19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin Kapsayıcı Müzik Politikası ve Müzikteki Değişim

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 19 - 33, 24.04.2024

Hikmet Toker

Öz

Osmanlı hanedanının Batı müziği ile ilk tanışmasının çok eski tarihlere dayanmasına karşın, Osmanlı Devleti’nde ilk Batı müziği kurumlarının 19. Yüzyıl başlarında kurulduğunu görmekteyiz. Başlangıçta müzikal Batılılaşma, askerî modernizasyonun bir parçası olarak görülmüş ve tabiatıyla ilk Batı müziği kurumu askerî sistemin bir parçası olan Musika-i Hümâyûn olmuştur. Özellikle Dolmabahçe sarayının açılması ile kadim Osmanlı saray yaşantısı önemli oranda değişime uğramış̧̧ doğal olarak sarayda bulunan müzik hayatı da değişmiş ve sarayda Batılı anlamda ilk müzik kurumları oluşmaya başlamıştır. Bu değişim süreci toplum yaşantısında da hissedilmiş̧̧ İstanbul başta olmak üzere önemli şehir merkezlerinde açılan tiyatrolar ve çeşitli eğlence merkezleri sayesinde Batı müziği toplumsal hayatta da icra yoğunluğunu artırmıştır. Tüm bu gelişmeler yaşanırken Türk müziği icrası da bu yeni yapı içinde kendine yer bulmuştur. Bahsettiğimiz değişim sürecinin etkisiyle kadim icra ve eğitim zincirinde bazı kopukluklar olsa da devlet aklı devreye girmiş̧̧ ve Türk müziğinin yeni sisteme ayak uydurması için gerekli dokunuşları yapmıştır. Bu yönüyle mezkur dönemde Osmanlı devletinin oldukça kapsayıcı bir müzik politikası uyguladığını söylemek mümkündür. Bu durumu müzik kurumlarının iç içe geçmişliğinden, müzisyenlerin müzikal donanımlarına kadar pek çok alanda müşahede etmek mümkündür. Bu makale Osmanlı devletinin değişim çağı olarak gösterilen 19. Yüzyılda müzik alanında meydana gelen değişimin izlerini sürerken bu değişim esnasında yürütülen kapsayıcı politikayı gözler önüne sermeye odaklanmaktadır. Tüm bunların yanı sıra bu çalışmada, bahsi geçen dönemdeki müzikal değişimin felsefi temelleri üzerinde de durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Müzik-politik, Osmanlı müziği, Dârulelhân, Musika-i Hümâyûn, Askeri Müzik

Inclusive Music Policy of the Ottoman Empire and Musical Change in the 19th Century

Öz

Although the Ottoman dynasty members had a long history of involvement with Western music, the Ottoman Empire’s first Western music foundations were established in the nineteenth century. At the beginning, Westernization was viewed as a component of army modernization; naturally, the foundation of Western music of the Ottoman had been Musika-i Hümâyûn (Military band of the sultan). The musical life of seraglio changed dramatically after Ottoman dynasty members moved to Dolmabahche Palace, which was built in the Western court style, and the first Western music ensembles of courts were founded. The community has felt the impact of this change process. Although there were disconnections in the classical Turkish music education chain during this time, the Ottoman Empire’s strategic intelligence took precautions to keep Turkish music and its educational system alive. In this regard, we can conclude that the Ottoman state pursued a highly inclusive music policy during the aforementioned period. This situation can be observed by looking at the various musical institutions closely related to one another and the profiles of the musicians who performed in these institutions. This article traces the changes that occurred in music during the 19th century, referred to as the Ottoman Empire’s age of change, and focuses on revealing the inclusive policy implemented during this change. Furthermore, the philosophical foundations of musical change during the aforementioned period are discussed.

Anahtar Kelimeler

Ottoman music, Military music, Turkish music, Ottoman music policy

Kaynakça

• Alimdar, S. (2016). Osmanlı’da Batı Müziği. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. google scholar
• Alp, K. Ö. (2013), Sanatın Temsili ve Post-modern Sanat’ta Temsil, Art- E, (12), 40-61. google scholar
• Berkes. N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• İnal, İ. M. (1958). Hoşsada (Son Asır Türk Musikişinasları). İstanbul: Maarif Yayınevi. google scholar
• Ortaylı. İ. (2018). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Kronik Kitap. google scholar
• Özden, E. (2015). Arşiv Belgeleri İle Dârulelhân. İstanbul: DM Kitap . google scholar
• Özcan, N. (2006). Necip Ahmet Paşa. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı, 32, 488-489. google scholar
• Toker, H. (2014). Şairan-ı Hassa. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(1), 169- 185. google scholar Toker, H. (2015). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Yayınlanmış İki Musika-i Hümâyûn Nizamnamesi . Akademiik Bakış (48), 610-632. google scholar
• Toker, H. (2016). Elhân-ı Aziz. İstanbul: TBMM Milli Saraylar . google scholar
• Toker, H- Özde. E, Osmanlı Devletinde Müzik Eğitimi Veren Önemli Kurumlar, Rast Müzikoloji, 1(2), 108-128. google scholar
• Toynbee, A. J. (2004). Uygarlık Yargılanıyor. İstanbul : Örgün Yayınevi . google scholar