ENFLASYON KARŞISINDA PARA ALACAKLARININ KORUNMASI VE MÜLKİYET HAKKI

Yıl 2018, Sayı: 12, 0 - 0, 12.12.2018

Özgür Duman

https://doi.org/10.18771/mdergi.496876

Cited By: 5

Öz

Ekonomik
bir değeri olduğu kuşkusuz bulunan alacakların, mülkiyet hakkının kapsamına
girdiğinde tereddüt bulunmamaktadır. Enflasyon oranlarının yüksek olduğu
dönemlerde para alacaklarının değer kaybı önemli bir sorun olarak ortaya
çıkmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), alacakların değer
kaybettiği yönündeki şikâyetleri mülkiyet hakkı bağlamında incelemiştir. Aynı
konu, norm denetimi ve bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi önüne de
gelmiştir. Bu sebeple, çalışmamızda bu konu ele alınmış ve tartışılmıştır. AİHM
ve Anayasa Mahkemesi özellikle devletin borçlarını enflasyon karşısında değer
kaybına uğratmadan ödemesi gerektiğini vurgulamıştır. Buna karşın, Yargıtay’ın
bazı kararlarına göre alacaklı, zararı ayrıca ispat etmelidir. Çalışmada, bu
kararlar arasındaki farklılığa işaret edilmiştir. Sonuç olarak, para
alacaklarının enflasyon karşısında değer kaybının önlenmesi mülkiyet hakkı çerçevesinde
devletlerin bazı yükümlülükler almasını gerektirmektedir. Bu yükümlüklerin
yerine getirilmesi, temel bir hak olarak güvence altına alınan mülkiyet
hakkının da etkin bir biçimde korunmasını sağlar. 

Anahtar Kelimeler

Aşkın Zarar, Enflasyon, Değer Kaybı, Para Alacakları, Temerrüt, Faiz, Mülkiyet Hakkı

Kaynakça

• ALBAŞ Hakan, Paranın Değer Kaybından Doğan Zararın Tazmin Edilebilirliği (BK. m. 105), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.
• ALTAŞ Hüseyin, “Munzam Zararda İspat Sorunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2001, C. 50, S. 1, s. 121-129.
• AYRANCI Hasan, Türk Borçlar Hukukunda Munzam Zarar (BK. m. 105), Yetkin Yayınları, Ankara 2006.
• BARLAS Naim, Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Genel Sonuçlar, Kazancı Yayınevi, İstanbul 1992.
• BUZ Vedat, “Karşılaştırmalı Hukukta Aşkın Zararın İspatı”, Yargıtay Dergisi, Ankara 1998, C. 24, S. 3, ss. 369-410.
• DOĞRU Osman/NALBANT, Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, C. II, Avrupa Konseyi-Yargıtay, Ankara 2013.
• DOMANİÇ Hayri, Faizle Karşılanmayan Zararların Giderilmesini Sağlayan BK. 105 ve Diğer Hükümler, 2. Baskı, Betaş Yayınları, İstanbul 1993.
• EREN Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
• GEMALMAZ Burak, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Mülkiyet Hakkı, 2. Baskı, Beta Basım Yayın Dağıtım, İstanbul 2017 (GEMALMAZ, Mülkiyet).
• GEMALMAZ Burak, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılmasında Adil Denge İlkesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 69/1-2, 2011, ss. 649-673 (GEMALMAZ, Adil Denge).
• HARRIS D.J./O’BOYLE, M./BATES, E.P./BUCKLEY, C.M., Çev.: KILCI, Mehveş Bingöllü/KARAN, Ulaş, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Türkçe Birinci Baskı, Avrupa Konseyi, Ankara 2013.
• ÖZDEMİR Atalay: Özel Hukukta Paranın Değer Kaybının Giderimi, Turhan Kitabevi, Ankara 2004.
• TANDOĞAN, Halûk: Türk Mes’uliyet Hukuku, 1961 Tıpkı Baskı, Vedat Kitapçılık, Ankara 2010.
• TEKİNAY Selahattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Haluk/ALTOP, Atilla, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yeniden Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 7. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• TİMUR Hıfzı, “Paranın Hukuki Mahiyeti”, Pelin Armağanı, İstanbul 1948, s. 309 vd.
• SAYMEN Ferit/ELBİR, Halid, Türk Borçlar Hukuku Umumi Hükümler, Akgün Matbaası, İstanbul 1958.
• SEROZAN Rona: “Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu Değişikliklerinin, Özellikle Yabancı Para Borçlarına ve Bunların Teminat Altına Alınmalarına İlişkin Değişikliklerin Eleştirilmesi”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 65, S.1-2-3, İstanbul 1991, ss. 194 vd.
• ŞİMŞEK Suat, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarına Göre Mülkiyet Hakkının Korunması Açısından Devletin Pozitif Yükümlülükleri”, Sayıştay Dergisi, S: 84, Ocak-Mart 2012, ss. 1-24.
• ŞİRİN Şerafettin: Hukukumuzda Faizi Aşan Aşkın Zarar ve Faiz, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 1996.
• ZEYTİNOĞLU Emin, “Para Borçlarında Temerrüt Hallerinde Aşkın Zarar”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y.4, S.8 (Güz 2005/2), ss. 253-263.