ÇABA-ÖDÜL DENGESİZLİĞİNİN TÜKENMİŞLİK ÜZERİNE ETKİSİ: ANKARA’DAKİ MUHASEBE MESLEK MENSUPLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 59, 19 - 36, 01.01.2020

Hüseyin Abuhanoğlu Yıldız Ayanoğlu Mevlüt Karadağ

Öz

Muhasebe hizmetlerindeki uzun çalışma saatleri, aşırı iş yükü, yasal sorumluluklar ve zaman tahdidi gibi koşullar çalışan üzerinde baskı oluşturmaktadır. Bu baskı ise çalışanın çaba-ödül dengesini olumsuz etkileyebilmektedir. Çaba ile ödül arasındaki bu dengesizliğin ise çalışan ve örgütte strese neden olacağı, çalışanın tükenmişliğini etkileyeceği beklenmektedir. Bu çalışmada, muhasebecilik meslek mensuplarının çaba-ödül dengesizliğinin araştırılması ve tükenmişlik üzerine olan etkilerinin açıklanması amaçlanmıştır. Çalışmada Siegrist tarafından geliştirilmiş Çaba-Ödül Dengesizliği anketi ile Maslach ve Jackson tarafından geliştirilen tükenmişlik ölçekleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda muhasebe mensuplarının Çaba-Ödül Dengesizliği Oranının 1.05 ile çaba lehine puanlandığı, Çaba-Ödül Dengesizliği Oranın duygusal tükenmişliği doğrudan β=0,556 , Duyarsızlaşma β=0,449 ve Kişisel Başarı Azalmasını β=-0,398 ise dolaylı olarak etkilediği bulgularına ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Çaba-Ödül Dengesizliği, Tükenmişlik, Muhasebecilik

THE EFFECT OF EFFORT-REWARD IMBALANCE ON BURNOUT: A RESEARCH ON PROFESSIONAL ACCOUNTANTS IN ANKARA

Öz

Long working hours, work overload, legal responsibilities and time limitation create pressure on the employees in accounting services. This pressure may adversely affect the effort-reward balance of the employee. It is expected that this imbalance between effort and reward causes stress on employee and the organization and also affect the employee’s fatigue. In this study, it is aimed to analyze the effort-reward imbalance of accountants and explain the effects of this imbalance on burnout. In the study, the Effort-Reward Imbalance questionnaire developed by Siegrist and the bornout scales daeveloped by Maslach and Jackson were used. As a result of the study, it was found that the Effort-Reward Imbalance Ratio of accountants was graded in favor of the effort with 1,05 point and It was found that ratio of Effort-Reward Imbalance affects Emotional Exhaustion β=0.556 directly, affects Depersonalization β=0.449 and Personal Achievement Decrease β=-0.398 indirectly

Anahtar Kelimeler

Eford-Reward Imbalance, Burnout, Accountancy

Kaynakça

• Abuhanoğlu, H., “Çaba-Ödül Dengesizliği (ÇÖD) Ölçeğinin Uzun Türkçe Formunun Geçerlik, Güvenirlik Çalış- ması İle Sağlık Çalışanlarında ÇÖD’ün Örgütsel Stres Ve Örgütsel Güven Üzerindeki Etkisinin Analizi”, Gülhane Askeri Tıp Akademisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2016.
• Baker, B.A., Killmer, C.H., Siegrist, J., Schaufeli, W.B., “Effort-Reward İmbalance And Burnout Among Nurses”, Journal of Advanced Nursing, 2000, 31(4), s. 884-890.
• Begenirbaş, M., “Kişiliğin Öğretme Stillerine Etkisinde Duygusal Emek ve Tükenmişliğin Aracılık Rolü: Öğret- menler Üzerinde Bir Araştırma”, Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü, Savunma Yönetimi Anabilim Dalı. Doktora Tezi, Ankara 2013.
• Cerit Berber, N., Sarı, M., “Pedagojik-Analojik Modellerin İş-Güç-Enerji Konusu İle İlgili Kavramları Anlamaya Etkisi”, National Education, yıl 39, sayı 185, 2010, s.240-265
• Çetin, F., Hazır, K. Basım, H.N., Destekleyici Örgüt Kültürü İle örgütsel Psikolojik SErmaye Etkileşimi: Kontrol Odağının Aracılık Rolü. H.Ü.İkdisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 31, Sayı 1, 2013, s.31-52,
• Ergin, C., “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, 1992, s. 143-154.
• George, D. ve Mallery, M., “Using SPSS For Windows Step By Step: A Simple Guide And Reference”, Allyn & Bacon, Boston, 2010.
• Günüşen, N., Başetme Grubu ile Sosyal Destek Grubunun Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyine Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri Hemşireliği Anabili Dalı Doktora Tezi. İzmir. 2009.
• Harrington, R., Stress, Health, Well –Being, Wadsworth, Amerika, 2013.
• Kim, B.P., Murrmann, S.K., Lee, G., “Moderating Effects Of Gender And Organizational Level Between Role Stress And Job Satisfaction Among Hotel Employees”, International Journal of Hospitality Management. 2009 (28), s. 612-619.
• Kuper, H., Singh-Monoux, A., Siegrist, J., Marmot, M., “When Reciprocity Fails: Effort–Reward İmbalance İnre- lation To Coronary Heart Disease And Health Functioningwithin The Whitehall II Study”, Occup Environ Med. 2002, s.777–784.
• Lau, B., “Effort-Reward Imbalance and Overcommitment in Employees in a Norwegian Municipality: a Cross Sectional Study”, Journal of Occupational Medicine and Toxicology. 2008, s.1-11.
• Loerbroks, A., Meng, H., Chen, M., Herr, L., Angerer, P., Li, J., “Primary school teachers in China: associations of organizational justice and effort–reward imbalance with burnout and intentions to leave the profession in a cross-sectional sample”, Int Arch Occup Environ Health. 2014, (87), s. 695–703.
• Marmot, M., Siegrist, J., Theorell, T., Feeney, A., Health And The Psychosocial Environment At Work, Oxford University Press, England, 1999.
• Maslach, C., Jachson, S.E., “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour. 1981 (2), s. 99-113
• Oren, L., Reizer, A., Berger, A., “ERI and Psychological Strain Among Interns: Does Anticipating Future Career Rewards Moderate the Associations?”, International Studies of Management & Organization, September 2017, (47) s. 388–401.
• Rasmussen, V., Turnell, A., Butow, P., Juraskova, I., Kirsten, L., Wiener, L., Patenaude, A., Hoekstra-Weebers, J., Grassi, L., “Burnout Among Psychosocial Oncologists: An Application And Extension Of The Effort–Reward İmbalance Model”, 2015, Psycho-Oncology, s.1-9.
• Siegrist, J., Siegrist, K., Weber, I., “Sociological Concepts İn The Etiology Of Chronic Disease:The Case Of İsc- hemic Heart Disease”, Social Science & Medicine. 1986, (22), s. 247–253.
• Siegrist, J., “Adverse Health Effects of High Effort-Low Reward Conditions.” Journal of Occupational Health Psychology, 1996, 1 (1), s.27–41
• Siegrist, J., “Effort–reward imbalance and health in a globalized economy”, SJWEH, 2008, Suppl.(6), s.163–168. Siegrist, J., Peter, R., Threat to occupational status control and cardiovascular risk., Israel Journal of Medical Sciences,, s. 32, 1996, s.179–184
• Siegrist, J., Li, J., Montago, D., Psychometric Properties Of The Effort-Reward Imbalance Questionnaire. http:// www.uniklinik-duesseldorf.de/fileadmin/Datenpool/einrichtungen/ institut_fuer_medizinische_soziologie_id54/ ERI/ PsychometricProperties.pdf. [03.02.2019].
• Schulz, M., Damkröger, A., Heins, C., Wehlitz, L., Löhr, M., Driessen, M., Behrens, J., Wingenfeld, K., “Effort– reward imbalance and burnout among German nurses in medical compared with psychiatric hospital settings”, Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2009, (16), s. 225–233.
• Takaki, J., Nakako, M., Karita, K., Nishikitani, M., Yano, E., “Reliationships Between Effort-Reward Imbalance, Overcommitment and Fatigue in Japanese Information-Teknology Workers”, J.Occup Health, 2006, (48), s.62-64.
• Tsutsumi, A., Kayaba, K., Nagami, M., Miki, A., Kawano, Y., Ohya, Y., Odagiri, Y., Shimomitsu, T., “The Effort- Reward Imbalance Model: Experince In Japanese Working Population”, J.Occup Health, 2002, (44), s. 398-407.
• Tzeng, D.S., Chung, W.C., Lin, C.H., Yang, C.Y., “Effort-reward imbalance and quality of life of healthcare wor- kers in military hospitals: a cross-sectional study”, BMC Health Services Research, 2012, 12:309, s. 1-9
• Vegchel, N.V., Jonge, J.D., Bosma, H., Schaufeli, W., “Reviewing The Effort–Reward İmbalance Model:Drawing Up The Balance Of 45 Empirical Studies”, Social Science & Medicine, 2005, (60), s.1117-1131.
• Yıldırım, Y., “Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokullarındaki Görevli Akademisyen Personelin Örgütsel Stres ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Samsun 2010.