Tarihsel Süreçte Aile Kurumunun Dönüşümü ve Geleceğine Yönelik Çıkarımlar

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 93 - 117, 01.05.2017

Faruk Turğut

Öz

İnsanlığın başlangıcından bu yana evrensel olarak her toplumda sağlıklı bir toplumsal hayatın ontolojik temeli olarak aile, toplumsal kurumlar arasında en büyük öneme sahip olmuştur. İnsanların yaşamlarını idame ettirdikleri ilk sosyal çevre olmasının yanı sıra aile insanı topluma, hayata  ağlamakta ve böylece toplumun da sürekliliğini sağlamaktadır. Diğer taraftan toplumsal zeminde gerçekleşen olaylardan da etkilenmekte, dönüşüm yaşamaktadır. Aile tarihsel süreç içerisinde din ve gelenek gibi kendisine meşru birer dayanak bulmuş ve sosyal yaşamı düzenleyen bu kurumlar tarafından korunmuştur. Aynı zamanda da bu değerlerin nesiller arasında aktarılmasını sağlayarak bu kurumları ve sosyal yaşamın düzenini sürdürülebilir kılmıştır. Fakat yine aynı süreç içerisinde meydana gelen Aydınlanma, sanayileşme ve bunları da kapsayan modernizm gibi sosyo-ekonomik dönüşümler aile üzerinde önemli derecede tesir göstermiştir. Sunduğu alternatif yaşam tarzlarıyla modernizm geleneksel dönemde aileyi koruyan değerlerin aşınmasına neden olmuştur. Günümüze gelindiğinde ise aile varlığını korumakla birlikte bireyin yaşadığı dönüşümle birlikte kendi içerisinde mühim değişim geçirmekte, çözülmeler yaşamakta ve farklı türlerde ortaya çıkmaktadır. Tüm bu yaşananlar ailenin gelecekteki akıbetinin ne olacağı, ortadan kalkma gibi durumun söz konusu olup olamayacağı endişesini gündeme getirmiştir. Bu çalışmada aileyi analiz etme ve açıklamakta kullanılan, birbiri içine kümelenmiş ve teker teker referans gösterildiğinde yetersiz kalacak olan parametreler üzerinden ailenin incelemesi yapıldıktan sonra geleceğine yönelik muhtemel değerlendirmeler yapılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Aile, Din, Gelenek, Sanayileşme, Modernizm

The Transformation of Family in Historical Process and Its Possible Projection to the Future

Öz

Since preliminary of humanity, family as ontological foundation of a right social life has universally maximal significance among of social institutions every society. As well as it is social environment that human beings maintain their living, family connects to society and life and so ensure scontinuity of society, too. On the other hand, it is affected by events which come true on social ground and experience transformation. Family has obtained some licit support such as religion, tradition in the historical process and have been protected by these institutions arranging social life. However, socio-economic transformations that occured in the same process including Enlightenment, industrialization and modernism influence significantly to family. As modernism have presented alternative life styles, it have brought about the erosion of values preserving family in traditional period. At the present time, family guards its being, besides it experiences an important transformation in itself with transformation which includes individual experience, experience disengagement and appears in diverse specieses. All these revive doubts that what fate of family will become in the future, whether family will disappear or not. In this study, parameters used for analyze and explain family, collected into each other and be deficient when it is referenced one by one and will be used for analysis of family. Afterwards, concerning future of family practice possible estimations will be done.

Anahtar Kelimeler

Family, Religion, Tradition, Industrialization, Modernism

Kaynakça

• Adak, N. (2012). Evlilik mi? Birlikte Yaşama mı?, Değişen Toplumda Değişen Aile içinde. Ed: Nurşen Adak. Ankara: Siyasal Kitabevi. Aksan, G. (2013). Evlilik ve Ayrılma: Ailenin Kurulması ve Sona Ermesi, Sistematik Aile Sosyolojisi içinde, Ed: Mustafa Aydın. Konya: Çizgi Kitabevi, 169-194. Aktaş, C(1995). Mahremiyetin Tükenişi, İstanbul: Nehir Yayınları. Aktaş, C. (1997). Devrim ve Kadın (2. Baskı), İstanbul: Nehir Yayınları. Aktay, Y. (2014). Modern Dünyada Ailenin Toplumsal Dönüşümü ve Muhtemel Geleceği Üzerine Mülahazalar ve Geleneğe Dayalı Problemler”. Aile Sosyolojisi Yazıları içinde, Ed: Mustafa Aydın, İstanbul: Açılım Kitap, 181- 188. Armağan, M. (1998). Gelenek ve Modernlik Arasında (2. Baskı), İstanbul: İz Yayıncılık. Ateş, A. O. (2000). Hadis Temelli Kalıp Yargılarda Kadın, İstanbul: Beyan Yayınları. Aydemir, M. A. ve Tecim, E. (2012). “Türk Toplumunda Aile ve Dinin Toplumsal Sermaye Potansiyeli”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 28, 42-59. Aydemir, M. A. (2011). Sosyal Sermaye, Konya: Çizgi Kitabevi. Aydın, M. (2009). Moderniteye Dışarıdan Bakmak, İstanbul: Açılım Kitap. Aydın, M. (2011a). Güncel Kültürde Temel Kavramlar, İstanbul: Açılım Kitap. Aydın, M. (2011b). Kurumlar Sosyolojisi (3. Baskı), Ankara: Kadim Yayınları. Aydın, M. (2013). Aile ve Din/İslam. Sistematik Aile Sosyolojisi içinde, Ed: Mustafa Aydın, Konya: Çizgi Kitabevi, 315-333. Bayhan, V. (2012). “Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet”, Doğu Batı Düşünce Dergisi 63, 147-164. Bebel, A. (2013). Kadın ve Sosyalizm, Çev. Saliha Nazlı Kaya. İstanbul: Agora Kitaplığı. Berger, P. L. vd. (2000). Modernleşme ve Bilinç (2. Baskı), İstanbul: Pınar Yayınları. Can, İ. (2013). Ailenin Tarihsel Gelişimi: Dünü Bugünü ve Yarını, Sistematik Aile Sosyolojisi içinde, Ed: Mustafa Aydın, Konya: Çizgi Kitabevi, 65-91. Çeler, Z. (2012). “Annenin Serüveni: Kadının Anne Olarak Toplumsal Kurgulanışı”. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 63, 165-181. Fukuyama, F. (2005). Güven (3. Baskı), Çev. Ahmet Buğdaycı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Fukuyama, F. (2009). Büyük Çözülme (2. Baskı), Çev: H. Kaya. İstanbul: Profil Yayıncılık, Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya, Çev Osman Akınhay. İstanbul: Alfa Yayıncılık, Giddens, A. (2012). Sosyoloji Kısa Fakat Eleştirel Bir Giriş (4. Baskı). Çev. Ülgen Yıldız Battal. Ankara: Siyasal Kitabevi. Goody, J. (2004). Avrupa’da Aile, Çev. Serpil Arısoy. İstanbul: Literatür Yayıncılık. Gölcük, Ş. (2000). Din ve Toplum, İstanbul: Esra Yayınları. Keleş, R. (2000). Kentleşme Politikası (5. Baskı), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları. Kongar, E. (1991). “Türkiye’de Aile: Yapısı, Evrimi ve Bürokratik Örgütlerle İlişkileri”. Aile Yazıları: Kültürel Değerler ve Sosyal Değişme cilt. 2 içinde, Ed: Beylü Dikeçligil ve Ahmet Çiğdem, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Yayınları, 61-89. Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çev: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Özyurt, C. (2013). Çocukluk Sosyolojisi, Aile Sosyolojisi (3. Baskı) içinde, Ed: K. Canatan ve E. Yıldırım, İstanbul: Açılım Kitap, 155-181. Öztan, G. G. (2013). Türkiye’de Çocukluğun Politik İnşası (2. Baskı), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Rousseau, J. J. (1966). Emil (6. Baskı), Çev. Hilmi Ziya Ülken vd. İstanbul: Türkiye Yayınevi. Russell, D. & ve Russel, B. (1979). Endüstri Toplumunun Geleceği, Çev. Melih Ölçer. Ankara: Bilgi Yayınevi. Subaşı, N. (2014). Toplumsal Değişme, Aile ve Yeni Risk Alanları, Aile Sosyolojisi Yazıları içinde, Ed: Mustafa Aydın, İstanbul: Açılım Kitap, 101- 117. Tekin, M. (2010). “Feminist Tezlerle Aileyi Okumak”, Umran Dergisi 187, 48-53. Tekin, M. (2013). Dinlerin Perspektifinden Aile Kurumu, Aile Sosyolojisi içinde, Ed: K. Canatan ve E. Yıldırım. İstanbul: Açılım Kitap, 235-262. Ulutaş, E. (2013). Aile-Ekonomi İlişkisi, Sistematik Aile Sosyolojisi içinde. Ed: Mustafa Aydın, Konya: Çizgi Kitabevi, 335-355. Wach, J. (1995). Din Sosyolojisi, Çev. Ünver Günay. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. Wirth, L. (2002). Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme, 20. Yüzyıl Kenti içinde, Ed./Çev. Bülent Duru ve Ayten Alkan, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 77-106. Yılmaz, H. (2005). “Gelenek, Gelenekçilik, Gelenekselcilik”, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 31, 39–53. Zijderveld, A. C. (2010). Klişelerin Diktatörlüğü, Çev. Kadir Canatan. İstanbul: Açılım Kitap.