Tek enfeksiyon tanılı reçetelere hekimlerin yazdığı antibiyotiklerin değerlendirilmesi

Year 2012, Volume: 16 Issue: 3, 206 - 212, 07.03.2014

Salih Mollahaliloğlu Ali Alkan Başak Dönertaş Şenay Özgülcü Uğur Dilmen Ahmet Akıcı

Abstract

AMAÇ: Hekimlerin enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde, antibiyotik kullanımı konusunda
çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Bu araştırmada hekimlerin tek enfeksiyon tanısı içeren reçetelere
yazmış oldukları antibiyotiklerin ilaç kullanımı yönünden ayrıntılı olarak incelenmesi
amaçlandı.
YÖNTEM: Türkiye’nin 10 ilindeki birinci basamak (BB) ve çeşitli hastanelerde (H) yazılmış
olan reçeteler eczaneye başvuru sırasında fotokopi edilerek toplandı. Bu reçeteler arasında
tek tanı içeren ve antibiyotik yazılmış 951 reçete çeşitli ilaç kullanımı göstergelerine göre
değerlendirildi.
BULGULAR: Reçete başına düşen ilaç sayısının (RBDİS) 3,11 olduğu, reçetelere yazılan ilaçların
%36,1’ini antibiyotiklerin oluşturduğu saptandı. Reçete başına düşen tedavi maliyetinin
(RBDTM) ortalama 48,86 TL, reçete başına düşen (RBD) antibiyotik maliyetinin ortalama
24,78 TL olduğu saptandı. En sık yazılan antibiyotiklerin farenjit, tonsillit ve sinüzitte
amoksisilin+klavulanik asit (sırasıyla, %30,1, %42,3 ve %27,1), bronşitte sefuroksim (%16,5),
idrar yolu enfeksiyonlarında ise levofloksasin (%23,2) olduğu saptandı. BB’ler ve H’lerin her
birinde RBDİS, RBDTM, RBD antibiyotik sayısı ve RBD antibiyotik maliyetinin bu 5 endikasyona
göre karşılaştırmasında istatistiksel olarak anlamlı derecede farklılık saptandı (p<0,05).
SONUÇ: Reçetelere ortalama 3’ün üzerinde ilaç yazılmış olması yüksek bulunmuştur. Bu
değerin çoklu tanıların ayıklanmadığı başka reçete analizi çalışmalarındakine yakın olması,
hekimlerin polifarmasiye yatkınlıklarını düşündürmektedir. Ayrıntısı incelenen tanılar arasında
farenjit, tonsillit ve sinüzitte “amoksisilin+klavulanik asidin” en sık tercih edilen antibiyotik
olduğu; hekimlerin genel olarak geniş spektrumlu antibiyotikleri tercih ettiği ve bunun
reçete maliyetine yansıdığı göze çarpmaktadır. Bu tespitler enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde
hekimlerin yeterince akılcı davranmadıklarına işaret etmektedir

Keywords

ANAHTAR SÖZCÜKLER: Enfeksiyon, tanı, antibakteriyel ajanlar, reçeteler, hekimler

References

• Holloway K, van Dijk L. The World Medicines Situa- tion 2011-Rational use of medicines. WHO, Geneva, 2011. http://www.who.int/medicines/areas/policy/ world_medicines_situation/WMS_ch14_wRational.pdf. [Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012].
• European Parliament Directorate General for Internal Policies of the Union. Antibiotic Resistance Report. IP/A/ STOA/ST/2006-4. http://www.itas.kit.edu/down- loads/etag_hoho06a.pdf. [Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012].
• Karabay O, Hosoglu S. Increased antimicrobial con- sumption following reimbursement reform in Turkey. J Antimicrob Chemother 2008; 61: 1169-71.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. [Health Sta- tistics Year Book 2010]. Ankara, 2011. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 832.
• World Health Organization (WHO). Promoting rational use of medicines: core components. WHO Policy Per- spectives on Medicines no5. WHO/EDM/2002.3. http:// apps.who.int/medicinedocs/pdf/h3011e/h3011e.pdf. [Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012].
• World Health Organization (WHO). Introduction to Drug Utilization Research. 2003.. http://www.whocc. no/filearchive/publications/drug_utilization_research. pdf. [Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012].
• Republic of Turkey Ministry of Health. Akdağ R (Ed). Turkey Health Transformation Program Evaluation Re- port (2003-2010). MoH Publication No: 839. ISBN: 978- 975-590-377-4.
• Avci IY, Kilic S, Acikel CH, Ucar M, Hasde M, Eyigun CP, Pahsa A, Cetiner S. Outpatient prescription of oral antibiotics in a training hospital in Turkey: trends in the last decade. J Infect 2006; 52: 9-14.
• Aydın S, Yarış F, Özçakır A, Ağalar C. Most common infections and antibiotic prescribing habits of residents: Experience of three university hospitals. Turk J Med Sci 2005; 35: 169-73.
• Lundborg CS, Olsson E, Mölstad S; Swedish Study Group on Antibiotic Use. Antibiotic prescribing in out- patients: a 1-week diagnosis-prescribing study in 5 coun- ties in Sweden. Scand J Infect Dis 2002; 34: 442-8.
• Elseviers MM, Ferech M, Vander Stichele RH, Goossens H; ESAC project group. Antibiotic use in ambulatory care in Europe (ESAC data 1997-2002): trends, regional differences and seasonal fluctuations. Pharmacoepide- miol Drug Saf 2007; 16: 115-23.
• Hadley JA, Pfaller MA. Oral beta-lactams in the treat- ment of acute bacterial rhinosinusitis. Diagn Microbiol Infect Dis 2007; 57: 47-54.
• Desrosiers M, Evans GA, Keith PK, Wright ED, Kaplan A, Bouchard J, Ciavarella A, Doyle PW, Javer AR, Leith ES, Mukherji A, Schellenberg RR, Small P, Witterick IJ. Ca- nadian clinical practice guidelines for acute and chronic rhinosinusitis. Allergy Asthma Clin Immunol 2011; 7: 2.
• T.C Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merke- zi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2003. Arısoy ES (Ed). Ankara, 2003.
• T.C Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merke- zi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü. Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri 2012. Yarış E (Ed). Ankara, 2012.
• Zoutman DE, Ford DB, Bassili AR. Antibiotic prescribing by family physicians for upper respiratory tract infections: Impacts of feedback, non-antibiotic drug recommenda- tions, and patient factors. Int J Infect Control 2006; 2: 1-5.
• New York State Department of Health Office of Health In- surance Programs. Avoidance of Antibiotic Treatment in Adults with Acute Bronchitis. 2011. http://www.health. ny.gov/health_care/managed_care/reports/docs/ adults_antibiotic.pdf. [Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012].
• Stocks NP, McElroy H, Sayer GP, Duszynski K. Acute bronchitis in Australian general practice. A prescription too far? Aust Fam Physician 2004; 33: 91-3.
• Vojvodić Ž. Antimicrobial use and indication-based prescrib- ing among general practitioners in Eastern Croatia: compari- son with data from the European Surveillance of Antimicro- bial Consumption project. Croat Med J 2010; 51: 524-33.
• Chlabicz S, Małgorzata-Ołtarzewska A, Pytel-Krolczuk B. Respiratory tract infections: diagnosis and use of anti- biotics by family physicians in north-eastern Poland. Int J Antimicrob Agents 2004; 23: 446-50.
• Grabe M, Bjerklund-Johansen TE, Botto H, Çek M, Naber KG, Tenke P, Wagenlehner F. Guidelines on urological infections. European Association of Urology, 2010.
• Craig JC, Simpson JM, Williams GJ, Lowe A, Reynolds GJ, McTaggart SJ, Hodson EM, Carapetis JR, Cranswick NE, Smith G, Irwig LM, Caldwell PH, Hamilton S, Roy LP; Pre- vention of Recurrent Urinary Tract Infection in Children with Vesicoureteric Reflux and Normal Renal Tracts (PRIVENT) Investigators. Antibiotic prophylaxis and recurrent urinary tract infection in children. N Engl J Med 2009; 361: 1748-59.
• Canbaz S, Peksen Y, Sunter AT, Leblebicioglu H, Sunbul M. Antibiotic prescribing and urinary tract infection. Int J Antimicrob Agents 2002; 20: 407-11.
• Guneysel O, Onur O, Erdede M, Denizbasi A. Trimetho- prim/sulfamethoxazole resistance in urinary tract infec- tions. J Emerg Med 2009; 36: 338-41.
• Caterino JM, Weed SG, Espinola JA, Camargo CA Jr. National trends in emergency department antibiotic prescribing for elders with urinary tract infection, 1996- 2005. Acad Emerg Med 2009; 16: 500-7.
• Santos V, Nitrini SMOO. Prescription and patient-care indicators in healthcare services. Rev Saşde Pşblica 2004; 38: 1-7.
• Arslan LS, Şemin S. Adherence to prescription among patients applied to health centre. http://www.ssyv.org. tr/sdetay.asp?did=87. [Erişim tarihi: 6 Temmuz 2012].
• Patel V, Vaidya R, Naik D, Borker P. Irrational drug use in India: a prescription survey from Goa. J Postgrad Med 2005; 51: 9-12.
• Ghimire S, Nepal S, Bhandari S, Nepal P, Palaian S. A prospective surveillance of drug prescribing and dis- pensing in a teaching hospital in western Nepal. J Pak Med Assoc 2009; 59: 726-31.
• Jun Z, Linyun L, Che Z, Yuanrong Y, Fengxi G, Heng Z. Analysis of outpatient prescription indicators and trends in Chinese Jingzhou Area between September 1 and 10, 2006-2009. Afr J Pharm Pharmacol 2011;5:270-5.