Konyalı Kadınların Millî Mücadeleye Katkıları

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Özel Sayı, 1 - 17, 21.09.2024

Halil İbrahim Çelik

Öz

Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti’nin yenilgisinin sonucunda imzalanan Mondros
Mütarekesi Türk tarihinin önemli dönüm noktalarından birisidir. Türk vatanı mütareke
hükümlerine göre İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmeye başlanmış, buna karşın Türk milleti
bağımsızlığını kazanmak, işgalleri sona erdirmek ve istikbalini korumak için tüm fertleriyle
mücadeleye girişmiştir. Çalışmada bu mücadeleye Konyalı kadınların katkıları
değerlendirilmiştir. Dönemin basını, hatırat ve telif eserler değerlendirilerek Konyalı kadınların
Millî Mücadele sırasındaki çalışmaları açıklanmıştır. Konya Orta Anadolu’da kuzey-güney,
doğu-batı ticaret yollarının merkezinde önemli bir coğrafi konumdadır. XX. yüzyılın ilk
çeyreğinde demiryolu ulaşımı ve telgraf hatlarına sahip olması, Yunanlıların işgal ettikleri
bölgeye yakınlığı nedenleriyle Millî Mücadele’nin önemli şehirlerinden birisi olmuştur. Millî
Mücadele yanlısı ve karşıtı unsurları içinde barındıran Konya’daki gelişmeler İstiklâl Harbi'nin
kaderini belirlemesi bakımından da önemlidir. Millî Mücadele döneminde ve sonrasında 13 kez
Konya’ya gelen ve 33 gün Konya’da kalan Mustafa Kemal Atatürk bu ziyaretlerinde Konyalı
kadınların çalışmalarına önem verdiğini ziyaretleri ve konuşmalarında göstermiştir. Konya’da
kız okullarını ziyaretlerinde ve kadınlar tarafından organize edilen programlarda konuşan
Mustafa Kemal Atatürk, 1923 yılındaki konuşmasında Konyalı kadınların Millî Mücadeleye
katkılarından övgüyle bahsederek yeni Türk devletinde kadınların toplumun eşit bireyleri
olarak kamu hayatında yer alacaklarını ilan etmiştir. Türk İstiklâl Harbi, Türk milletinin millî
birlik ve beraberlikle milletin tüm fertleriyle verdiği ve Lozan Anlaşması’yla zafere ulaşan XX.
yüzyılın emperyalizme karşı büyük savaşlarından birisidir. Bu mücadele de zaferin
kazanılmasında Konyalı kadınlar fedakârca çalışmalarıyla katkı sağlamışlardır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Paşa, Millî Mücadele, Konya, Kadın, Miting.

Kaynakça

• Akandere, O. (1998). Atatürk'ün Konya'yı ziyaretleri ve ilk ziyaretiyle ilgili gözlemler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XIV(40), s. 148-157.
• Akandere, O. (2009). İzmir'in Yunanlılar tarafından işgaline tepki olarak Konya merkezinden ve ilçelerden gönderilen protesto telgrafları. Tarih Dergisi(47), s. 141-182.
• Altay, F. (1970). 10 yıl savaş ve sonrası. İnsel Yayınları.
• Arabacı, C. (1991). Millî Mücadele dönemi Konya öğretmenleri. Damla Matbaacılık.
• Aralov, S. İ. (2010). Bir Sovyet diplomatının Türkiye anıları (Cilt 1). (H. A. Ediz, Çev.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Arslan Bilgin, F. (2020). Ziya Gökalp ve batı algısı. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 4(1), s. 100-112. Arslan, U. (2021). Vatana ihanet kavramı ve suçu. Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), s. 47-84.
• Atalay, A. (1997). Millî Mücadele'de Konya Kuvâ-yı Milliyecileri (Cilt 1). Damla Ofset. Konyalı Kadınların Millî Mücadeleye Katkıları 13
• Atatürk, M. K. (1969). Nutuk (Cilt 3). Milli Eğitim Basımevi.
• Atatürk, M. K. (1970). Nutuk (Cilt 1). Milli Eğitim Basımevi.
• Atatürk, M. K. (1997). Atatürk'ün söylev ve demeçleri (Cilt 1-3). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Avanas, A. (1998). Milli Mücadele'de Konya. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Baykal, B. S. (1984). Millî Mücadele'de Anadolu kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1(1), s. 108-126.
• Göyünç, N. (1987). Atatürk ve Millî Mücadele (2 b.). Damla Matbaacılık.
• Güven, C. (2002). Millî Mücadele döneminde Konya mitingleri. İpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi, V, s. 251-269.
• Güven, C. (2012). Milli Mücadele'de Mustafa Kemal Paşa'nın yabancılarla temas ve görüşmeleri (asker, siyasî ve gazeteciler). Eğitim Yayınevi.
• Güven, C. (2019). Millî Mücadele Dönemi'nde Konya kadınlar mitingi (8 Ocak 1920). İçinde S. Ç. Mustafa Uslu (Ed.), İnsan ve medeniyet araştırmaları (ss. 468-480). Konya: Çizgi Kitabevi.
• Güven, C. (2023). Millî Mücadele Döneminde Konya. İçinde M. Göleç, Z. K. Şerefoğlu, & İ. Daniş (Ed.), Millî Mücadele'nin yerel tarihi 1918-1923 (Cilt 5, s. 269-348). Türkiye Bilimler Akademisi.
• İçli, T. (1992). Atatürk ve Türk kadını. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 9(25), s. 67-72. İslam, A. (2021). Millî Mücadele kadın kahramanlarımız (1919-1922) [Yüksek lisans tezi, Bingöl Üniversitesi].
• Kaplan, L. (1998). Cemiyetlerde ve siyasî teşkilatlarda Türk kadını (1908-1960). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Koç, F. (2021). Türkiye'de kadının yeni imajının oluşturulmasında Atatürk'ün rolu (1920-1938). İçinde E. Ünlen, & T. H. Aytuğ (Ed.), 9. Uluslararası Atatürk Kongresi 1 (ss. 781-829). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. https://doi.org/10.51824/978-975-17-4794-5.25
• Küçükoğlu, T. (2019). Kuva-yı Milliye ve düzenli orduya sunulan sağlık hizmetleri [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi].
• Sarıçoban, G. (2017). Milli Mücadele'de Anadolu kadını. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), s. 1331-1346.
• Sarıhan, Z. (1984). Kurtuluş Savaşı günlüğü 2 (1 b., Cilt 2). Öğretmen Dünyası Yayınları.
• Sarıkoyuncu Değerli, E. (2021). Millî Mücadele'de Türk kadını ve İnönü Müharebeleri'nde çarpışan iki kadın kahraman. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, s. 101-120.
• Tansel, F. A. (1991). İstiklâl Harbi'nde mücahit kadınlarımız (2 b.). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Uyanık, N. (2008). İzmir'in işgaline karşı Konya yöresinden gelen tepkiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(5), s. 837-868.