Dijital Eşitsizlik Düzeyleri ve Dijital Kültüre Uyum Süreci

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 23 - 42, 30.06.2024

Furkan Sürün , Ali Şimşek

https://doi.org/10.60077/medkul.1453568

Öz

Dijital eşitsizlik, bireylerin dijital teknolojilere erişim, kullanım ve yarar sağlamasında ortaya çıkan farklılıkları tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu çalışma, demografik farklılıkların dijital eşitsizlik üzerindeki etkilerini ve dijital kültüre dahil olmanın ya da dışında kalmanın ne ifade ettiğini incelenmeyi amaçlamaktadır. Araştırma ardışık karma modelde desenlenmiştir. Araştırmanın evrenini Sakarya ilinde yaşayan 18 yaş üzeri bireyler oluşturmaktadır. Evrenden yansız örnekleme tekniği ile seçilen 504 katılımcıdan anket kullanılarak veri toplanmıştır. Konu ile ilgili ayrıntılı bilgi verebilecek nitelikte olduğu değerlendirilen 8 katılımcıya ise yarı-yapılandırılmış görüşme uygulanmıştır. Anket çalışmasında katılımcıların erişim ve yarar düzeyini ölçmeye yönelik ifadeler yöneltilmiştir. Kullanım boyutu ise Mike Ribble’nın geliştirdiği dijital vatandaşlık alt boyutlarına göre araştırmacı tarafından hazırlanan Likert tekniğine uygun sorularla ele alınmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların dijital teknolojilere erişim düzeyi oldukça yüksektir. Kullanım düzeyinde ise özellikle yaş faktörüne göre kullanım farklılıkları belirlenmiştir. Yarar elde etme düzeyinde eğitim seviyesi yükseldikçe ve yaş azaldıkça doyum düzeyinin arttığı görülmüştür. Yarı-yapılandırılmış görüşmelerde ise dijital kültüre ilişkin bulgular elde edilmiştir. Sonuçlara göre dijital teknolojileri kullanmak bu kültüre dahil olanları aktifleştirmekte, yaşamlarını kolaylaştırmakta ve popüler konulara dahil olmalarını sağlamaktadır. Son olarak katılımcıların yeni medyada yer alan etkinlikleri kendilerinin de yapmak zorunda olduğu bir eylem gibi düşündükleri ve dijital teknoloji kullanmadıklarında haber alma konusunda kendilerini eksik hissettikleri sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijital Eşitsizlik, Dijital Uçurum, Dijital Teknolojiler, Dijital Kültür, Sosyal Dışlama

Levels of Digital Inequality and The Process of Adaptation to Digital Culture

Öz

Digital inequality refers to the differences in individuals' access to, use of and benefits from digital technologies. This study aims to explore the effects of demographic differences on digital cultural inclusion and exclusion. The study is designed using a sequential mixed model. The population of the study is consisted of individuals over the age of 18 living in the Sakarya province of Turkey. The survey form was administered to collect data from 504 participants selected from the population by random sampling. Semi-structured interviews were carried out with 8 participants who are considered capable of providing detailed information on the subject. The survey form contained statements intended to measure the access and benefit levels of the participants. The usage frequency is discussed via questions prepared by the researcher based on the Likert scale, considering the sub-dimensions of digital citizenship introduced by Mike Ribble. According to the results, the participants' access to digital technologies is at high level. Concerning digital technology usage, differences are primarily determined on the basis of the age factor. With regard to the level of benefits, the satisfaction level increased as the education level increased and age decreased. Results obtained through interviews suggested that using digital technologies activated those involved in this digital culture, made their lives easier, and allowed them to engage in popular issues. Finally, the participants thought that the activities in the new media helped them engaging in current events and get important news to cope with recent events and discussions.

Anahtar Kelimeler

Digital Inequality, Digital Divide, Digital Technologies, Digital Culture, Social Exclusion

Kaynakça

• Acar, Y. (2018). Dijital kültür ve destinasyon pazarlaması. V. Çakmak & S. Çavuş (Der.), Dijital kültür ve iletişim (ss.231-252). Literatürk Academia.
• Aghaei, S., Nematbakhsh, M. A, & Farsani, H. K. (2012). Evolution of the world wide web: From web 1.0 to web 4.0. International Journal of Web & Semantic Techonology, 3 (1), 1-10.
• Akğün, E. (2020). Sağlık hizmetlerinde sayısal uçurumun e-nabız sistemi ve e-sağlık okuryazarlığı ile birlikte incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.
• Anderson, P. (2007). What is web 2.0: Ideas, technologies and implications for education. JISC.
• Atlı Şengül, N. (2023). Dijital kültür ve siberfeminizme dijital bölünme üzerinden bir eleştiri. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, (12), 25-42. https://doi.org/10.56075/egemiadergisi.1162751
• Baran, A. G., Kurt, Ş. K., & Tekeli, E. S. (2017). Yaşlıların dijital teknolojileri kullanım düzeyleri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 1(45), 2-24.
• Barnes, B. R. (2019). Transformative mixed methods research in South Africa: Contributions to social justice, S. Laher, A. Fynn & S. Kramer (Ed.), Transforming research methods in the social sciences: Case studies from South Africa, (pp. 303-316). Wits University Press, https://doi.org/10.18772/22019032750
• Castells, M. (2001). The internet galaxy: Reflections on the internet, business and society. Oxford University Press.
• Castells, M. (2012). Communication power, Oxford University Press.
• Coşkun, R., Altunışık, R. & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamaları. Sakarya Kitabevi.
• Cullen, R. (2001). Addressing the digital divide. Online Information Review, (5), 311-320. https://doi.org/10.1108/14684520110410517
• Ebner, M., Holzinger, A., & Maurer, H. (2007). Web 2.0 technology: Future interfaces for technology enhanced learning?. International Conference on Universal Access in Human-Computer Interaction (pp. 559-568). Springer.
• Emiroğlu, B. G. (2003). E-devlet: Yapıları durumu, sunulan servisler, dünyada gerçekleştirilen uygulamalar, Türkiye’deki çalışmalar ve model önerisi. http://www.cyberpark.com.tr/tbd/teknoloji%5CT302.doc
• Eriksen, T. H. (2019). Sosyal ve kültürel antropoloji, A.E. Koca (Çev.). Atıf Yayınları
• Francis, J., Ball, C., Kadylak, T., & Cotten, S. R. (2019). Aging in the digital age: Conceptualizing technology adoption and digital inequalities. In Ageing and digital technology (pp. 35-49). Springer.
• Franda, M. F. (2002). Launching into cyberspace: Internet development and politics in five world regions. Lynne Rienner.
• Gere, C. (2019). Dijital kültür, A. Akın (Çev.). Salon Yayınları.
• Gibbs, M.G., Dosen, A.J. & Guerrero, R.B. (2009). Bridging the digital divide: Changing the technological landscape of inner-city catholic schools. Urban Education, 44(1), 11-29. https://doi.org/10.1177/0042085908318528
• Haviland, W. A., Prins, H. E., Walrahth, D. & Mcbride, B. (2008). Kültürel antropoloji. İ.D. Sarıoğlu (Çev.). Kaknüs Yayınları
• Jones, S. (1998). Cybersociety 2.0: Revisiting computer-mediated community and technology. Sage.
• Koç, R. (2022). Dijitalleşen kültür ya da kültürün dijitalleşmesi: Dijital kültür kavramı. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(38), 500-513. https://doi.org/10.12981/mahder.1112610
• Levy, P. (2001). Cyberculture. University of Minnesota Press.
• Manovich, L. (2001). The Language of New Media. MIT Press.
• Martínez-García, E. (2013). Technological progress is key to improving world living standards. Economic Letter, 8(4), 1-4.
• Milward, P. (2003). The ‘grey digital divide’: Perception, exclusion and barriers of access to the internet for older people. First Monday, 8(7). https://doi.org/10.5210/fm.v8i7.1066
• Mossberger, K., Tolbert, C. J., McNeal R.S. (2007). Digital citizenship: The internet, society, and participation. MIT Press.
• Norris, P. (2001). Digital divide: Civic engagement, information poverty, and the Internet worldwide. Cambridge University Press. https://doi.org /10.1108/146366903322008287
• NTIA. (1999). Falling through the Net: Defining the digital divide. US Department of Commerce: National Telecommunications and Information Administration. https://www.ntia.doc.gov/legacy/ntiahome/fttn99/FTTN.pdf.
• O'reilly, T. (2005, 30 October). What Is Web 2.0. O’reilly: https://www.oreilly.com/pub/a/web2/archive/what-is-web-20.html
• OECD. (2001, 1 January). Understanding the digital divide. OECDilibrary:https://www.oecd-ilibrary.org/science-and-technology/understanding-the-digital-divide_236405667766
• Özbaş Anbarlı, Z. (2019). Dijital kültür. M. Küçük (Ed.), Çevrimiçi iletişim ve yansımaları (s.77-90). Gece Akademi.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (çok değişkenli analizler). Kaan Kitabevi
• Özgit, A. & Çağıltay, K. (2018). Türkiye’de internet: Dünü, bugünü, yarını. OTDÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
• Özsoy, D. (2020). Dijital bölünme düzeylerine dair literatür analizi. M. Fiğan & Y. Dede Özdemir (Ed). Dijital kültür, dijital eşitsizlikler ve yaşlanma içinde (ss. 11- 24). Alternatif Bilişim Derneği Yayınları. https://ekitap.alternatifbilisim.org/pdf/dijital_kultur_dijital_esitsizlikler_ve_yasl anma.pdf
• Ragnedda, M., & Ruiu, M. L. (2017). Social capital and the three levels of digital divide. M. Ragnedda & M. Glenn (Ed.), Theorizing digital divide (pp. 21–34). Routledge.
• Ragnedda, M. (2018). Conceptualizing digital capital. Telematics and Informatics, 35(8), 2366–2375. https://doi.org/10.1016/j.tele.2018.10.006
• Ragnedda, M. (2020). Enhancing digital equity: Connecting the digital underclass. Palgrave Macmillan Cham.
• Ribble, M. (2015). Digital citizenship in schools: Nine elements all students should know. International Society for Technology in Education.
• Rooksby, E., Weckert, J., & Lucas, R. (2002). The rural digital divide. Rural Society, 12(3), 197-210. https://doi.org/10.5172/rsj.12.3.197
• Rye, S. A. (2008). Exploring the gap of the digital divide: Conditions of connectivity and higher education participation. GeoJournal, 71, 171-184. DOI 10.1007/s10708-008-9154-8
• Scheerder, A., Van Deursen, A., & Van Dijk, J. (2017). Determinants of Internet skills, uses and outcomes. A systematic review of the second-and third-level digital divide. Telematics and informatics, 34(8), 1607-1624.
• Sheth, A., & Thirunarayan, K. (2012). Semantics empowered web 3.0: Managing enterprise, social, sensor, and cloud-based data and services for advanced applications. Morgan & Claypool Publishers.
• Sütlüoğlu, T. (2020). Orta yaş ve üzerindeki bireylerde dijital eşitsizliğin görünümleri: Erişim eşitsizlikleri ve kullanım farklılıkları. M. Fiğan & Y. Dede Özdemir (Ed). Dijital kültür, dijital eşitsizlikler ve yaşlanma içinde (ss. 215- 246). Alternatif Bilişim Derneği Yayınları. https://ekitap.alternatifbilisim.org/pdf/dijital_kultur_dijital_esitsizlikler_ve_yasl anma.pdf
• Şahin, B., & Yıldırım, A. (2019). Yaşlı bireylerde internet kullanımı ile yaşam doyumu, algılanan sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD), 12(2), 97-106.
• Tanhan, F., Özok, H. İ., & Tayiz, V. (2022). Gelişmeleri kaçırma korkusu (FoMO): Güncel bir derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(1), 74-85.
• Timisi, N. (2003). Yeni iletişim teknolojileri ve demokrasi. Dost Kitabevi.
• Tolu H. (2019). Consideration of digital divide in societies of globalised control: Extension of social contract. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi. (33) 80-95.
• TURKSTAT. (2021, 26 Ağustos). Hanehalkı bilişim teknolojileri (BT) kullanım araştırması. TÜİK: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437.
• Ural, A., Kılıç, İ. (2011). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay.
• Van Der Vlist, E., Ayers D., Bruchez, E., Fawcett J. & Vernet, A. (2007). Web 2.0. teknolojileri. G. Özveri (Çev.). Alfa Yayıncılık.
• Van Deursen, A. J. A. M., & Helsper, E. J. (2015). The third–level digital divide: Who benefits most from being online? L. Robinson, S. R. Cotten, J. Schulz, T. M. Hale, & A. Williams (Eds.), Communication and information technologies annual (Studies in media and communications, 10) (pp. 29–52). Emerald Group Publishing Limited.
• Van Dijk, J. (2018). Ağ Toplumu, Ö. Sakin (Çev.). Epsilon Yayınevi.
• Williams, R. (1983). Culture and society, 1780-1950. Columbia University Press.
• Wynn, A. (2005). Control, alt, delete: African Americans escaping the digital divide [Doctoral dissertation, The American University].
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay.