Burdur, Türkiye’deki sığır sürülerinde gastrointestinal ve hemoparazitlerin prevalansı: Konvansiyonel tanı yöntemleri kullanılarak yapılan saha temelli bir araştırma

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 513 - 522, 31.08.2025

Onur Köse , Mustafa Furkan Pala , Ramazan Adanır , Talha Taş , Abdüllatif Emirikci , Bayram Ali Yukarı

https://doi.org/10.24880/meditvetj.1710061

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Burdur ilinde yetiştirilen sığırlarda gastrointestinal ve hemoparazitlere ilişkin epidemiyolojik veriler elde etmektir. Bu amaçla, ilin 11 ilçesinin her birinden en az 50 hayvan olmak üzere, toplamda rastgele seçilen 578 sığırdan kan ve dışkı örnekleri toplanmıştır. Örnekler, çeşitli paraziter etkenler ve gelişim evreleri açısından konvansiyonel parazitolojik yöntemlerle mikroskobik olarak incelenmiştir. İncelenen hayvanlardan 125’i en az bir paraziter etken veya gelişim evresi açısından pozitif bulunmuş ve bu da genel parazitolojik pozitiflik oranının %21,62 olduğunu göstermiştir. Kan ve gastrointestinal parazitlerin prevalansı sırasıyla %9,86 (57/578) ve %14 (85/578) olarak belirlenmiştir. Tekli veya karışık enfeksiyon olup olmadığına bakılmaksızın en sık tespit edilen parazitler sırasıyla %8,65 ile Theileria spp. piroplazmları, %7,61 ile Eimeria spp. ookistleri, %6,4 ile Trichostrongylidae spp. yumurtaları, %2,07 ile Dicrocoelium dendriticum yumurtaları, %1,73 ile Anaplasma spp. ve %0,34 ile Marshallagia spp. yumurtaları olmuştur. En düşük prevalans ise her biri %0,17 (1/578) ile Fasciola spp., Nematodirus spp., Moniezia spp. yumurtaları ve Cryptosporidium spp. ookistlerinde tespit edilmiştir. İlçelere göre pozitiflik oranları incelendiğinde en yüksek oranlar Yeşilova (%50) ve Karamanlı (%48) ilçelerinde gözlenmiş; bunları Çavdır (%38,18), Altınyayla (%26), Gölhisar (%21,56), Tefenni (%14), Bucak (%11,11), Kemer (%10), Merkez (%10), Ağlasun (%9,61) ve Çeltikçi (%3,57) takip etmiştir.

Keywords

Burdur , sığır , gastrointestinal parazitler , hemoparazitler , prevalans

Project Number

0717-MP-21

Prevalence of gastrointestinal and haemoparasites in cattle herds in Burdur, Türkiye: A field-based survey using conventional diagnostic methods

Abstract

The aim of this study was to obtain epidemiological data on gastrointestinal and haemoparasites in cattle raised in Burdur province. Blood and fecal samples were collected from 578 randomly selected cattle, with at least 50 animals sampled from each of the 11 districts in the province. Samples were examined microscopically for various parasitic agents and their developmental stages using conventional parasitological methods. Among the animals tested, 125 were positive for at least one parasitic agent or developmental form, resulting in an overall parasitological positivity rate of 21.62%. The prevalence of blood and gastrointestinal parasites was 9.86% (57/578) and 14% (85/578), respectively. The most frequently detected parasites, regardless of single or mixed infections, were Theileria spp. piroplasms (8.65%), followed by Eimeria spp. oocysts (7.61%), Trichostrongylidae spp. eggs (6.4%), Dicrocoelium dendriticum eggs (2.07%), Anaplasma spp. (1.73%), and Marshallagia spp. eggs (0.34%). The least prevalent were Fasciola spp., Nematodirus spp., Moniezia spp. eggs, and Cryptosporidium spp. oocysts, each detected at 0.17% (1/578). District-level positivity rates varied, with Yeşilova (50%) and Karamanlı (48%) showing the highest prevalence, followed by Çavdır (38.18%), Altınyayla (26%), Gölhisar (21.56%), Tefenni (14%), Bucak (11.11%), Kemer (10%), Merkez (10%), Ağlasun (9.61%), and Çeltikçi (3.57%).

Keywords

Burdur , cattle , gastrointestinal parasites , haemoparasites , prevalence

Ethical Statement

The present study was approved by the Burdur Mehmet Akif Ersoy University Animal Experiments Local Ethics Committee (18.12.2019/603). In addition, the owners of the animals from which feces and blood samples were taken were informed about the study and signed ‘Informed Consent Forms’ were obtained. Moreover, permission for the study was also obtained from the Burdur Provincial Directorate of Agriculture and Forestry (27.01.2020/69877819-325.04.02-E.302078).

Supporting Institution

Scientific Research Projects Commission of Burdur Mehmet Akif Ersoy University

Project Number

0717-MP-21

References

• Acioz, M. (2019). Isparta’da Kesilen Sığırlarda Distomatozis’in Yayılışı. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(2), 136-140. https://doi.org/10.32707/ercivet.595620
• Aktas, M., Altay, K., & Dumanli, N. (2011). Molecular detection and identification of Anaplasma and Ehrlichia species in cattle from Turkey. Ticks and Tick-Borne Diseases, 2(1), 62-65. https://doi.org/10.1016/j.ttbdis.2010.11.002
• Aktas, M., & Colak, S. (2021). Molecular detection and phylogeny of Anaplasma spp. in cattle reveals the presence of novel strains closely related to A. phagocytophilum in Turkey. Ticks and Tick-Borne Diseases, 12(1), 101604. https://doi.org/10.1016/j.ttbdis.2020.101604
• Almeria, S., Castella, J., Ferrer, D., Ortuno, A., Estrada-Pena, A., & Gutierrez, J. F. (2001). Bovine piroplasms in Minorca (Balearic Islands, Spain): a comparison of PCR-based and light microscopy detection. Veterinary Parasitology, 99, 249-259. https://doi.org/10.1016/s0304-4017(01)00464-2
• Altay, K., Aktas, M., & Dumanli, N. (2007). Erzincan yöresinde sığırlarda Theileria annulata ve Theileria buffeli/orientalis’in reverse line blotting yöntemi ile araştırılması. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 31, 94-97.
• Aydin, M. F., Ozubek, S., & Aktas, M. (2019). Molecular survey of Anaplasma and Ehrlichia species in cattle from Karaman of Turkey, including a novel tandem report of Anaplasma marginale msp1a gene. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 66(3), 255-260. https://doi.org/10.33988/auvfd.456594
• Balkaya, I., & Simsek, S. (2010). Erzurum’da Kesilen Sığırlarda Hidatidosis ve Fasciolosis’in Yaygınlığı ve Ekonomik Önemi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(5), 793-797. DOI:10.9775/kvfd.2010.1597
• Bose, R., Jorgensen, W. K., Dalgliesh, R. J., Friedhoff, K. T., & de Vos, A. J. (1995). Current state and future trends in the diagnosis of babesiosis. Veterinary Parasitology, 57, 61-74. https://doi.org/10.1016/0304-4017(94)03111-9
• Birdane, F. M., Sevinc, F., & Derinbay, O. (2006). Anaplasma marginale Infections in Dairy Cattle: Clinical Disease with High Seroprevalence. Bulletin of the Veterinary Institute in Pulawy, 50, 467-470.
• Carrau, T., Martinez-Carrasco, C., Garijo, M. M., Alonso, F., Ruiz de Ybanez, R., & Tizzani, P. (2021). Evaluation of the Baermann-Wetzel method for detecting lungworm larvae in wild ruminants from faecal samples. Journal of Helminthology, 95, e13. https://doi.org/10.1017/S0022149X21000067
• Celep, A., Acici, M., Cetindag, M., Coskun, S. Z., & Gursoy, S. (1990). Samsun Yöresi Sığırlarında Helmintolojik Araştırmalar. Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, 6(6), 117-130.
• Corwin, R. M. (1997). Economics of gastrointestinal parasitism of cattle. Veterinary Parasitology, 72(3-4), 451-460. https://doi.org/10.1016/S0304-4017(97)00110-6
• Dewangan, P., Panigrahi, M., Kumar, A., Saravanan, B. C., Ghosh, S., Asaf, V. N., Parida, S., Gaur, G. K., Sharma, D., & Bhushan, B. (2015). The mRNA expression of immune-related genes in crossbred and Tharparkar cattle in response to in vitro infection with Theileria annulata. Molecular Biology Reports, 42(8), 1247-1255. https://doi.org/10.1007/s11033-015-3865-y
• Dincer, S., Sayin, F., Karaer, Z., Cakmak, A., Friedhoff, K. T., Muller, I., Inci, A., Yukari, B. A., & Eren, H. (1991). Karadeniz Bölgesi sığırlarında bulunan kan parazitlerinin sero-insidensi üzerine araştırmalar. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 38(1-2), 206-226. https://doi.org/10.1501/Vetfak_0000001372
• Duzlu, O., Inci, A., & Yildirim, A. (2011). Karadeniz Bölgesi’ndeki sığırlardan elde edilen Babesia bovis suşlarının moleküler karakterizasyonu. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(1), 18-29.
• Ekici, O. D., & Sevinc, F. (2011). Comparison of cELISA and IFA tests in the serodiagnosis of anaplasmosis in cattle. African Journal of Microbiology Research, 5, 1188-1191. DOI: 10.5897/AJMR11.007
• Eren, H., Ozlem, M. B., Sert, H., & Kaplan, A. (1998). Aydın yöresi sığırlarında Theileria annulata’nın (Dschunkowsky ve Luhs 1904) prevalansı. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 22 (2), 177-179.
• Erkut, H. M. (1967). Ege Bölgesi sığırlarında piroplasmosis durumu ve tedavide yeni ilaçlamalar. Bornova Veteriner Araştırma Enstitüsü Dergisi, 8(16), 120-130.
• Eshetu, E. (2015). A Review on the diagnostic and control challenges of major tick-borne haemoparasite diseases of cattle. Journal of Biology, Agriculture and Healthcare, 5(11), 160-172.
• FAO. (2004). Guidelines resistance management and integrated parasite control in ruminants; Book of Abstract of the Rome FAO; Rome, Italy.
• Glass, E. J., Preston, P. M., Springbett, A., Craigmile, S., Kirvar, E., Wilkie, G., & Brown, C. D. (2005). Bos taurus and Bos indicus (Sahiwal) calves respond differently to infection with Theileria annulata and produce markedly different levels of acute phase proteins. International Journal for Parasitology, 35(3), 337-347. https://doi.org/10.1016/j.ijpara.2004.12.006
• Glass, E. J., & Jensen, K. (2007). Resistance and susceptibility to a protozoan parasite of cattle--gene expression differences in macrophages from different breeds of cattle. Veterinary Immunology and Immunopathology, 120(1-2), 20-30. https://doi.org/10.1016/j.vetimm.2007.07.013
• Goksu, K. (1970). Yurdumuzun çesitli bölgelerinde sığırlarda Piroplasmida enfeksiyonları (Piroplasmosis, Babesiosis, Theileriosis) ve Anaplasmosis’in yayılış durumları. Türk Veteriner Hekimler Dernegi Dergisi, 40(4), 24-29.
• Greenwood, P. L. (2021). Review: An overview of beef production from pasture and feedlot globally, as demand for beef and the need for sustainable practices increase. Animal: an international journal of animal bioscience, 15(1), 100295. https://doi.org/10.1016/j.animal.2021.100295
• Gubbels, J. M., de Vos, A. P., van der Weide, M., Viseras, J., Schouls, L. M., de Vries, E., & Jongejan, F. (1999). Simultaneous detection of bovine Theileria and Babesia species by reverse line blot hybridization. Journal of Clinical Microbiology, 37(6), 1782-1789. https://doi.org/10.1128/JCM.37.6.1782-1789.1999
• Inokuma, H. (2007). Vectors and reservoir hosts of Anaplasmataceae Rickettsial diseases. In: D. Raoult, & P. Parola (Eds.), Rickettsial Diseases (e-Book PDF pp. 199-212). CRC Press, Taylor & Francis.
• Kaplan, M., Baspinar, S., & Ozavci, H. (2014). 2008 – 2012 Yılları Arasında Elazığ’da Kesilen Hayvanlarda Karaciğer Trematodlarının Görülme Sıklığı. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 28(1), 41-43.
• Kozan, E. (2014). Bartın Yöresi Sığırlarında Dışkı Bakısı İle Tespit Edilen Helmintler. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 38, 17-21. DOI: 10.5152/tpd.2014.3362
• Kose, O., Bilgic, H. B., Bakirci, S., Karagenc, T., Adanir, R., Yukari, B. A., & Eren, H. (2022). Prevalence of Theileria/Babesia Species in Ruminants in Burdur Province of Turkey. Acta Parasitologica, 67(2), 723-731. https://doi.org/10.1007/s11686-021-00515-z
• Lopes, L. B., Nicolino, R., Capanema, R. O., Oliveire, C. S. F., Haddad, J. P. A., & Eckstein, C. (2015). Economic impacts of parasitic diseases in cattle. CAB Reviews Perspectives in Agriculture Veterinary Science Nutrition and Natural Resources, 10(51), 1-10. https://doi.org/10.1079/PAVSNNR201510051
• Lu, Y., Guan, G., Jiang, T., Li, Y., Yang, J., Liu, G., Luo, J., Yin, H., & Liu, Z. (2015). Development of an immunochromatographic strip for the serodiagnosis of Theileria infection in sheep. Parasites and Vectors, 8, 621. https://doi.org/10.1186/s13071-015-1234-2
• Mans, B. J., Pienaar, R., & Latif, A. A. (2015). A review of Theileria diagnostics and epidemiology. International Journal of Parasitology: Parasites and Wildlife, 4(1), 104-118. https://doi.org/10.1016/j.ijppaw.2014.12.006
• Mimioglu, M. (1955). Samsun, Ordu, Giresun ve Bolu vilayetlerinde Haematuria vesicalis bovis’li sığırlarda parazitolojik araştırmalar. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 2, 183-192. https://doi.org/10.1501/Vetfak_0000002340
• Mosqueda, J., Olvera-Ramirez, A., Aguilar-Tipacamu, G., & Canto G. J. (2012). Current advances in detection and treatment of babesiosis. Current Medicinal Chemistry, 19, 1504-1518. https://doi.org/10.2174/092986712799828355
• Ndao, M. (2009). Diagnosis of parasitic diseases: old and new approaches (review article). Interdisciplinary Perspectives on Infectious Diseases, 278246. https://doi.org/10.1155/2009/278246
• Noordeen, F., Rajapakse, R. P. V. J., Horadagoda, N. U., Abdul-Careem, M. F., & Arulkanthan, A. (2012). Cryptosporidium, an important enteric pathogen in goats – A review. Small Ruminant Research, 106(2-3), 77-82. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2012.03.012
• Ok, U. Z., Girginkardesler, N., Kilimcioglu, A., & Limoncu, E. (1997). Dışkı İnceleme Yöntemleri. In: M. A. Ozcel, & N. Altintas (Eds). Parazit Hastalıklarında Tanı. Türkiye Parazitoloji Derneği (Yayın No: 15, pp. 1-61) Ege Üniversitesi Basımevi.
• Ozbilgin, A., Yereli, K., Balcioglu, C., & Degerli, K. (1997). Kan İnceleme Yöntemleri. In: M. A. Ozcel, & N. Altintas (Eds). Parazit Hastalıklarında Tanı. Türkiye Parazitoloji Derneği (Yayın No: 15, pp. 63-96) Ege Üniversitesi Basımevi.
• Ozcan, H. C. (1961). Ankara ve civarında evcil hayvanlarda görülen piroplasmose vakaları ve tedavileri üzerine araştırmalar. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları.
• Ozyer, I. (1990). Adana Et ve Balık Kurumunda İmha Edilen Ruminant Karaciğerlerinde Görülen Helmint Türleri ve Ekonomik Önemleri. Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, 6(6), 67-78.
• Paraud, C., & Chartier, C. (2012). Cryptosporidiosis in small ruminants. Small Ruminant Research, 103(1), 93-97. https://doi.org/10.1016/j.smallrumres.2011.10.023
• Pekagirbas, M., Duran, M., & Eren, H. (2020). The Prevalence of Liver Trematodes in Slaughtered Ruminants in Aydın Province. Animal Health Production and Hygiene, 9(2), 707-710.
• Rajendran, C., & Ray, D. D. (2014). Diagnosis of tropical bovine theileriosis by ELISA with recombinant merozoite surface protein of Theileria annulata (Tams1). Journal of Parasitic Diseases, 38(1), 41-45. https://doi.org/10.1007/s12639-012-0183-3
• Ribeiro, S. R., & Furst, C. (2012). Parasitological stool sample exam by spontaneous sedimentation method using conical tubes: effectiveness, practice, and biosafety. Revista da Sociedade Brasileira de Medicina Tropical, 45(3), 399-401. https://doi.org/10.1590/s0037-86822012000300024
• Richey, E. J., & Palmer, G. (1986). Anaplasmosis in beef cattle. Florida Cooperative Extension Service. http://ecoport.org/storedReference/559119.pdf
• Saltan, C., & Taskin, T. G. (2020). Ağrı Yöresindeki Sığırlarda Karaciğer Trematod Enfeksiyonlarının Yaygınlığı. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 44(3), 132-138. DOI: 10.4274/tpd.galenos.2020.6803
• Schnittger, L., Yin, H., Qi, B., Gubbels, M. J., Beyer, D., Niemann, S., Jongejan, F., & Ahmed, J. S. (2004). Simultaneous detection and differentiation of Theileria and Babesia parasites infecting small ruminants by reverse line blotting. Parasitology Research, 92, 189-196. https://doi.org/10.1007/s00436-003-0980-9
• Sevimli, F. K., Kozan, E., Kose, M., Eser, M., & Cicek, H. (2007). Gastrointestinal nematodes and their seasonal distribution in cattle raised in central Afyonkarahisar. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 31, 51-56.
• Sevimli, F., Kose, M., Kozan, E., & Dogan, N. (2005). Afyon İli Sığırlarında Paramphistomosis ve Distomatosisin Genel Durumu. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 29(1), 43-46.
• Simsek, O. C., & Aydenizoz, M. (2024). Sığırlarda Kenelerle Bulaşan Protozoal ve Rickettsial Hastalıklar. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 17(2), 26-38.
• Strydom, T., Lavan, R. P., Torres, S., & Heaney, K. (2023). The Economic Impact of Parasitism from Nematodes, Trematodes and Ticks on Beef Cattle Production. Animals, 13(10), 1599. https://doi.org/10.3390/ani13101599
• Tigin, Y., Burgu, A., Doganay, A., Oge, H., & Oge, S. (1993). İç Anadolu Bölgesinde Sığır Mide Bağırsak Nematodları ve Mevsimsel Aktiviteleri. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 17, 341-349.
• Valente, D., Gomes, J., Coelho, A. C., & Carolino, I. (2022). Genetic Resistance of Bovines to Theileriosis. Animals, 12(21), 2903. https://doi.org/10.3390/ani12212903
• Vatansever, Z., & Nalbantoglu, S. (2002). Sahada Theileria annulata ile enfekte sığırların nested PZR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu), IFA (İndirekt Floresan Antikor) testi ve kan frotisi bakısı ile saptanması. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 26, 1465-1469.
• Yavuz, A., Inci, A., Yildirim, A., Ica, A., & Duzlu O. (2007). Sığırlarda Fasciola hepatica’nın yayılışı. Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(2), 96-102.
• Yildirim, A., Kozan, E., Kara, M., & Oge, H. (2000). Kayseri Bölgesinde Kapalı Sistemde Yetiştirilen Sığırlarda Helmint Enfeksiyonlarının Durumu. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 47, 333-337. https://doi.org/10.1501/Vetfak_0000000464