“Kutsal” Düğüm Sözcüğünün Anlambilimsel Profili -Derlem Temelli Bir Çözümleme-

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 160 - 171, 31.12.2022

Ayşe Eda Gündoğdu , Mehmet Akif Duman

Öz

Dilsel bir yapıyı anlambilimsel açıdan çerçevelendirme süreci, araştırma konusu birimin çeşitli bağlamsal yönelimlerini ortaya koyma ve aynı dizgede yer alan diğer ögelerle olan ilişkisini ayrıntılı olarak betimleme yoluyla gerçekleştirilmektedir. Bu açıdan anlambilimsel profiline ulaşılmak istenen bir birimin doğal dil dizgesi içerisindeki çeşitli örüntülerinin araştırılması, çerçevelendirme sürecindeki öncül adımlardandır. Bu çalışmada kültürel bir sözcük olarak değerlendirilen kutsal düğüm sözcüğünün anlambilimsel profilini ortaya koymak amaçlanmış ve bu bağlamda düğüm sözcüğün eşdizimlilik, anlam tercihi ve anlam ezgisi görünümleri derlem temelli olarak incelenmiştir. Belirli bir yapının dizgesel görünümlerini betimleme sürecinde derlemlerin güvenilir veri kaynakları olması, bu çalışmanın derlem temelli yürütülmesindeki en önemli motivasyondur. Veri toplama sürecinde, düğüm sözcüğün Türkçe Ulusal Derlemi 3.0 aracılığıyla derlem denetimi gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kutsal, Derlem, Eşdizimlilik, Anlam Tercihi, Anlam Ezgisi.

Kaynakça

• Aksan, Y. vd. (2012). “Construction of the Turkish National Corpus (TNC). In Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012)”. İstanbul. Turkiye. http://www.lrec-conf.org/proceedings/lrec2012/papers.html.
• Bednarek, M. (2008). “Semantic Preference and Semantic Prosody re-examined”. Corpus Linguistics and Linguistic Theory. 4 (2), s. 119–139.
• Firth, J. R. (1951). “Modes of Meaning”. Papers in Linguistics 1934–1951. (Edt: J. R. Firth). London: OUP. s. 190–215.
• Geeraerts, D. (2010). Theories of Lexical Semantics. Oxford: Oxford University Press. Glesne, C. (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. (Çev. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gündoğdu, A. E. (2018). Sözcük Anlambilimi Açısından Türkçede Sıfatlar: Anlam Tercihi ve Söylem Ezgisi Görünümleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Hoey, M. (2000). “A World Beyond Collocation: New Perspectives on Vocabulary Teaching”. İçinde: Teaching Collocations, (Edt. M. Lewis). Hove: Language Teaching Publications. s.224-245.
• McCardell D. R. (1995). “A Lexical Semantic and Statistical Approach to Lexical Collocation Extraction for Natural Language Generation”. AI Magazine. 16 (4).
• McEnery, T. ve Hardie, A. (2012). Corpus Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Partington, A. (1998). Patterns and Meanings: Using Corpora for English Language Research and Teaching. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Saussure De F. (1985). Genel Dilbilim Dersleri. (Çev: Berke Vardar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Scott, M. ve Tribble, C. (2006). Textual Patterns: Key Words and Corpus Analysis in Language Education. Amsterdam: John Benjamins.
• Seretan, V. (2011). Syntax-based Collocation Extraction, Text, Speech and Language Technology. Berlin: Springer.
• Sinclair, J. (1991). Corpus, Concordance, Collocation. Oxford: Oxford University Press.
• Sinclair, J. (1992) Collins COBUILD English Usage. London: HarperCollins.
• Sinclair, J. (2004). “The Lexical Item. Trust the Text”. Language, Corpus and Discourse. (Edt. J. Sinclair). New York: Routledge.
• Stubbs, M. (1995). “Collocations and Semantic Profiles: on the Cause of Trouble with Quantitative Studies”. Functions of Language. 2 (1), s. 23-55.
• Stubbs, M. (2001a) “Texts, Corpora, and Problems of Interpretation: a Response to Widdowson”. Applied Linguistics. 22. s. 149–172.
• Stubbs, M. (2001b). Words and Phrases Corpus Studies of Lexical Semantics. Oxford: Blackwell.
• Stubbs, M. (2002). “Two Quantitative Methods of Studying Phraseology in English”. International Journal of Corpus Linguistics. 7(2). s. 215–44.
• TDK, (2011) Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.