IMPACT OF AGENCY PROBLEM IN FAMILY FIRMS ON INTERNAL AUDIT PROCESS: A QUALITATIVE ANALYSIS OF A FAMILY FIRM

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 63, 275 - 288, 01.04.2021

Ümmügülsüm Zor Ümran Merkan

Öz

Family firms operate in a dynamic environment in which it may not be possible or rational that some
family members hold all the control on hand, and they may also need to delegate some control rights to
professionals. As a result of delegating entire or some part of management, type two agency problem
arises in family-owned companies. Internal audit provides a set of professional tools to manage the
agency problem within the organization including family firms. This study aims to shed light on the
dynamic relationship among the agency conflict between two different families with the professional
managers and adaption an extent use of internal audit procedures via providing empirical findings
from a family firm of which two families manage the capital and top management. According to the
case study conducted, we conclude that agency relationships among the two families, non-control
groups, and managers affect the adaption decision and extent of internal audit procedures which in
turn it positively impacts the performance of the firm.

Anahtar Kelimeler

Internal Audit, Family Firm, Agency Theory

AİLE ŞİRKETLERİNDE VEKALET SORUNUNUN İÇ DENETİM SÜREÇLERİNE ETKİSİ: BİR AİLE ŞİRKETİ İNCELEMESİ

Öz

Aile şirketleri de diğer şirket türleri gibi tüm kontrolün aile bireylerince sağlanmasının mümkün ya da
akılcı olmadığı dinamik bir iş çevresinde faaliyet göstermektedir ve buna bağlı olarak yetki devirleri
gerçekleşebilir. Bunun bir sonucu olarak aile şirketlerinde ikincil tip vekalet sorunu ortaya çıkmaktadır.
İç denetim, aile şirketleri de dahil olmak üzere işletmelerde vekalet sorunun yönetilmesine destek
olacak bir dizi profesyonel araç sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, şirket yönetimindeki iki aile arasında
ve aileler ile profesyonel yöneticiler arasında ortaya çıkan vekalet sorunu ile iç denetim prosedürlerinin
adaptasyon ve kapsamı arasındaki dinamik ilişkinin incelenmesidir. Bu amaçla, iki ailenin
sermaye ve tepe yönetiminin büyük bölümünü kontrolünde tuttuğu bir aile şirketinde vaka incelemesi
gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, iki aile ile aileler ve profesyonel yöneticiler arasında
gerçekleşen vekalet sorunu iç denetim prosedürlerinin adaptasyonu ve kapsamını ve nihai olarak şirket
performansını pozitif anlamda etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, Aile Şirketi, Vekalet Teorisi

Kaynakça

• ADAMS, M.B. (1994), Agency Theory and the Unternal Audit, Managerial Auditing Journal, 9 (8), 8, .8‐12.
• ARZOVA, S. B, (2003), İşletmelerde Çalışanlar Tarafından Yapılan Hilelerin Kırmızı Bayraklar Yoluyla İzlenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 20, 118-126.
• BARDHAN, I., LIN, S. and WU, S.L. (2015), The Quality of Internal Control Over Financial Reporting in Family Firms..Accounting Horizons, 29 (1), 41-60.
• BLANCO-MAZAGATOS, V., de QUEVEDO-PUENTE, E., & DELGADO-GARCÍA, J. B. (2016), How Agency Conflict between Family Managers and Family Owners Affects Performance in Wholly Family-Owned Firms: A Generational Perspective, Journal of Family Business Strategy, 7(3), 167-177.
• CAREY, P, SIMNETT, R AND TANEWSKI, G. (2000), Voluntary Demand for Internal and External Auditing by Family Businesses, Auditing: A Journal of Practice & Theory, 19, 37-51.
• ÇEMBERCİ, M. (2013), Kurumsal Yönetim Ilkelerinin Türk Aile Işletmelerinin Yönetim Ilkelerine Adaptasyonunun Değerlendirilmesi. Akademik Bakış Dergisi, 34: 1-15.
• GİRİŞKEN, A. (2020), Corporate EQ: Understanding and Managing Emotions. Istanbul, Nobel Yayıncılık.
• GÜNER, F. M (2006), Aile İşletmelerinde İç Denetim, İç Denetimin Faydaları ve Etkin Bir İç Denetim Sistemi Oluşturmanın Yolları, T. KOÇEL içinde, 2. Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Kitabı,, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
• GÜLEŞ, H. K., ARICIOĞLU, M. A., & ERDİRENÇELEBİ, M. (2013). Aile İşletmeleri: Kurumsallaşma. Sürdürülebilirlik, Uyum, Ankara: Gazi Kitabevi.
• GÜNGÖR AK, B. (2010), Aile İşletmelerinde Kurumsallaşmanın İşletme Başarısına Olan Etkileri: Aydin İlinde Faaliyet Gösteren Aile İşletmeleri Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• HECK, R. K. Z., HOY, F., POUTZIOURIS, P., AND STEIER, L. P. (2008). Emerging Paths of Family Entrepreneurship Research. Journal of Small Business Management, 46, 317-330.
• İç Denetim Enstitüsü IIA [The Institute of Internal Auditors]. (1999), Definition of Internal Auditing, the Institute of Internal Auditors.
• KARPUZOĞLU, E. (2004), Aile İşletmelerinin Sürekliliğinde Kurumsallaşma. 1.Aile İşletmeleri Kongre Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul, Yayın No:40 ss.42-53.
• KIZILTOPRAK, S., & AKSOY, M. (2018), The Analyses of Financial Performance of Family Businesses Traded in Borsa Istanbul. Ege Akademik Bakış Dergisi, 181, 135-152.
• MORCK, R., & YEUNG, B. (2003), Agency Problems in Large Family Business Groups. Entrepreneurship: Theory & Practice, 27, 367-382.
• NISKANEN, M., KARJALAINEN, J., AND NISKANEN, J. (2010), The Role of Auditing in Small, Private Family Firms: is It About Quality and Credibility?. Family Business Review, 233, 230-245.
• PATTON, M. Q (2002), Qualitative Research and Evaluation Methods (3.basım), Thousand Oaks, CA: SagePublications.
• SALVATO, C., & MOORES, K. (2010), Research on Accounting in Family Firms: Past Accomplishments and Future Challenges. Family Business Review, 23, 193-215.
• STEIJVERS, T., VOORDECKERS, W., & VANDERLOOF, K. (2010), Collateral, Relationship Lending and Family Firms. Small Business Economics, 34, 243-259.
• SUNGURTEKIN, P. (2008), Aile Şirketlerinin Kurumsallaşma Süreci ve Bir Uygulama Örneği. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme ABD, Yüksek Lisans Tezi, Bursa
• TROTMAN, A. J., AND TROTMAN, K. T. (2010), The Intersection of Family Business and Audit Research: Potential Opportunities. Family Business Review, 233, 216-229.
• TOYGAR, Ş. (2006), Türkiye’de ve Dünyada İç Denetim, Aile Şirketlerine Etkileri. 2. Aile İşletmeleri Kongresi Kongre Bildiri Kitabı, Editör:Tamer Koçel, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2006, s. 635 – 637
• TÜREDI, H., ALA, T., & TEPEGÖZ, Ş. M. (2018), Uluslararası Denetim Standartları Açısından Kurumsal Yönetim Sürecinin Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 78. 1-16
• TÜREDI, H., ZOR, Ü., & GÜRBÜZ, F. (2015). Risk Odaklı İç Denetim, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 66. 1-20.
• VILLALONGA, B. AND AMIT, R. (2006), How Do Family Ownership, Control and Management Affect Firm Value?. Journal of Financial Economics, 80(2), 385-417
• YAZICIOĞLU, İ., VE KOÇ., H. (2009), Aile İşletmelerinin Kurumsallaşma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 497-507.