TÜRKİYE’DEKİ MUHASEBE DÜZENLEMELERİ ÇERÇEVESİNDE ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME (AR-GE) HARCAMALARININ MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 63, 39 - 60, 01.04.2021

Yusuf Sürmen Yaşar Bayraktar

Öz

Bu çalışmanın amacı, Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) harcamalarının Türkiye Muhasebe ve Finansal
Raporlama Standartları (TMS/TFRS), Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı
(BOBİ FRS), Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (MSUGT)
çerçevesinde muhasebeleştirilme esaslarını açıklamaktır. Bu kapsamda Türkiye’deki mevcut düzenlemeler
dikkate alınarak Ar-Ge harcamalarının muhasebeleştirilmesinde ilk kayıt, itfa, değerleme
ve elden çıkarma hususları ile ilgili varsayıma dayalı örnekler oluşturulmuştur. Böylece söz konusu
işlemlerin muhasebeleştirilmesine yönelik yapılan karşılaştırmalı açıklamalarla hem uygulayıcılara
yol göstermeye hem de mali tabloların ihtiyaca ve gerçeğe uygun bir biçimde hazırlanmasına katkı
sunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ar-Ge, TMS/TFRS, BOBİ FRS, Vergi Usul Kanunu

ACCOUNTING TRANSACTIONS OF RESEARCH AND DEVELOPMENT (R&D) EXPENDITURES IN THE FRAMEWORK OF TURKISH ACCOUNTING REGULATIONS

Öz

The purpose of this study is to explain the accounting principles for Research and Development (R&D)
expenditures in the framework of Turkish Accounting and Financial Reporting Standards (TAS/
TFRS), The Financial Reporting Standard for Large and Medium-Sized Businesses (BOBI FRS), Tax
Procedure Law and General Communique on Accounting System Application. In this context, recognition,
amortization, measurement after recognition and disposal issues regarding R&D expenditures
has been exemplified based on assumptions by taking into account existing regulations. Thus, with
comparative explanations for the accounting of R&D transactions, it has been tried to contribute to
both the guidance of practitioners and the preparation of the financial statements in accordance with
the relevance and faithful representation.

Anahtar Kelimeler

R&D, TAS/TFRS, BOBI FRS, Tax Procedural Law

Kaynakça

• Akarçay Öğüz, A. ve Eroğlu, N. Z. (2015). Araştırma ve geliştirme merkezlerine vergi mevzuatı kapsamında sağ-lanan teşvikler ve muhasebeleştirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17(1), 111-136.
• Albez, A. (2017). Üretim işletmelerinde araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) giderlerinin muhasebeleştirilmesi, Ata¬türk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 85-100.
• Arslan, C. (2015). Ar-Ge Teşvikleri ile Teknokentlerde Vergi ve Muhasebe Uygulamaları, Elma Teknik Basım Matbaacılık: Ankara.
• Ataman, B. ve Cavlak, H. (2017). Büyük ve orta boy işletmeler için finansal raporlama standardı (BOBİ FRS) ile tam set Türkiye muhasebe ve Türkiye finansal raporlama standartlarının (TMS/TFRS) karşılaştırılması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 153-168.
• Başaran, M. (2018). Muhasebe ilkeleri ışığında araştırma ve geliştirme harcamalarının dönem vergi matrahına/ mali kara etkisi. Vergi Sorunları Dergisi, 41(352), 9-47.
• Bilen, A. ve Özkan, F. (2016). TMS-36 varlıklarda değer düşüklüğü standardına göre kullanım değerinin hesaplan¬ması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 70, 1-13.
• Deran, A., Özulucan, A. ve Arslan, S. (2017). Araştırma ve geliştirme giderlerinin vergi mevzuatı-Ar-Ge ile ilgili yasal düzenlemeler; tekdüzen muhasebe sistemi ve 38 no’lu Türkiye muhasebe standardına göre muhasebeleştiril¬mesi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(4), 27-43.
• Dinç, E. ve Atabay, E. (2018). Türkiye’deki yasal düzenlemelere göre amortisman uygulamaları ve vergi etkisine yönelik değerlendirme”, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 4(2), 67-91.
• Fidancı, N. (2017). Araştırma, geliştirme (Ar-Ge) ve tasarım harcamalarının vergisel düzenlemeler ve teşvikler çerçevesinde incelenmesi ve muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10(5), 69-90.
• Gençoğlu, Ü. (2017). Temel konularda BOBİ FRS ve TMS/TFRS karşılaştırması. Muhasebe ve Finansman Der-gisi, 76, 1-24.
• Gil, A. B. ve Lopez, A. (2014). R&D determinants: Accounting for the differences between research and develop¬ment. Research Policy, 43, 1634-1648.
• Gökçe, N. ve Tellioğlu, T. (2013). Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) giderlerinin kayıtlanması ve raporlanması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 121-132.
• Gümüş, E. (2008). Araştırma ve geliştirme faaliyetlerine (Ar-Ge) sağlanan vergi teşvikleri. Vergi Dünyası, 27(324), 127-135.
• Güner, Ü. ve Uçan, R. (2019). 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği. http://umitguner.com.tr
• Hughes, K. (1988). The interpretation and measurement of R&D intensity-a note. Research Policy, 17, 301-307.
• Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) (2018). Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı-Bölüm 14 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı, https://www.kgk.gov.tr
• KGK (2019). TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı”, https://www.kgk.gov.tr
• Karacan, S. ve Uygun, R. (2018). Büyük ve orta boy işletmeler için finansal raporlama standardı (BOBİ FRS) ile Türkiye muhasebe/finansal raporlama standartlarının (TMS/TFRS) karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Araştır¬malar Dergisi, 11(56), 799-813.
• Kaya, U. ve Yazan, Ö. (2019). Maddi duran varlıkların sonraki dönem değerleme işlemlerinin BOBİ FRS kap-samında muhasebeleştirilmesi: KGK hesap planı taslağı çerçevesinde öneriler ve eleştiriler. Vergi Sorunları Der-gisi, 372, 27-43.
• Kiraz, A. (2012). Ar-Ge harcamalarının muhasebeleştirilmesine vergi mevzuatı ve Türkiye muhasebe standardı (TMS-38) yönünden karşılaştırmalı bakış. Vergi Sorunları Dergisi, 35(290), 49-67.
• Köse, T. ve Ferhatoğlu, E. (2009). Araştırma geliştirme faaliyetlerinin teşvikinde Ar-Ge indirimi ve Ar-Ge harca-malarının muhasebeleştirilmesi. MÖDAV, 3, 79-112.
• Link, N. A. (1982). An analysis of the composition of R&D spending. Southern Economic Journal, 49(2), 342-349.
• Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MUSİAD) (2012). Küresel Rekabet için Ar-Ge ve İnovasyon, MUSİAD Araştırma Raporları, 76, Pelikan Basım: İstanbul.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2015). Frascati Manual- Guidelines for Collecting and Reporting Data on Research and Experimental Development-The Measurement of Scientific, Tech¬nological and Innovation Activities. OECD Publishing: Paris-France.
• OECD (2020). Main Science and Technology Indicators, 2019 (2). OECD Publishing: Paris-France.
• Öcal, F. ve Işıklılar, S. (2013). Mali Müşavirler ve Muhasebeciler için Uygulamalı İleri Muhasebe, Hilal Yayıncılık ve Seminer A.Ş.: İstanbul.
• Özerhan, Y. ve Yanık, S. (2015). Açıklamalı ve Örnek Uygulamalı Türkiye Muhasebe Standartları-Türkiye Fi-nansal Raporlama Standartları, 3. Baskı, TÜRMOB Yayınları: Ankara.
• Özulucan, A. (2003). Araştırma ve geliştirme maliyetlerinin uluslararası muhasebe satandardı-9, Türkiye mu-hasebe standardı-15, sermaye piyasası kurulu tebliği ve tekdüzen muhasebe sistemi çerçevesinde değerlendirilm¬esi ve tekdüzen hesap planı’na göre muhasebe işlemleri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 10(4), 127-147.
• Şeker, S. (2009). Ar- Ge harcamalarının muhasebesi ve indirimi. Vergi Sorunları Dergisi, 245, 31- 39.
• Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK). Ekonomik Faaliyete Göre Özel Sektör Ar-Ge Harcaması. https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/files/18842/bty27.pdf
• TÜBİTAK (2020). Ar-Ge Harcamalarının GSYİH İçindeki Payı. https://www.tubitak.gov.tr/sites/default/ files/18842/bty01.pdf
• Yardımcıoğlu, M., Demirel, N. ve Özer, V. (2008). Araştırma - geliştirme harcamalarının ve maddi olmayan du-ran varlıkların TMS 38, tekdüzen muhasebe sistemi ve SPK tebliği’ne göre muhasebeleştirilmesi işlemlerinin karşılaştırılması. Mali Çözüm, 85, 43-58.
• Yıldırım, A. H. (2014). Son Şekliyle Amortisman Uygulamaları- Özelge, Danıştay Kararları ve Uygulama Örnekleri. Yaklaşım Yayıncılık: Ankara.