Hasta Hakları Bağlamında Direkt Tüketiciye İlaç Reklamları Üzerine Kalitatif Bir Çalışma

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 3, 164 - 176, 12.09.2014

Nazlı Şencan Metin Uyar

Öz

Amaç: Bu çalışma, ilaç ve eczacılık hizmetleri ile ilgili Sivil
Toplum Kuruluşlarında (STK) görev alan eczacı ve hekimlerin
direktt hastaya yönelik ilaç reklamlarına bakış açısını hasta
hakları bağlamında tanımlamak amacı ile gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Sağlık hizmeti sunucularının görüş ve bakış
açısını tespit edebilmek için kalitatif (niteliksel) araştırma
yöntemlerinden biri olan odak grup görüşme yöntemi tercih
edilmiştir. 2012 yılı yaz ve sonbahar aylarında, çoğunluğu
serbest eczacı, ilaç firmasında çalışan eczacı ve ilaç
firmasında görev yapan hekimlerin oluşturduğu, sivil toplum
kuruluşlarında görev yapan sağlıkçılar ile üç farklı gurup ile
görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların kurumlarından
bağımsız olarak, direktt tüketiciye yönelik ilaç reklamları
hakkında neler düşündükleri, yarı yapılandırılmış sorular ile
anlaşılmaya çalışılmıştır. Sesli ve görüntülü kayıtlar alınmış,
herbiri yaklaşık 1-2 saat süren görüşmelerin çözümlemeleri
üzerinden değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir.
Bulgular: Bu önçalışmada üç farklı gurup ile yaklaşık 20 kişi
ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Sağlık mesleği mensupları
olan hekim ve eczacıların, direktt tüketiciye yönelik ilaç
reklamlarının hastanın sağlığına ve hasta haklarına zarar
verebileceği düşüncesinde oldukları anlaşılmıştır.
Sonuç: İlaç endüstrisi ve eczacılık mesleğinin temsil eden
Sivil Toplum Kuruluşları’nda (STK) görev yapan hekim
ve eczacıların, direktt tüketiciye yönelik ilaç reklamları
konusunda ilacın üreticisi, ithalatçısı, depocusu, eczacı,
doktor, toplum temsilcileri, ödeyen kurumlar ve resmi
otoritenin bir masaya oturarak, tartışması ve uzlaşması
gerektiğini vurgulamışlardır

Anahtar Kelimeler

İlaç reklamları, eczacı, niteliksel araştırma, hasta hakları

Kaynakça

• Uygun O. İnsan Hakları Kuramı, Yapı Kredi Yayınları, Ankara, 2000. Durul F. Küreselleşme ve İnsan Hakları, Toroslu Kitaplığı, İstanbul, 200
• Bozkurt E. İnsan Haklarının Korunmasında Uluslar arası Hukukun Rolü, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2003.
• Hatun Ş. Hasta Hakları, İletişim Yayınları, İstanbul, 1999.
• Gülsoy T. Reklam Terimleri ve Kavramları Sözlüğü, I. Basım, Adam Yay. İstanbul, 1999.
• Matthew FH.Direct-To-Consumer Marketing of Prescription Drugs : A Current Perspective for Neurologists and Psychiatrists. CNS Drugs, 18(2):69-77, 2004.
• Australian Medical Association. AMA Position Statment on DirectTo-Consumer Advertising-2007 [Internet] Canberra, ACT : 2007. https://ama.com.au/position-statement/direct-consumer-advertising (Erişim Tarihi: 3 Şubat 2013)
• Wellington A. To ban or not to ban : direct-to-consumer advertising and human rights analysis. AMJ, 3: 749-766, 2012. (Doi 10.4066/ AMJ.2012.500)
• Mello MM, Rosenthal M, Neumann PJ. Direct-to-consumer advertising and shared liability for pharmaceutical manufacturers. JAMA; 289 (4): 477-81, 2003.
• General Accounting Office. Prescription drugs: FDA oversight of direct-to-consumer advertising has its limitation. Washington, DC: United States General Accounting Office, October, 2002.
• Findlay SD. Direct-to-consumer promotion of prescription drugs. Pharmacoeconomics; 19 (2): 109-19, 2001.
• Perri M, Shinde S, Banavali R. The past, present and future of directto-consumer prescription drug advertising. Clin Ther; 21 (10): 1798811, 1999.