Opinions of Pharmacists’ on Effect Levels of External Factors on Community Pharmacy Economies

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 4, 1015 - 1023, 01.12.2017

Bülent Kıran Elif Gizem Karaca Duygu Ülkar

Öz

Recently, new regulations were implemented to comply

with health policies of European Union and World Health

Organization, and to reduce health care cost in our country.

These regulations were affected negatively pharmacy economies.

Pharmacists had to struggle with numerous external factors to

sustain their businesses.

This study was conducted by face-to-face survey of 30 questions

to 131 volunteer pharmacies in Izmir to identify pharmacists’

opinions about effect levels of external factors on community

pharmacy economies such as similar product sellers, media,

consumer features, Social Security Institution and government

policies. Data were evaluated by frequency, percentage

distribution and chi-square test using SPSS18 Package Program.

According to pharmacists, the most important buyer is Social

Security Institution(82.4%) and the most important external

factor affecting sale of prescription drugs is health and drug

policies(96.2%). However, nearly all pharmacists(97%) think

that there is an increase for non-pharmaceutical products in the

last few years due to decreased gain from drugs. Thus, it was

increased the level of being affected of pharmacy economies

by external factors. Advertisements(38.9%) and consumer

features(33.6%) were identified as major external factors that

affect sale of over-the-counter products.

It was identified that 88.5% of pharmacists think that it

is necessary to make regulations to support community

pharmacy economies in health-drug policies by government for

contribution of pharmacists to community health by reducing

these external factors. Therefore, practices such as selling

effective products for community health only at pharmacies

and awareness of consumers, etc. should be implemented

immediately.

Anahtar Kelimeler

Pharmacy, Community Pharmacy, Pharmacy Administration, Economics

Serbest eczane ekonomilerine etkili dışsal faktörlerin etki düzeyleri hakkındaki eczacı görüşleri

Öz

Son yıllarda, Avrupa Birliği ve Dünya Sağlık Örgütü sağlık

politikalarına uyum sağlamak ve ülkemizdeki sağlık hizmeti

maliyetlerini düşürmek adına yeni yasal düzenlemeler

gerçekleştirilmiştir. Bu düzenlemeler eczane ekonomilerini

olumsuz yönde etkilemiştir. Eczacılar ise işletmelerini ayakta

tutabilmek adına, çok sayıda dışsal etkenle mücadele etmek

zorunda kalmıştır.

Bu çalışma, serbest eczane ekonomilerine etkili; benzer ürün

satıcıları, medya, tüketici özellikleri, SGK ve Devlet politikaları

gibi dışsal faktörlerin etki düzeyleri hakkında eczacı görüşlerini

saptamak amacıyla, İzmir’de gönüllü 131 serbest eczacıya

30 sorudan oluşan bir anketin yüz yüze uygulanmasıyla

gerçekleştirilmiştir. Veriler, SPSS 18 Paket Programı kullanılarak

frekans, yüzde dağılım ve ki-kare testi ile değerlendirilmiştir.

Araştırmaya katılan eczacıların, %82,4’ünün en önemli ürün

alıcısı Sosyal Güvenlik Kurumu ve reçeteli ilaç satışına etkili en

önemli dışsal faktörün sağlık ve ilaç politikaları (%96,2) olduğu

saptanmıştır. Ancak, eczacıların tamamına yakını (%97) son

yıllarda ilaçtan elde edilen kazanç azalınca ilaç dışı ürünlere

yönelimin arttığını, bunun da eczane ekonomilerinin dışsal

faktörlerden etkilenme düzeyini artırdığını düşünmektedir.

Reklamlar (%38,9) ve tüketici özellikleri (%33,6) ise reçetesiz

ürün satışına en çok etki eden başlıca dışsal faktörler olarak

saptanmıştır.

Serbest eczane ekonomilerine etki eden dışsal faktörlerin

etkisinin azaltılarak eczanelerin toplum sağlığına katkısının

artırılabilmesi için araştırmaya katılan eczacıların %88,5’inin

devletin sağlık-ilaç politikalarında serbest eczane ekonomisini

destekleyecek düzenlemelerin yapılmasını gerekli gördükleri,

bunun için toplum sağlığına etkili ürünlerin sadece eczanede

satılması başta olmak üzere tüketicilerin bilinçlendirilmesi

vb. uygulamaların ivedilikle yaşama geçirilmesi gerektiğini

düşündükleri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eczacılık, Serbest Eczane, Eczane Yönetimi, Ekonomi

Kaynakça

• 1. Keyder Ç, Üstündağ N, Ağartan T, Yoltar Ç. Avrupa’da ve Türkiye’de Sağlık Politikaları. İletişim Yayınevi, İstanbul, Türkiye. 2007, pp 7-13. 2. Yalçın Balçık P, Karsavuran S. Dünya’da ve Türkiye’de İlaç Fiyatlandırması. Hacettepe Sağlık İdaresi Derg 2012; 15: 38- 67. 3. 14.02.2004 tarih ve 25373 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Karar http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/02/20040214. htm&ma i n = h t t p : / / www. r e s m i g a z e t e . g o v. t r / eskiler/2004/02/20040214.htm [Erişim Tarihi: 16.02.2016]. 4. 09.02.2005 tarih 25722 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2005 Mali Yılı Bütçe Uygulama Talimatı http://www. resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete. gov.tr/eskiler/2005/02/20050209m1.htm&main=http:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/02/20050209m1.htm [Erişim Tarihi: 16.02.2016]. 5. Usta S. Eczane Ekonomilerine Güncel Bakış. 13.Türkiye Eczacılık Kongresi, Bildiri Özeti, s.24-25. 6. Akyürek EÇ. Sağlıkta bir geri ödeme yöntemi olarak global bütçe ve Türkiye. Sosyal Güvenlik Derg 2012;2:124-53. 7. Bayraç ZB. Yüksek Lisans Tezi. Türkiye’de İlaç Pazarının Gelişimi Ve Karaman İli Örneği. T.C. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Karaman, Türkiye. 2011, pp.109. 8. Türkiye İstatistik Kurumu İstatistiksel Tablolar ve Dinamik Sorgulama, 2007-2016 Aralık Ayları Tüketici Fiyatları Endeksi http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1014 [Erişim Tarihi: 20.02.2017]. 9. Kıran B. Dışsal faktörlerin serbest eczacılıkta yarattığı haksız rekabet ve halk sağlığına etkileri. Denge Derg 2015;43:20-1. 10. Tığ EÖ, Ayanoğlu Dülger G, Hıdıroğlu S, Toklu HZ. serbest eczacıların elektronik bilgi kaynağı kullanımı. Marmara Pharm J 2012;16:29-35. 11. Demircan D, Çanga B, Gün M, Ünal Ç, Önem İ, Akıcı A. Üniversite öğrencilerinin ilaç/tıbbi ürün kullanımına yönelik tutumlarının değerlendirmesi. Marmara Med J 2010;23: 276- 84. 12. Yılmaz M, Güler N, Güler G, Kocataş S. Bir grup kadının ilaç kullanımı ile ilgili bazı davranışları: Akılcı Mı? Cumhuriyet Med J 2011; 33: 266-77. 13. Zerenler M. Konya ilinde faaliyet gösteren eczanelerin algılanan hizmet kalitesi, hasta beklentileri ve sorunların belirlenmesine yönelik araştırma. 5.Bölge Konya Eczacı Odası Yayını, Konya. 2015, pp 14-46. 14. Düşük Cirolu Serbest Eczaneler Araştırması 2007, Türk Eczacıları Birliği Araştırma Dizisi(http://www.e-kutuphane. teb.org.tr/pdf/raporlar/dusuk_cirolu/10.pdf) [Erişim Tarihi: 20.04.2016] 15. Čábyová L, Krajčovič P, Fedorová M. The effect of media channels on sales of over-the-counter drugs and food supplements. EJST 2015;11:239-49. 16. Penpece D. Yüksek Lisans Tezi. Tüketici Davranışlarını Belirleyen Etmenler: Kültürün Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi. T.C. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, İşletme Anabilim Dalı, Kahramanmaraş, Türkiye. 2006. 17. Akagün Ergin E, Özdemir Akbay H. Giyim ve gıda ürünleri kategorilerinde tüketicilerin plansız satın alma davranışları üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Derg 2011;8:275-92. 18. Okutan S, Bora B, Altunışık R. Keşifsel satın alma eğilimleri ve bu eğilimlerin plansız, kompülsif ve hedonik satın alma tarzlarıyla olan ilişkisinin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Derg 2013;8:117-36. 19. Çelenk F. Çeşitli Mal ve Hizmetlerle İlgili Reklam Yasaklama ve Sınırlamaları http://www.tuketici.gov.tr/source.cms. docs/etuketici.gov.tr.ce/docs/yayinlar/FATIH_CELENK.pdf [Erişim Tarihi: 25.04.2016]. 20. Gülpınar G, Özçelikay G. OTC Drug regulations in Turkey: The opinions of community pharmacists and drug industry. Turk J Pharm Sci 2015; 12: 267-78. 21. Potnis PS. MSc Thesis. Ohio Pharmacists’ Perceptions Of Over-The-Counter Drug Advertising. The University of Toledo in Pharmaceutical Science, Toledo. 2012. 22. Şencan N, Uyar M. Hasta hakları bağlamında direkt tüketiciye ilaç reklamları üzerine kalitatif bir çalışma. Marmara Pharm J 2014;18:164-76. 23. Cömert Y, Durmaz Y. Tüketicinin tatmini ile satın alma davranışlarını etkileyen faktörlere bütünleşik yaklaşım ve Adıyaman ilinde bir alan çalışması. J Yaşar Univ 2006; 1: 351- 75. 24. Tüketici Davranış Modelleri. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Aile ve Tüketici Hizmetleri Yayını. Ankara. 2012, pp.17. 25. 12.04.2014 tarih ve 28970 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik, İyi Eczacılık Uygulamaları Kılavuzu, http://www.titck.gov.tr/PortalAdmin/ Uploads/UnitPageAttachment/b607e1a453003.pdf [Erişim Tarihi: 28.04.2016]. 26. Özdemir B. Geleceğin Eczanesini Tasarlamak. Elma Yayınevi, Ankara, Türkiye. 2012, p.133. 27. 12.04.2014 tarih ve 28970 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/04/20140412-14.htm [Erişim Tarihi: 03.05.2016]. 28. Blacksell L, Byard RW. Forensic problems with the composition and content of herbal medicines. J Forensic Leg Med 2014; 23:19-21. 29. Kaynak: Türk Eczacıları Birliği 03.03.2016 tarihli basın açıklaması, İnternetten Temin Edilen İlaçların Hemen Hemen Hepsi Sahte [Erişim Tarihi: 10.05.2016]. olarak düzeltilecek.. 30. Kıran B. Serbest Eczacıların Sosyal Güvenlik Kurumu ile yaptıkları protokollerden kaynaklanan sorunlar. Turkiye Klinikleri J Med Ethics Law Hist-Special Topics 2015;1:23-31 31. Altıntaş KH, Çakır B, Temel F. Ankara 9. bölge eczanelerinde çalışan eczacıların bazı mesleki uygulamalarını ve sorunlarını saptama araştırması. Ankara Ecz Fak Derg 2004; 33: 11-25. 32. Kocabacak S. Türkiye’de serbest eczanelerin sorunlarına yönelik bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Derg 2011;14:95-124. 33. Ercan AA, Şar S. Edremit Körfez bölgesindeki eczane eczacılarının stres kaynakları. Ankara Ecz Fak Derg 2004;33: 217-42.