ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ

Aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan rehberler ve politikalar (“Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” ve “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors”) dikkate alınarak hazırlanmıştır.

İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları (MATECA) dergisine gönderilen makaleler daha önce yayımlanmamış ve eş zamanlı olarak başka bir dergiye de gönderilmemiş olmalıdır.

Dergimizde yayınlanan veya yayınlama amacı ile gönderilen yazılarda İntihal ve izinsiz veri kullanımına ilişkin tüm sorumluluk çalışmanın yazar(lar)ına aittir. Böyle bir durumda İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları dergisi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.

Tüm yazarların gönderilen makaleye akademik ve bilimsel açıdan katkıları bulunmalıdır. Yazarlar gönderilen yayının her hangi bir şekilde öncelikli hale getirilmesini isteyemez.

Etik Kurul Onayı gerektiren çalışmalar için, makalenin ilk gönderim aşamasında Etik Kurul Onay Belgesi’de ek dosya olarak gönderilmelidir. Ayrıca çalışma için etik kurul onay belgesi alındığı makalenin giriş ve sonuç bölümlerinde mutlaka belirtilmelidir.

YAZARLARIN GÖREV VE ETİK SORUMLULUKLARI

1. Dergiye gönderilen makaleler, yazar(lar)ın özgün ve bilimsel çalışması olmalıdır. Bilimsel çalışmada oluşturulan bilginin yeni olması, yeni yöntem önermesi veya var olan bir bilgiye yeni bir boyut kazandırması esastır. Sunulan çalışmanın yalnızca bir araştırma makalesi olması gerekmektedir.

2. Yazarlar, başkalarının eserlerini ve/veya ifadelerini kullandılarsa, bunun doğru ve uygun şekilde atıf yapılarak belirtildiğinden emin olmalıdırlar. Kaynakça listesi eksiksiz olmalıdır. İntihal ve sahte veriye yer verilmemelidir. Makalede bildirilen çalışmanın niteliğini belirlemede etkili olan yayınlara da değinilmelidir. İntihal, bir başkasının yayınını, yazarınki gibi yazmaktan, başkalarının çalışmasının önemli kısımlarını (atfetmeden) kopyalamak veya başka bir deyişle, başkaları tarafından yürütülen araştırmaların sonucunu almak gibi pek çok biçime sahiptir. Herhangi bir şekilde yapılan intihal, hileli veya bilerek yanlış beyanlar etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez.

3. İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları (MATECA)’ya gönderilen tüm çalışmalar, ön kontrol aşamasında dergi sekreteri tarafından tekrar iThenticate programı aracılığı ile intihal denetiminden geçmektedir. İntihal denetimi sonrasında oluşturulan intihal raporundaki benzerlik oranı en fazla %20 olmalıdır. Benzerlik oranı, bu oranın üzerinde olan makaleler, dergi sekreteri tarafından direkt olarak reddedilir. Benzerlik oranı %20 ve altında olan makaleler, yazım ve dil kontrolünden sonra, ilgili editöre yönlendirilir. Editörler, makalenin benzerlik oranı %20’nin üzerinde olmasa bile, benzerlik raporu değerlendirmesinden sonra, yazarlardan çalışmalarındaki ilgili bölümlere ilişkin düzeltme yapmalarını isteyebilir ya da çalışmayı yayın sürecinden çıkarabilir. Bu sebeple, yazarlar, çalışmalarında tamamı alıntı paragraflara yer vermemelidir. Eğer yayınlanmış bir makalede intihal şüphesi varsa, İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları (MATECA) baş editörü, gerekli soruşturmayı başlatarak ilgili kurum ve mercilerle birlikte derginin tarandığı dizinlere durumu iletir.

4. Çalışmaların tüm sorumluluğu yazarlara aittir. Çalışmalar bu sayfada da değinmiş olduğumuz uluslararası bilimsel etik kurallarına uygun olarak hazırlanmalıdır. Bahsi geçen Araştırma ve Yayın Etiği Bildirimi için sorumlu yazar tarafından imzalanmış Araştırma ve Yayın Etiği Bildirim Formu makale gönderim aşamasında ek dosya olarak yüklenmelidir.

5. Çalışmalar başka bir dergide yayınlanmamalı veya basılmak üzere başka bir dergiye gönderilmemelidir.

6. Yazarlar, makaleyi dergimize sunarken Telif Hakkı Devir Sözleşmesi Formunu imzalayıp (gerekliyse etik kurul belgesi), sistem üzerinden yüklemelidirler.

7. Makale gönderirken yazar ad(lar)ı, adresleri ve mailleri başlık sayfasında açık olarak yazılmalı, kısaltılmamalıdır. Eser sisteme yüklenirken ana metninde yazar adları ve adresleri kör hakemlikten dolayı kesinlikle verilmemelidir ve herhangi bir şekilde ima edilmemelidir. Sadece başlık sayfasında yazılmalıdır.

8. Yazarların, makalelerini göndermeden önce yazarların listesini ve sırasını dikkatlice göz önünde bulundurmaları ve orijinal başvuru sırasında yazarların kesin listesini sunmaları beklenir. Yazar listesindeki yazar adlarının eklenmesi veya çıkarılması yalnızca makale sunumundan önce yapılmalıdır. Ayrıca, makalenin dergiye sunumu, sorumlu yazar tarafından yapılmalı ve makalenin tüm yazarlarına ait bilgiler (yazar adı, mail adresi, orcid bilgisi vs) sisteme makale gönderim aşamasında eklenmelidir. Bu kurala uymayan gönderiler dergi sekreterimizce reddedilecektir.

9. Makalede bulunan metin, şekil, tablo ve dokümanlar, diğer şahıslara ait olan telif haklarını ihlal etmemelidir.

10. Yazarlar, sunulan makale üzerinde hakem süreci devam ederken keyfi olarak makaleyi geri çekmemelidirler. Geri çekmek istediklerinde, İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları (MATECA) baş editörüne gerekli açıklamayı yapan bir email göndermek suretiyle onay alarak çekebilirler.

11. Yazarların, makale kabul edildikten sonra, makalelerinin sonuna, makalenin sürecine destek sağlayan kişi(ler), ya da kurumlara teşekkürlerini sunan bir teşekkür metni yazmaları önerilir. Kişilere ve Kurumlara yazılan teşekkür metni Teşekkür başlığı altında olmalıdır.

12. Bir yazar kendi yayınladığı çalışmasında önemli bir hata veya yanlışlık fark ettiğinde, dergi editörüne veya yayıncısına derhal haber vermeli ve makaleyi düzeltmek için editörle işbirliği yapmalıdır.

13. Yazarlardan değerlendirme sürecinde makaleleri ile ilgili ham veri talebi yapılabilir. Böyle bir durumda, yazarlar beklenen bilgi ve belgeleri sunmak için hazır bulunmalıdırlar.

EDİTÖR KURULUNUN GÖREV VE ETİK SORUMLULUKLARI

1. Dergiye gönderilen makalelerden hangisinin yayınlanacağına karar vermek editörün sorumluluğundadır. Editör, yazarların ırkına, cinsiyetine, cinsel yönelimine, dini inancına, etnik kökenine, vatandaşlığına veya politik felsefesine bakılmaksızın makaleleri değerlendirecektir. Karar, makalenin önemine, özgünlüğüne, açıklığına, çalışmanın geçerliliğine ve derginin kapsamıyla ilgisine dayalı olacaktır. Çalışmanın okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen göstermelidirler. İftira, telif hakkı ihlali ve intihal ile ilgili mevcut yasal gereklilikler de dikkate alınmalıdır. Editörler, dergiye sunulan makalelerin yazarlarına hiçbir konuda ayrıcalık göstermemeli, dengeli, objektif ve adil bir şekilde görevlerini yerine getirmelidirler.

2. Editör, gönderilen bir makale hakkında herhangi bir bilgiyi ilgili yazar, hakemler, potansiyel hakemler ve yayıncı dışında hiç kimseye açıklamamalıdır.

3. Gönderilen bir yazıda ifşa edilen yayınlanmamış materyaller, yazarın açık yazılı izni olmaksızın, editör veya yayın kurulu üyeleri tarafından kendi araştırma amaçları için kullanılmayacaktır.

4. Editörler, İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları (MATECA) yı sürekli geliştirmeye, yayın niteliğini artırmaya yönelik çaba sarf etmelidirler.

5. Derginin tüm politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasında sorumludurlar.

6. Çalışmaların değerlendirilmesi sırasında, aralarında herhangi bir ilişki bulunabilecek kişileri bir araya getirmemelidirler. Makaleler hakkında son kararı veren editörlerin, çalışmanın yazarları ile hiçbir kişisel, profesyonel veya finansal bağının olmaması beklenir.

7. Destek veya sponsor olunan çalışmaları, diğer çalışmalarla aynı şekilde değerlendirme sürecine almalıdırlar.

8. Çalışma, derginin amaç ve kapsamı doğrultusunda hazırlanmamışsa, çalışmayı direkt olarak reddetmelidirler.

9. Olası çıkar çatışmalarını önlemek adına gerekli önlemleri almalı ve varsa mevcut beyanları değerlendirmelidirler.

10. Çalışma ile ilgili etik ihlal olması durumunda gerekli yaptırımları uygulamalıdırlar.

11. Değerlendirme sürecinde, kör hakemlik ilkesine göre hakem ataması yapmalı ve gizlilik ilkesine riayet etmelidirler.

12. Çalışmaların tarafsız değerlendirilmesi için, editörler, hakem belirlerken, çıkar ilişkisine göre değil, hakemlerin uzmanlık alanı ile çalışmanın konusunun uygunluğunu kontrol ederek hareket etmelidirler.

13. Editörler, hakem havuzunun sürekli güncellenmesi ve genişlemesi konusunda çalışmalar yapmalıdırlar.

14. Editörler dergide sayı yayınlarken, sayıda sadece belirli alanlardaki makalelere değil, geniş yelpazede, derginin kapsamında yer alan her alandaki makalelere yer vermelidirler.

15. Editörler değerlendirilen makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlamalıdırlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumalıdırlar.

16. Editörler Görevini kötüye kullanan kişilere karşı gerekli önlemleri almalıdırlar.

17. Editörler, yazarların veya hakemlerin süreçle ilgili sorularına mümkün olduğunca geri dönüş yapmalıdırlar. Olumsuz eleştirilere de açık olmalıdırlar.

18. Editörler, gönderi dosyalarını kontrol etmeli, makale dosyası dışındaki dosyaların eksiksiz olduğundan emin olduktan sonra hakem ataması yapmalıdırlar. Yazarın, derginin istediği tüm ek beyanları imzalı bir şekilde yükleyip yüklemediği kontrol edilmelidir.

19. Editörler makalelerin tüm süreçlerinde, derginin yayın sürecindeki kurallara göre hareket etmelidirler.

HAKEMLERİN GÖREV VE ETİK SORUMLULUKLARI

1. İmalat Teknolojileri ve Uygulamaları (MATECA) ya gönderilen tüm makaleler, çift taraflı kör hakemlik ilkesine göre değerlendirilmektedir. Hakemlerin, derginin kapsamı başlığı altındaki alanlara katkısı ve makalenin yayımlanmaya değer olup olmadığına ilişkin görüşleri ve bu görüşlerine ilişkin gerekçelerini içeren bir hakem değerlendirme formunu doldurmaları beklenir. Bu süreçte, hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara dikkat etmeleri ve değerlendirmelerini bunlara göre yapmaları gerekmektedir.

2. Değerlendirilmek üzere gönderilen çalışmayı, tarafsız ve nesnel bir şekilde (din, dil, ırk, cinsiyet, siyasi görüş ayrımı olmadan, ekonomik çıkar gözetmeden), kendilerine verilen süre içerisinde inceleyerek, editörün karar verme sürecine katkıda bulunmak.

3. Yalnızca uzmanlık alanı ile ilgili çalışmaların değerlendirilmesini kabul etmek.

4. Değerlendirdiği çalışmayı titizlikle inceleyerek, kalitesinin artırılmasına yönelik yapıcı ve geliştirici öneriler sunmak.

5. Çift taraflı kör hakemlik ilkesi gereği, yazarın, çalışmasını değerlendiren hakemin kim olduğu bilinmemeli. Bu sebeple, hakem değerlendirme formuna, hakem adını çağrıştırabilecek yorum veya herhangi bir bilgi vermemelidir.

6. Değerlendirdikleri çalışmayı gizlilik ilkesi gereğince, değerlendirme sürecinden sonra yok etmeli, ancak çalışma yayımlandıktan sonra kullanmak isterse kullanmalıdırlar.

7. Hakemler, çıkar çatışması veya çıkar birliği olduğunu anladıklarında, makaleyi değerlendirmeyi reddetmeli ve editörü bu konuda bilgilendirmelidir. Hakemler, rekabetçi, iş birliğine dayalı veya diğer ilişkilerden veya makalelerle ilişkili herhangi bir yazar, şirket veya kurumla bağlantıdan kaynaklanan çıkar çatışmaları içeren makaleleri dikkate almamalıdır.

8. Değerlendirmeyi yapıcı ve nazik bir dille yapmalıdırlar. Düşmanlık, iftira ve hakaret içeren aşağılayıcı kişisel yorumlar (özellikle reddedilen makalelerde) yapmamalıdırlar.

9. İncelenmek üzere alınan tüm makaleler gizli belgeler olarak değerlendirilmelidir. Editör tarafından yetki verilmedikçe başkalarına ifşa edilmemeli veya başkalarıyla tartışılmamalıdır.

10. Hakemler, makalede atıfta bulunulan ilgili yayınlanmış çalışmanın referans bölümünde alıntılanmadığı vakaları belirlemelidir. Diğer yayınlardan elde edilen gözlemlerin veya argümanların ilgili kaynağa eşlik edip etmediğini belirtmelidirler. Hakemler, incelenen makale ile kişisel bilgilerine sahip oldukları diğer yayınlanmış makaleler arasındaki önemli benzerlik veya örtüşmeleri editöre bildireceklerdir.

YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesinden alınan aşağıdaki bilgilerin dikkate alınması önemle tavsiye edilmektedir.

Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler şunlardır:

1. İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,

2. Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,

3. Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,

4. Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,

5. Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,

6. Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek.

Diğer etik ihlal türleri şunlardır:

1. Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,

2. Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,

3. İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek,

4. İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda ve diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak,

5. İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,

6. Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,

7. Dayanaksız, yersiz ve kasıtlı olarak etik ihlal isnadında bulunmak,

8. Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,

9. Araştırma ve deneylerde, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek,

10. Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak,

11. Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak,

12. Araştırmacılar ve yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlüğüne uymamak,

13. Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak,

14. Akademik atama ve yükseltmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak.

Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Olarak Değerlendirilemeyecek Haller

Bir başkasının özgün üslup ve ifadesinin aynen kullanmamak şartıyla, anonim bilgilerin, bilim alanlarının temel bilgilerinin, matematik teoremleri ve ispatları gibi önermelerin çalışmalarda kullanılması etik ihlal olarak değerlendirilemez.