Ziya Gökalp ve Batı Algısı

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 100 - 112, 29.06.2020

Funda Arslan Bilgin

Öz

Ziya Gökalp Osmanlı Devleti’nin önemli aydınlarındandır. Gökalp’in düşünce yapısının oluşmasında Osmanlı Devleti’nin son dönem yaşamış olduğu sıkıntılar ve bu sıkıntılara çözüm üretmek fikirleri etkili olmuştur. Türkçülük, İslamcılık ve Garpçılık düşünceleriyle pek çok kişiyi etkileyen Gökalp’in Batı anlayışı, dönemin aydınlarının da batıya nasıl baktıklarını anlamamız açısından önemlidir. Osmanlı Devleti’nin son döneminde batının yükselişi aydınlarımızın batı etkisinde kalmasını ve devletin kurtuluş çaresi olarak batının üstünlüğünün kabul edilmesi fikrine itmiştir. Ziya Gökalp de böyle düşünen aydınlardan biridir. Ziya Gökalp’in batılılaşma fikri; sadece bilim alanında Avrupa’yı yakalamak şeklinde olsa da bu etkileşim sadece bilim alanında olmamıştır. Çünkü Batı Medeniyeti sadece bilimden oluşan bir unsur değildir. Dolayısıyla sadece bilimsel özelliklerini alıp kültürel anlamda etkilenmemek söz konusu değildir.
Bu çalışmada Ziya Gökalp’in kişiliği, eserleri, batıya ilişkin görüşleri ve bu görüşlerin oluşmasında etkili olan faktörler incelenmiştir. Çalışmamızda arşiv belgelerinden, Gökalp’in eserlerinden ve konuyla ilgili yapılan araştırmalardan faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, Modernleşme, Batı Algısı

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri
• BOA, 245. 23. 001
• BOA, 1147.16
• BOA, 92.99.1
• BCA, 030.10.204.392
• BCA, 030.18.01.01.11.57.15
• Araştırma Eserler
• Akder, N. (1969). Ziya Gökalp, Türk Ansiklopedisi, XVII, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Aksoy, E. (1998). Batılılaşma ve Atatürk. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cumhuriyetimizin 75. Yılı Özel Sayısı, 81-85.
• Aytekin, A. (2013). Osmanlı-Türk Modernleşmesinin Düşünsel, Ekonomik ve Bürokratik Kodları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, XXX, 313-329.
• Baran, M. (2013). Avrupa’da Gelişen Modernlik ve Modernleşme Anlayışları Ve Bu Anlayışların
• Türkiye’ye Yansımalarına Tarihî Sosyolojik Açıdan Bir Bakış. Turkish Studies International
• Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish, 8/11, 55-79.
• Doğan, M. (1998). Batılılaşma İhaneti, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Doğan, N. (2013). İlerleme ve Medeniyet Kavramlarının Türk Düşüncesinde Etkileşimi. Medeniyet
• Tartışmaları, 245-265.
• Georgeon, F. (2006). Osmanlı Türk Modernleşmesi 1900-1930, (Çev. H. Berktay), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gökalp, Z. (1970). Türkçülüğün Esasları, (Haz. M. Kaplan), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Gökalp, Z. (2006). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, (Haz. K. Bek), İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları.
• Göksel, A. N. (1959). Ziya Gökalp: Hayatı, Sanatı, Eseri, İstanbul: Varlık Yayınları.
• Gürsoy, Ş., Çapcıoğlu, İ. (2006). Bir Türk Düşünürü Olarak Ziya Gökalp: Hayatı, Kişiliği ve Düşünce
• Yapısı Üzerine Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, II, 89-98.
• Heyd,U. (1979). Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (Çev. K. Günay), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, M. (2015). Bati Dişi Modernleşme Örneği Olarak Türkiye Modernleşmesi: Süreklilikler,
• Kopuşlar Ve Çatallanmalar: Turkish Studies, 10/2, 545- 564.
• Kırzıoğlu, F. (1977). Malta Konferansları, Ankara: Gündüz Matbaası.
• Korlaelçi, M. (2014). Pozitivizmin Türkiye’ye Girişi, Ankara: Kadim Yayınları.
• Kuyucuoğlu, İ. (2015). Sosyolojinin Kuruluşunu Etkileyen Düşünce Akimlari Ve Klasik Sosyolojide
• Yöntem Tartışmaları: Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, VIII, 674-687.
• Mazlum, A., Gölbaşı, H. (2009). Türk Toplumunun Çağdaşlaşmasının Kavşak Noktasında İdealist Bir
• Dava Adamı Ziya Gökalp: Aydın Kavramı. Zeitschrift für die Welt der Türken, I, 221-238.
• Ortaylı, İ. (1995). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özakpınar, Y. (2003). Kültür Değişmeleri ve Batılılaşma Meselesi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Özakpınar, Y. (2004). Ziya Gökalp’in Batı Medeniyeti’ne Bakışı. Türkiye’de Sosyoloji- Ziya Gökalp
• Sempozyumu, İstanbul, 5-10.
• Parla, T. (1999). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Resulzade, M. E. (2017). Yeni Kafkasya Yazıları (1923- 1927), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Şapolyo, E. B. (1974). Ziya Gökalp, İttihad Terakki ve Meşrutiyet Tarihi, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri Yayınları.
• Semiz, Y. (2014). İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Türkçülük Politikası. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, III, 217-244.