Mekanize Sanatçı: Bir Birinci Dünya Savaşı Gazisi Olarak Dadacı

Yıl 2019, Sayı: 10, 7 - 15, 13.12.2019

Batu Bozoğlu , Mürteza Fidan

https://doi.org/10.35333/Sanat.2019.83

Öz

Dada akımının en önemli özelliklerinden biri, mantığa ve rasyonaliteye karşıt tavrıdır. Max Ernst, Jean Arp ve Marcel Duchamp gibi Dadacı sanatçıların eserlerine bu tavır, dönemin sanat kurumu ve sanatsal üretimine karşı bir başkaldırı olarak yansır. Bu sanatçılar eserlerinin üretimlerinde uyguladıkları şansa dayalı yöntemler ile sanatçının iradesini ve bireysel tercihlerini bertaraf etmeyi benimseyerek, irrasyonel bir üretim sürecini sahiplenirler. Rastgeleliğe ve endüstriyel dünyanın elemanlarını montajlamaya yönelik bu yöntemler sonucunda Dadacı sanatçıda üretim ve benlik otomatikleşir ve bilincini reddeden makineleşmiş bir sanatçı birey ortaya çıkar. Birinci Dünya Savaşı’nın toplumsal ve psikolojik etkilerini inceleyerek, Dada üzerinden sanata yansıyan bu makineleşme yönelimlerinin sebeplerini tespit etmek mümkündür. Bu makale, Dada’nın üretim pratiklerini, Birinci Dünya Savaşı’nın cephe deneyimi ile eşleştirerek, eser sahibi olarak sanatçının yok oluşunu ve yerine geçen yeni otomatik bireyin nasıl ortaya çıktığını araştıracak ve savaşın etkileri ile olan doğrudan ilişkisini ortaya koyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Dada, sanat, montaj, şans

Kaynakça

• Arp, J. (1972). And So the Circle Closed. J. Arp, & M. Jean (Dü.), Arp on Arp: Poems, Essays, Memories içinde (J. Neugroschel, Çev., s. 245-247). New York: Viking Press.
• Arp, J. (1972). Stone Formed by Human Hand. J. Arp, & M. Jean (Dü.), Arp on Arp: Poems, Essays Memories içinde (J. Neugroschel, Çev., s. 242). New York: Viking Press.
• Arp, J. (1981). Notes From a Dada Diary. R. Motherwell (Dü.), The Dada Painters and Poets (ss. 221-225) içinde. London: The Belkmap Press of Harvard University Press.
• Ball, H. (1996). Flight out of time. (J. Elderfield, Dü.) California: Univ. of California.
• Bürger, P. (2003). Avangard Kuramı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cork, R. (1994). A Bitter Truth: Avant-garde art and the Great War. New Haven: Yale University Press.
• Danto, A. C. (2002). The Abuse of Beauty. Daedalus, 131(4), 35-56.
• Duchamp, M. (1973). The Writings of Marcel Duchamp. (M. Sanouillet, & E. Peterson, Dü.) New York: Da Capo Press.
• Edmonds, C. (1984). A Subaltern's War. Suffolk: Richard Clay.
• Eksteins, M. (1989). Rites of Spring. Toronto: Lester & Orpen Dennys.
• Ernst, M. (2009). Beyond painting. Chicago: Solar Books.
• Gamboni, D. (1999). "Fabrication of Accidents": Factura and Chance in Nineteenth-Century Art. RES: Anthropology and Aesthetics(36), 205-225.
• Goodall, J. (2010). Superstition and Human Agency. Implicit Religion, 13(3), 307-318.
• Hart, P. (2013). Gallipoli. London: Profile Books Ltd.
• Horne, A. (1984). The Price of Glory: Verdun 1916. Middlesex: Penguin.
• Höch, H. (1971). Interview with Hannah Höch (1959). Dadas on Art içinde (E. Roditi, Röportaj Yapan, & L. R. Lippard, Editör, ss. 68-78). New York: Dover Publications.
• Huelsenbeck, R. (1974). Memoirs of a Dada Drummer. (H. J. Kleinschmidt, Dü., & J. Neugroschel, Çev.) New York: The Viking Press.
• Huelsenbeck, R. (1981). Collective Dada Manifesto. R. Motherwell (Dü.), The Dada Painters and Poets içinde (ss. 242-245). London: The Belknap Perss of Harvard University Press.
• Hugnet, G. (1981). The Dada Spirit in Painting. R. Motherwell (Dü.), The Dada Painters and Poets içinde (ss. 123-165). London: The Belkmap Press of Harvard University Press.
• Kant, İ. (2000). The Critique of Judgment. New York: Prometheus.
• Kramer, A. (2007). Dymanic of Destruction: Culture and Mass Killing in the First World War. London: Oxford University Press.
• Mosse, G. L. (1990). Fallen soldiers: Reshaping the memory of the world wars. New York: Oxford University Press.
• Mosse, G. L. (2000). Shell-Shock as Social Disease. Journal of contemporary history, 35(1), 101-108.
• Picabia, F. (2012). I am a Beautiful Monster. (Marc Lowenthal, çev.) London: MIT Press, 2012.
• Reed, E. J. (1979). No Man's Land: Combat & Identity in World War 1. Cambridge: Cambriidge University Press.
• Ribemont-Dessaignes, G. (1981). History of Dada. R. Motherwell (Dü.), The Dada Painters and Poets içinde (ss. 99-121). London: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Richter, H. (2014). Dada: Art and Anti-Art. London: Thames&Hudson.
• Sassoon, S. (2016). Memoirs of an Infantry Officer. New York: Penguin.
• Tzara, T. (1981). Dada Manifesto, 1918. R. Motherwell (Dü.), The Dada Painters and Poets içinde (ss. 76-82). London: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Tzara, T. (2009). Max Ernst and his Reversible Images. M. Ernst, Beyond painting içinde (ss. 147-155). Chicago: Solar Books.