ARAP BAHARI SÜRECİNDE TÜRKİYE’NİN SURİYE’YE YÖNELİK ASKERÎ HAREKÂTLARININ HUKUKÎ TEMELİ

Yıl 2020, Sayı: 15, 343 - 375, 24.06.2020

Bahadır Bumin Özarslan

https://doi.org/10.18771/mdergi.757594

Öz

Arap Baharı sürecinde sorunlu ve önemli bölgelerden biri de
Suriye’dir. Çok aktörlü bir yapıya sahip olan Suriye sorununda, pek çok
mesele tartışılmaktadır. Bunlardan biri de güvenlik sorunudur. Özellikle
Suriye’ye komşu devletler bakımından güvenlik sorunu, oldukça önem
taşımaktadır. Komşu bir devlet olması ve 40 yılı aşan bir süreden beri
mücadele ettiği terörizm sebebiyle Türkiye, ciddi güvenlik sorunları olan
bir devlettir. Bu sebeple Türkiye, Suriye’deki otorite boşluğundan dolayı
askerî harekâtlar düzenlemiştir.
Türkiye’nin düzenlediği askerî harekâtların hukukî temeline dair
yapılan resmî açıklamalar ve konuyla ilgili yapılan tartışmalar, genellikle
Birleşmiş Milletler Şartı’nın 51. maddesinde düzenlenmiş olan meşru
müdafaa hakkını esas almaktadır. Bununla birlikte konuya, ülke
bütünlüğü ilkesi ve Türkiye ile Suriye arasında yapılmış ikili antlaşmalar
çerçevesinde bir hukukî temel getirmek daha uygundur. Bu çalışmada
askerî harekâtların hukukî temeli, ülke bütünlüğü ilkesi ve ikili antlaşmalar
bağlamında değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Suriye, Türkiye, Askerî harekâtlar, Ülke bütünlüğü ilkesi, İkili antlaşmalar

Kaynakça

• AKİPEK Ömer İlhan, Devletler Hukuku, İkinci Kitap, İstiklâl Matbaası, Ankara, 1964.
• ANSTIS, Sebastian C. St. J. / ZACHER Mark W., “The Normative Base of the Global Territorial Order”, Diplomacy & Statecraft, Vol. 21, No. 2, 2010: 306-323.
• AKDEVELİOĞLU Atay / KÜRKÇÜOĞLU Ömer, “Orta Doğu’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt II: 1980-2001, Editör: Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006: 124-157.
• AREND Anthony Clark / BECK Robert J., International Law and the Use of Force, Routledge, London and New York, 1993.
• ARI Tayyar, “Orta Doğu İle İlişkiler”, Türk Dış Politikası (1919-2008), Editör: Haydar Çakmak, Barış Platin Kitap, Ankara, 2008: 772-778.
• ATLIOĞLU Yasin, “Suriye Muhalefetinin Anatomisi”, Küçük Orta Doğu Suriye: İç Çatışmadan Orta Doğu İç Savaşına Giden Yolun İlk Durağı Mı?, Editör: Ümit Özdağ, Kripto Basım Yayım, Ankara, 2012: 79- 121.
• BADEY Thomas J., “Defining International Terrorism: A Pragmatic Approach”, Terrorism and Political Violence, Vol. 10, No. 1, 1998: 90-107.
• BAŞEREN Sertaç, “Kavramsal Özellikleri ile Terörizm (Tarihi ve Hukuki Boyutları)”, Küresel Terörizm ve Uluslararası İşbirliği Sempozyumu (Ankara, 23-24 Mart 2006), Genelkurmay Başkanlığı Basımevi: 7-18.
• BOZ Hakan, “Suriye’nin Arkasındaki Cephe: İran”, Küçük Orta Doğu Suriye: İç Çatışmadan Orta Doğu İç Savaşına Giden Yolun İlk Durağı Mı?, Editör: Ümit Özdağ, Kripto Basım Yayım, Ankara, 2012: 175-194.
• BOZKURT Ceyhun, “Suriye Kürtleri ve PKK”, Küçük Orta Doğu Suriye: İç Çatışmadan Orta Doğu İç Savaşına Giden Yolun İlk Durağı Mı?, Editör: Ümit Özdağ, Kripto Basım Yayım, Ankara, 2012: 313-348.
• BOZKURT Enver / KANAT Selim, Uluslararası Toplumun Paradoksu: Terörizm, İnsan Hakları, Güvenlik ve 11 Eylül Sonrası Meydana Gelen Değişiklikler, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2007.
• BUTCHARD Patrick M., “Back to San Francisco: Explaining the Inherent Contradictions of Article 2 (4) of the UN Charter”, Journal of Conflict & Security Law, Vol. 23, No. 2, 2018: 229-267.
• CASSESE Antonio, Terrorism, Politics and Law-The Achille Lauro Affair, Princeton University Press, Princeton / New Jersey, 1989.
• CİĞER Mehmet, “Suriye İç Savaşı ve Devlet Dışı Aktör Olarak PYD’nin Etkisi”, Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk, Editör: Fatma Taşdemir, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2016: 183-208.
• COMMITTERI Camilla, When Domestic Factors Prevail Upon Foreign Ambitions: Russia’s Strategic Game in Syria, Istituto Affari Internazionali, Roma, 2012.
• DİLEK Bahadır Selim, Suriyeli Göçü, Kripto Basım Yayım, Ankara, 2018.
• DOĞAN İlyas, “Orhun Kitabelerinde ve İslam Öncesi Türk Topluluklarında Devlet, Toplum ve Siyaset Anlayışı”, XIV. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 9-13 Eylül 2002), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Cilt 3: 425-439.
• DROZ-VINCENT Philippe, “State of Barbary (Take Two), From Arab Spring to the Return of Violence in Syria”, The Middle East Journal, Vol. 68, No. 1, 2014: 33-58.
• FIRAT Melek / KÜRKÇÜOĞLU Ömer, “Orta Doğu’yla İlişkiler”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt II: 1980-2001, Editör: Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006: 551-568.
• GÜNDÜZ Aslan, Milletlerarası Hukuk, Editör: Reşat Volkan Günel, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2014.
• HOFFMAN Bruce, Inside Terrorism, Columbia University Press, New York, 2006.
• HOSEIN Sartipi / QASEMI Mohsen, “Responsibility to Protect, Terrorism and the Evolution in Traditional International Law Framework”, International Journal of Humanities & Social Science Studies, Vol. II, Issue II, January 2016: 138-164.
• League of Nations Treaty Series, Volume CLXV, No. 3801-3824.
• ODENDAHL Kerstin, “The Scope of Application of the Principle of Territorial Integrity”, German Yearbook of International Law, Vol. 53, 2010, s: 511-540.
• OKTAV Özden Zeynep, Limits of Relations With the West, Beta Basım Yayım, İstanbul, 2008.
• OPPENHEIM Lassa Francis, International Law: A Treatise, Vol. I, Gece Kitaplığı, Ankara, 2018.
• ORAN Baskın, “Arap Baharı”, Türk Dış Politikası, Cilt III: 2001-2012, Editör: Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013: 51-52.
• ÖZARSLAN Bahadır Bumin, “Dede Korkut Hikâyelerinde Egemenlik Kavramına Ait Unsurlar”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 9, Sayı: 35, 2012: 101-109.
• ÖZCAN Nihat Ali, PKK (Kürdistan İşçi Partisi): Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, Ankara, 1999.
• ÖZER Adem, “Kabuk Devlet ve IŞİD”, Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk, Editör: Fatma Taşdemir, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2016: 253-277.
• PANEBIANCO Stefania, The Arab Spring: When Democracy Meets Global Protest, Italian Political Science Association, Issue 7, Italy, 2012.
• PARGETER Alison, Müslüman Kardeşler: Muhalefetten İktidara, Çeviren: Semih Çelik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2016.
• PAZARCI Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, 2. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005.
• PAZARCI Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, IV. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara, 2000.
• SHAW Malcolm, International Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2008.
• SÖNMEZOĞLU Faruk, Son On Yıllarda Türk Dış Politikası (1991- 2015), DER Yayınları, İstanbul, 2016.
• TAŞDEMİR Fatma, “Uluslararası Hukukta Toprak Bütünlüğü İlkesi, Tanıma Doktrini ve Bir Norm Olarak Ayrılma Hakkı”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 3, 2016: 644- 688.
• TERZİOĞLU Süleyman Sırrı, “Uluslararası Hukuk Açısından Fırat Kalkanı Harekâtının Meşruluğu Sorunu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 134, Ocak-Şubat 2018: 587-638.
• THÜRER, Daniel, “The ‘failed state’ and international law”, International Review of the Red Cross, Vol. 81, No. 836, 1999: 731-761.
• TUDOROIU Theodor, “The Arab Spring: Last Episode of the Cold War”, Contemporary Politics, Vol. 19, No. 3, 2013: 304-320.
• ÜNSAL Ünal, “Dönemin Bilançosu”, Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt III: 2001-2012, Editör: Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012: 13-248.
• VIDMAR Jure, “Territorial Integrity and the Law of Statehood”, George Washington International Law Review, Vol. 44, No. 2, 2012: 697-748.
• VOLPI Frederic, “Explaining (and Re-explaining) Political Change in the Middle East during the Arab Spring: Trajectories of Democratization and of Authoritarianism in the Maghreb”, Democratization, Vol. 20, No. 6, 2013: 969-990.
• YAVUZ Celalettin / ERDURMAZ Serdar, Arap Baharı ve Türkiye, Berikan Yayınevi, Ankara, 2012.
• YAVUZ Özge, “Temel Parametreler ve Farklılaşan Dinamikler Çerçevesinde Suriye-Türkiye İlişkileri”, Bağımsızlıktan Arap Baharı’na Suriye: İç ve Dış Politika, Editörler: Mehmet Akif Okur / Nuri Salık, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2016: 313-340.
• YAZICI Nevin, “Suriye Siyasi Tarihi”, Küçük Orta Doğu Suriye: İç Çatışmadan Orta Doğu İç Savaşına Giden Yolun İlk Durağı Mı?, Editör: Ümit Özdağ, Kripto Basım Yayım, Ankara, 2012: 13-38.
• ZACHER Mark W., “Territorial Integrity Norm: International Boundaries and the Use of Force”, International Organization, Vol. 55, No. 2, Spring 2001: 215-250.
• https://www.law.yale.edu
• https://www.msb.gov.tr
• https://www.tsk.tr
• https://www.un.org