ŞİZOFRENİ HASTALARININ BAKIM VERİCİLERİNE YAPILAN PSİKOEĞİTİMİN HASTALARDAKİ KLİNİK GİDİŞE VE BAKIM VERİCİLERİ

Yıl 2009, Cilt: 10 Sayı: 2, 3 - 10, 01.08.2009

Hülya Arslantas Levent Sevınçok Bülent Uygur Volkan Balcı Filiz Adana

Öz

AMAÇ:Bu araştırmanın amacı şizofreni hastalarına bakım veren ailelere yapılan psikoeğitimin, hastalarınklinik gidişine ve bakım vericilerin duygu dışavurumu (DD) düzeyleri üzerine olan etkisini incelemektir.GEREÇ ve YÖNTEMLER:Araştırmanın örneklemini Adnan Menderes Üniversitesi (ADÜ) psikiyatrikliniğine Mart 2004-Mart 2005 tarihleri arasında yatışı yapılan şizofreni hastaları ve bu hastaların primer bakımvericileri oluşturmuştur (N=39). Uygulamanın başında bir psikiyatri hemşiresi tarafından çalışmaya katılmayıkabul eden bakım verici 39 kişiye sosyodemografik özellikler soru formu, Duygu Dışavurum Ölçeği (DDÖ),AileveArkadaş Sosyal Destek Ölçekleri, 2 psikiyatrist tarafından Durumluk Kaygı Ölçeği (STAI-I), Beck Depresyonve Anksiyete Ölçekleri; hastalara, psikiyatri hemşiresi tarafından sosyodemografik özellikler soru formu ve 2psikiyatrist tarafından Klinik Global İzlenim (KGİ), Kısa Psikiyatrik Değerlendirme Ölçeği (BPRS), CalgaryŞizofrenide Depresyon (CŞD) Ölçeği, Pozitif ve Negatif Sendrom Skalası (PANSS)Ölçeği uygulanmıştır.Uygulamaya katılan bakım vericilere 2 hafta boyunca toplam 16 saat yapılandırılmış psikoeğitim uygulanmıştır.Eğitim verildikten sonraki 3.ayın sonunda aynı ölçekler yeniden uygulanmış, ancak çeşitli nedenlerle hastaneyegelmeyen 22 şizofreni hastası ve bakım vericisine ölçekler uygulanamamıştır. Bu nedenle çalışma 17 şizofrenihastası ve bakım vericisi ile tamamlanmıştır.BULGULAR:Hastaların başlangıç klinik skorları ile eğitim programından üç ay sonraki klinik skorlar arasındaanlamlı farklılık bulunmamıştır. Bakım vericilerinin DD düzeylerinde eğitimle bir düzelme görülmemiş, ancak3.ay sonunda DDÖ skorlarında istatistiksel anlamlılık düzeyine ulaşmasa da bir azalma eğilimi olduğubulunmuştur (p=0,057). Eğitim programı bakım vericilerin arkadaş ve aile sosyal destek algısını daetkilememiştir. DD skorları ile hastalık süresi arasında anlamlı düzeyde bir pozitif korelasyon bulunduğuiçin(r=0.51,p=0.03), hastalık süresi uzadıkça DD tepkilerinin sağlıklı düzeylere yaklaştığı düşünülmüştür.SONUÇ:Temel hemşirelik sorumluluklarından biri olan psikoeğitimsel programlar hastaların ve ailelerinintopluma ve kurumlara uyum sağlamalarında son derece önemlidir. Bu çalışma ile gösterilememiş olsa bileşizofreni tedavisinde hastaya yönelik uygulanan ilaç tedavisi ve psikoterapötik girişimlerin yanında, ailelere vebakım vericilere uygulanacak psikoeğitim programının hastalığın prognozunda etkili bir durum olan duygudışavurumuna önemli katkılar sağladığı söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Şizofreni, bakım verici, duygu dışavurumu, psikoeğitim

Impacts of Psychoeducation Among the Caregivers of Schizophrenic Patients to Both Clinical Course of the Illness and to the Level of Expressed Emotion in Caregivers

Öz

OBJECTIVE: The aim of this study was to examine the impacts of psychoeducation among caregivers of schizophrenic patients on both clinical course of the illness and on the level of expressed emotion(EE) in them. MATERIALS and METHODS: The sample included schizophrenic patients who were admitted to psychiatry department as inpatients and their primary caregivers (N=39). Initially, a sociodemographic data form, Expressed Emotion Scale, Social Support Scales, State Anxiety Levels(STAI-I),The Inventories of Beck Depression and Anxiety were administered to 39 caregivers who aggreed to participate to the study. Also, the thirty-nine patients were assessed through by a sociodemographic data form, The Scales of Clinical Global Impression (CGI), and Calgary Depression; Positive and Negative Syndrome Scale (PANSS) and Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS). A sixteen hours-structured expressed emotion education was administrated to caregivers within two weeks. The same scales were repeated at the end of third month following the education to seventeen schizophrenic subjects and their caregivers. RESULTS: There were no significant differences between the clinical scores before and after Psychoeducation.We found no significant improvement in EE levels of caregivers. In addition, the scores of EE tended to decrease by the end of third month following education (p=0,057). The significant correlation between the scores of EE and the duration of illness(r=0.51, p=0.03) may suggest a decline to healthy conditions in EE reaction levels during the long-term course of the illness. CONCLUSION: Psycho-educational programs as one of the fundamental nursing responsibilities are very important in adaptation of patients and their families to the institutions. Although it couldn't be shown in this study, it may be stated that, in schizophrenia therapy, in addition to the drug therapy and psychotherapeutic interventions to the patients psycho-educational programs for the families and caregivers might contribute to improve the expression of emotions, effective on the prognosis of the disease.

Anahtar Kelimeler

Expressed emotion, schizophrenia, caregivers, psychoeducation

Kaynakça

• 1. Öztürk O. Ruh sağlığı ve hastalıkları. 4.Baskı: Feryal Matbaası,Ankara, 2004:217-81.
• 2. Sadock BJ, Sadock VA. (Çeviri Ed. Aydın H, Bozkurt A). Comprehensive textbook of psychiatry. 8. baskı: Güneş Kitabevi, Ankara, 2007:1329-550.
• 3. Deveci A, Danacı AE, Yurtsever F, Deniz F, Yüksel EG. Şizofrenide psikososyal beceri eğitiminin belirti örüntüsü, içgörü, yaşam kalitesi ve intihar olasılığı üzerine etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi 2008;19(3):266-73.
• 4. Gülseren L. Şizofreni ve aile: Güçlükler, yükler, duygular, gereksinimler. Türk Psikiyatri Dergisi 2002;13(2):143-51.
• 5. SellwoodW, Tarrier N, Quinn, J Barrowclough C. The family and compliance in schizophrenia: the influence of clinical variables, relatives' knowledge and expressed emotion. Psychol Med 2003;33(1):91-6.
• 6. Brown GW, Birley JLT, Wing JK. Influence of family life on the course of schizophrenic disorders: a replication. Br J Psychiatry 1972;121:241-58.
• 7. Tüzer V, Zincir S, Başterzi AD, Aydemir Ç, Kısa C, Göka E. Şizofreni hastalarında aile ortamı ve duygu dışavurumunun değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri 2003;6:198-203.
• 8. Hazel NA, McDonell MG, Short RA, Berry CM, Voss WD, Rodgers ML, Dyck DG. Impact of multipl- family groups for outpatients with schizophrenia on caregivers' distress and resources. Psychiatr Serv 2004;55(1): 35-41.
• 9. McDonell MG, Short RA, Berry CM, Dyck DG. Burden in schizophrenia caregivers: impact of family psychoeducation and awareness of patient suicidality. Fam Process 2003;42(1):184.
• 10. Doğan O. Şizofrenik bozukluklarda psikososyal yaklaşımlar. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002;3:240-8.
• 11. Doğan S, Doğan O, Tel H, Çoker F. Şizofrenide psikososyal yaklaşımlar: ayaktan hastalar. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002;3:69-74.
• 12. Doğan O, Doğan S, Tel H, Çoker F. Şizofrenide psikososyal yaklaşımlar: aileler. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002;3:133-9.
• 13. Tel H, Terakye G. Şizofrenik hasta ailelerine yönelik bir psikoeğitimsel yaklaşım uygulaması denemesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2000;1(3):133-42.
• 14. Yıldız M, Yazıcı A, Ünal S, Aker T, Ozgen G, Ekmekçi H, Duy B, Torun F, Unsal G, Coşkun S, Sipahi B, Cakil G, Eryildiz M. Şizofreninin ruhsal-toplumsal tedavisinde sosyal beceri eğitimi. Belirtilerle başetme ve ilaç tedavisi yaklaşımının Türkiye'de çok merkezli bir uygulaması. Türk Psikiyatri Dergisi 2002;13(1):41-7.
• 15. Yıldız M, Veznedaroglu B, Eryavuz A, Kayahan B. Psychosocial skills training on social functioning and quality of life in the treatment of schizophrenia: a controlled study in Turkey. Int J Psych Clin Pract 2004;8:1-7.
• 16. Seo JM, Ahn S, Byun EK, Kim CK. Social skills training as nursing intervention to improve the social skills and self-esteem of inpatients with chronic schizophrenia. Arch Psychiatr Nurs 2007;21(6):317-26.
• 17. Yıldız M, Tural Ü, Kurdoğlu S, Önder ME. Şizofreni rehabilitasyonunda aile ve gönüllülerle yürütülen bir kulüp-ev denemesi. Türk Psikiyatri Dergisi 2003;14(4):281-7.
• 18. Üçok A, Atlı H, Çetinkaya Z, Kandemir PE. Şizofreni hastalarında bütüncül yaklaşımlı grup tedavisinin yaşam kalitesine etkisi: bir yıllık uygulama sonuçları. Nöropsikiyatri Arşivi 2002;39:113-8.
• 19. Yıldız M, Yüksel AG, Erol A. Şizofrenide ruhsal ve toplumsal beceri eğitimi uygulaması. Grup eğitimi deneyimleri. Türkiye'de Psikiyatri 2005;7:25-32.
• 20. Guy W. Clinical global impressions. ECDEU assessment manual for psychopharmacology, revised National Institute of Mental Health, Rockville, MD 1976;218-21.
• 21. Overall JE, Gorham DR. The Brief Psychiatric Rating Scale. Psychol Rep 1962;10:789-812.
• 22. Soykan C. Institutional differences and case typicality as related to diagnosis system severity, prognosis and treatment. Master Tezi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Psikoloji Bölümü, 1989.
• 23. Addington D, Addington J, Maticka-Tyndale E, Joyce J. Reliability and validity of a depression rating scale for schizophrenics. Schizophr Res 1992; 6(3):201-8.
• 24. Aydemir Ö, Danacı AE, Pırıldar ŞA, Deveci A, İçelli İ. Calgary Şizofrenide Depresyon Ölçeği'nin Türkçe versiyonunun duyarlılığı ve özgüllüğü. NöropsikiyatriArşivi 2000;37:210-3.
• 25. Kay SR, Fiszbein A, Opler LA. The positive and negative syndrome scale (PANSS) for schizophrenia. Schizophr Bull 1987;13(2):261- 76.
• 26. Kostakoğlu AE, Batur S, Tiryaki A ve ark. Pozitif ve negatif sendrom ölçeğinin (PANSS) Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1999;14:23-32.
• 27. Cole JD, Kazarian SS. The level of expressed emotion scale: a new measure of expressed emotion. J Clin Psychol 1988; 44:392-7.
• 28. Berksun OE. Dışavurulan duygulanım ölçeği: Ölçek uyarlama üzerine bir pilot çalışma. Türk Psikoloji Dergisi 1993;8(29):10-5.
• 29. Procidano ME, Heler K. Measures of perceived social support from friends and from family: three validation studies. Am J Community Psychol 1983;11(1):1-24.
• 30. Eskin M. Reliabilty of Turkish version of the perceived social support from friends and family scales,scale for interpersonal behaviour and suicide probability scale. J Clin Psychol 1993;49:515-22.
• 31. Spilberger CD, Gorsuch RL, Lushene RE. Manuel for state trait anxiety inventory. Consulting Psycholo-gists Press, California, 1970.
• 32. Ö n e r N , L e C o m p t e A . S ü r e k l i durumluluk/sürekli kaygı envanteri el kitabı. Boğaziçi ÜniversitesiYayınları,İstanbul, 1985.
• 33. Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J, Erbaugh J An inventory for measuring depression.Arch Gen Psychiatry 1961;4:561-71.
• 34. Hisli N. Beck depresyon envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi 1989;7:3-13.
• 35. Beck AT, Epstein N, Brown G, Steer RA. An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. J Consult Clin Psychol 1988;56:893-7.
• 36. Ulusoy M, Şahin NH, Erkmen H. Turkish version of the Beck anxiety inventory: Psychometric properties. J Cogn Psychother 1998;12:163-72.
• 37. Gennaro S. Maternal anxiety, problem solving ability and adaptation to the premature infant. Pediatr Nurs 1985;11:343-8.
• 38. Phillips MR, Pearson V, Li F, Xu M, Yang L. Stigma and expressed emotion: a study of people with schizophrenia and their family members in China. Br J Psychiatry 2002; 181: 488-93.
• 39. Heikkilä J, Karlsson H, Taiminen T, Lauerma H, Ilonen T, Leinonen KM, Wallenius E, Virtanen H, Heinimaa M, Koponen S, Jalo P, Kaljonen A, Salakangas RK. Expressed emotion is not associated with disorder severity in first-episode mental disorder. Psychiatry Res 2002;30(111):155-65.
• 40. Duman ZÇ,Aştı N, ÜçokA, Kuşcu MK. Şizofreni hastalarına ve ailelerine “bağımsız ve sosyal yaşam becerileri topluma yeniden katılım programı” uygulaması, izlenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007;8:91-9.
• 41. Ran MS, Xiang MZ, Chan CL, Leff J, Simpson P, Huang MS, Shan YH, Li SG. Effectiveness of psychoeducation intervension for rural Chinese families experiencing schizophrenia a randomised controlled trial. Soc Psychiatry Epidemiol 2003;38(2):69-75.
• 42. Hooley JM, Campbell C. Control and controllability: beliefs and behavior in high and low expressed emotion relatives. Psychol Med 2002;32(6):1091-9.
• 43. Tomaras V, Mavreas V, Economou M, Ioannovich E, Karydi V, Stefanis C. The effect of family intervention on chronic schizophrenics under individual psychosocial treatment: a 3 year study. Soc Psychiatry Epidemiol 2000;35(11):487-93.
• 44. Parmelee PA. Spouse versus other family caregivers: Psychological impact on impaired aged. Am J Community Psychol 1983;11(4):337- 49.