OSMANLI EĞİTİM TARİHİNDE DÂRÜLMUALLİMÂT (AÇILIŞI VE GELİŞİM SÜRECİ)

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 37, 16.11.2017

Hamza Altın

Öz

1869 Maarif-i Umumîye
Nizamnamesin’de Dârülmuallimat,
sıbyan ve rüşdîye olmak üzere iki şube ve her şubede kendi arasında, Müslüman
ve gayr-ı müslimlere mahsus olarak iki sınıf halinde taksim kılınmıştı. Dârülmuallimat
açıldığında sıbyan ve rüşdiye olmak üzere iki şubesi bulunmaktaydı. Sıbyan
şubesinin öğrenim süresi 2, rüşdiye şubesinin öğrenim süresi 3 yıldı.

Dârülmuallimat’ın ihtiyat (hazırlık)
kısmı inas rüşdiye mektebine denk idi. Okulun eğitim-öğretim süresi altı yıldı.
Buradan mezun olanlar inas rüşdiye mekteplerinde olduğu gibi imtihansız olarak Dârülmuallimat’ın
birinci sınıfına kayıt yaptırabilirlerdi

II. Meşrutiyet devrine gelindiğinde Dârülmuallimat ile
ilgili bir takım yenilikler gündeme geldi. Maarif Nazırı Emrullah Efendi, Dârülmuallimat
mezunlarının taşraya gitmemeleri hatta evlilik yolunu seçip hiç görev
yapmamaları üzerine bunun önüne geçebilmek, öğretmen adaylarını ülkenin her
yerine gönderebilmek için Dârülmuallimatın yatılı olması gerektiğini düşündü.
Böylelikle İstanbul dışından getirilen kızlar yatılı olarak okuyacaklar, Dârülmuallimatı
bitirdikten sonra memleketlerine öğretmen olarak gidecekler dolayısı ile
İstanbullu kızların gitmek istemedikleri yerde istihdam edileceklerdi.

Anahtar Kelimeler

Maarif, Dârülmuallimat, Öğretmen, Tanzimat

Kaynakça

• BOA, DH.EUM.5.Şb., (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Belgeleri), Dosya No: 51, Gömlek No: 18.
• BOA, İ.DUİT., (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İrade Dosya Usulü ), Dosya No: 96, Gömlek No: 43.
• BOA, MV., (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Meclis-i Vükelâ Mazbataları), Dosya No: 13, Gömlek No: 144.
• AKYÜZ, Yahya (2001), Türk Eğitim Tarihi, İstanbul, Alfa Yayıncılık.
• ALTIN, Hamza (2008), “1869 maarif-i umumiye nizamnamesi ve Öğretmen yetiştirme tarihimizdeki yeri”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13:1 (2008), ss. 271–283.
• BALTACIOĞLU, İsmail Hakkı (1332), Terbiye İlmi, İstanbul, Matbaa-i Orhaniye.
• BERKES, Niyazi (2002), Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Yay. Hazırlayan: Ahmet Kuyaş), İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Ethem Nejat (1327), “Çocuğun Terbiyesinde Valide”, Sırat-ı Müstakim, c. VII, S.157.
• Darülmuallimât ve Dârülmuallimîn Nizamnamesi (1331), İstanbul, Matbaa-yı Âmire.
• Salname-i Maarif-i Umumîye 1317.