarak tespit edildi (p > 0.05). Klinik BPH tanısı alan
hastaların 34’ü (%35.1) sigara kullanırken 63 (%64.9) hasta sigara kullanmamaktaydı (p=0.047). Alkol
kullanımı sorgulandığında klinik BPH’sı olan hastaların % 6’sı alkol kullanırken, klinik BPH’sı olmayan
hastaların %13.3’ü alkol kullanmaktaydı (p=0.041). PSA değerlerine bakıldığında, klinik BPH tespit edilen
hastaların 23’ünde (%23.8) PSA > 4ng/ml iken klinik BPH’sı olmayan hastaların 7’sinde (%15.6)
PSA > 4ng/ml olarak tespit edildi (p > 0.05).
Sonuç: Çalışma grubumuzda sigara veya alkol kullanan hastalarda klinik BPH görülme sıklığı anlamlı
olarak düşük tespit edildiğinden, bu çalışmada sigara ve alkol kullanımının klinik BPH gelişiminde koruyucu
etkiye sahip olabileceği düşünüldü. Serum kolesterol ve PSA seviyelerinin ise, klinik BPH gelişiminde
anlamlı bir etkiye sahip olmadığı gözlendi.

Anahtar Kelimeler

Benin prostat hiperplazisi, Hiperkolesterolemi, Sigara ve alkol kullanımı

Kaynakça

• 1. Carter HB, Coffey DS: The prostate: an increasing medical problem. Prostate 1990; 16: 39-48.
• 2. Meigs J, Mohr B, Barry MJ et al. Risk factors for clinical benign prostatic hyperplasia in a communitybased population of healthy aging men. J Clin Epid 2001; 54 : 935-944.
• 3. Moon TD, Brannan W, Stone NN, et.al. Effect of age, educational status, ethnicity and geographical location on prostate symptom scores. J Urol 1994; 152: 1498- 1500.
• 4. Denis L, Morton MS, Griffiths K. Diet and its preventive role in prostatic disease. Eur Urol 1999; 35: 377-387.
• 5. Adlercreutz H. Western diet and Western diseases: some hormonal and biochemical mechanism and associations. Scand J Clin Lab Invest Suppl 1990; 201: 3-23.
• 6. Matzkin H, Cytron S, Simon D. Is there an association between cigarette smoking and gland size in benign prostatic hyperplasia? Prostate 1996; 29: 42-45.
• 7. Roberts RO, Tsukamoto T, Kumamoto Y, et.al. Association between cigarette smoking and prostatism in a Japanese community. Prostate 1997; 30: 154-159.
• 8. Morrison AS. Risk factors for surgery for prostatic hypertrophy. Am J Epidem 1992; 135: 974-980.
• 9. Field AE, Colditz GA, Willett WC. The relation of smoking, age, relative weight and dietary intake to serum adrenal steroids, sex hormones and sex hormonebinding globulin in middle aged men. J Clin Endocrinol Metab 1994; 79: 1310-1316.
• 10. Seitter WR, Barrett-Connor E. Cigarette smoking, obesity, and benign prostatic hypertrophy: a prospective population-based study. Am J Epidem 1992; 135; 500- 503.
• 11. Gordon GG, Altman K, Southren AL, et al. Effect of alcohol (ethanol) administration on sex-hormone metabolism in normal men. N Engl J Med 1976; 295: 793-797.
• 12. Gass R. Benign prostatic hyperplasia: the opposite effects of alcohol and coffee intake. BJU Int 2002; 90: 649-654.
• 13. Lagiou P, Wuu J, Trichopoulou A, et al. Diet and benign prostatic hyperplasia: a study in Greece. Urology 1999; 54: 284-290.
• 14. Kitagawa N, Ichikawa T, Akimoto S, et.al. Natural course of human benign prostatic hyperplasia with relation to urinary disturbance. Prostate 1994; 24: 279- 284.
• 15. Hammarsten J, Hogstedt B, Holthuis N, et.al. Components of the metabolic syndrome-risk factors for the development of benign prostatic hyperplasia. Prost Cancer Prost Dis 1998; 1: 157-162.