Diyet ve Kadın: Dijital Ortamdaki Görsel İmajlar Üzerine Bir Analiz

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: Özel Sayı, 18 - 36, 21.09.2024

Zehra Batu

Öz

Sanayi devrimi ile birlikte başlayan kitleler halindeki göçler ve bunun sonucundaki kentleşme
hayatı yeni bir toplumsal yapı oluşturmuştur. Bu yapı içerisinde erkek ve kadına yönelik roller
değişmeye başlamış ve özellikle 21. yüzyılla birlikte kadın algısına yeni anlamlar yüklenmiştir.
Kadın hem çalışan hem aile içinde fazlasıyla sorumlulukları olan ve bedenini belli ölçülere göre
şekillendirmek zorunda kalan bir birey olarak konumlandırılmıştır. Kadının zayıf kalmasına
yönelik manipülasyonlar gerek toplum içerisinde gerek medyada aktarılan mesajlar içinde yer
alabilmiş ve bu durum pasif bir yaptırıma dönüşebilmiştir. Göstergebilimsel analiz yönteminin
kullanıldığı bu çalışmada, Türkiye’de dijital platformda diyet kavramına ilişkin yayınlanan
görsellerde nelerin yansıtıldığını bulmak amaçlanmaktadır. Araştırmanın sorusu ise diyetle
ilgili görsellerde insana yönelik en çok nelerin öne çıktığını bulmaya yöneliktir. Bu doğrultuda
Türkiye’de herhangi bir kavramın en çok arandığı arama motorlarından biri olan Google’da bir
aylık kavramsal bir inceleme yapılmış ve elde edilen görseller arasından rastgele örnekleme
yöntemi ile 15 görsel seçilmiştir. Belirlenen görseller Saussure ve Pierce tarafından oluşturulan
gösteren ve gösterilen kavram ilişkisi çerçevesinde çözümlenmiştir. Çözümleme sonrasında
incelenen görsellerin tamamında kadın görselinin kullanıldığı, kadınların hiçbirinin kilolu
olmadığı/tamamının zayıf olduğu, kadınların birçoğunun yüzlerinin tam olarak gösterilmediği
anlaşılmıştır. Ek olarak bazı kadınlar spor kıyafet ve beyaz önlüklü bir şekilde görülse de çoğu
kadının günlük kıyafet içinde gülümseyerek yansıtıldığı belirlenmiştir. Görsellerde meyve ve
sebzelerin, mezuranın kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Diyet, Kadın, Dijital İmajlar, Beslenme.

Kaynakça

• Abudereyimu, H. ve Hu, L. (2019). Gelenekselden moderniteye çin’in aile yapısındaki değişimler ve toplum üzerindeki etkileri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Medeniyet ve Toplum Dergisi, 3(2). 135-144.
• Akgül, M. (2017). 1930’lu yılların Türkiyesi’nde basılı reklamlarda modern kadın imgesinin temsili: Cumhuriyet Gazetesi örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 7(4). 667-677.
• Alkan, Ş. B., Solak, R., Gürbüz, E., Özcan, B., Özkan, H., Dikici, Z. Z. ve Kahraman, R. S. (2019).
• Beslenme ve diyetetik bölümü öğrencilerinde yeme davranış bozukluğu ve beden algısı: kesitsel bir çalışma. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 38-44.
• Atar, G. M. ve Şener, G. (2018). Reklamlardaki ideal kadın bedeninin geleceği: rötuşlanmış ve rötuşlanmamış beden görsellerinin genç kızlar üzerindeki etkisi. Kurgu, 26(3), 204-226.
• Ateş, M. (2020). Sinemada göç bağlamında sınıf kimlik ve mekan: Ömer Lütfi Akad ve Göç Üçlemesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Medeniyet ve Toplum Dergisi, 4(2), 128-141.
• Ayşe Zeybek Özlü. (2024). Diyet nedir, ne değildir?. https://www.aysezeybekozlu.com/diyet-nedir-ne- degildir/
• Başkent Üniversitesi İstanbul Hastanesi. (2024). Beslenme ve diyet. https://istanbulbaskentuniversitesi.com/tibbi-birim/beslenme-ve-diyet
• Batu, M. (2021). Toplumsal değişim perspektifinden dijital toplum ve popüler kültür üzerine bir tartışma. İçinde Berfin Varışlı (Ed.), Popüler Kültür ve Sosyal Değişim Disiplinler Arası İncelemeler. Çizgi Yayınevi.
• Batu, M. ve Tos, O. (2018). 16 Nisan 2017 Anayasa değişikliği referandumunda Recep Tayyip Erdoğan’ın sosyal medyadaki görsel imajı üzerine bir analiz. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (AKİL), (29), 230-269.
• Batu, Z., Batu, M. ve Tos, O. (2022). Zayıflığın popüler kültür temelinde ideal bir mit olarak kimliklendirilmesi: Zayıflama ürünlerine yönelik göstergebilimsel bir çözümleme. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(30), 41-58.
• Baysal, A. (2018). Beslenme. Hatiboğlu Yayınları.
• Beck, U. (2011). Risk toplumu: Başka bir modernliğe doğru. (K. Özdoğan ve B. Doğan, Çev.). İthaki Yayınları.
• Bigelow, J. ve Poremba, A. (2014). Achilles’ ear? ınferior human short-term and recognitionmemory in the auditory modality. Plos One, 9(2), 1-8.
• Burcu, E. (1998). Evrimci teorinin sosyolojik düşünce üzerindeki etkileri ve sosyobiyoloji. Hacettepe Oniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 15(2), 175-186.
• Candan, G. ve Dölkeleş, G. (2022). Göstergebilim bağlamında idealize edilmiş bedenin tüketim nesnesi olarak sunumu: Mavi jeans reklamları. Yeni Yüzyılda İletişim Çalışmaları Dergisi, 3(5), 81-96.
• Cathy, A. ve Nonas, M. S. (1998). A model for chronic care of obesity through dietary treatment. Journal of the American Dietetic Association, 98(2), 16- 22.
• Connell, R. (1998). Toplumsal cinsiyet ve iktidar: Toplum, kişi ve cinsel politika. (C. Soydemir, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Çağlar, B. (2012). Bir iletişim biçimi olarak göstergebilim. EUL Journal of Social Sciences, 3(2), 22- Medeniyet ve Toplum 33 34. Çakı, C. ve Gülada, M. O. (2018). Nazizm ideolojisinde alman kadınları: "ns-frauen-warte" propaganda dergisi üzerine inceleme. Necmettin Erbakan Üniversitesi Medeniyet ve Toplum Dergisi, 2(2), 89-105. Dervişcemaloğlu, B. (2023). Göstergebilim. http://www.ege-edebiyat.org/docs/493.pdf (Erişim tarihi: 28.04.2018).
• Diyet Uzmanı. (2024). Doğru diyet nasıl olmalı?. https://diyetuzmani.com.tr/zayiflama/dogru-diyet- nasil-olmali
• Dökmen, Z. (2004). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. Sistem Yayıncılık.
• Ecevit, Y. (2012). Toplumsal cinsiyet sosyolojisine başlangıç. İçinde Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Ed.), Toplumsal cinsiyet sosyolojisi (ss. 84-105). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Erdem, B. N. ve Yıldız, A. C. (2019). “İdeal”in sınırında bir mücadele: beden olumlama hareketi üzerine bir alımlama analizi. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1483-1506.
• Eşel, E. (2005). Kadın ve erkek beyninin farklılıkları. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 15(3), 138-152. Evde Eczane. (2024). Diyet yapmak sağlıklı mıdır?. https://www.evdeeczane.com/blog/icerik/diyet- yapmak-saglikli-midir
• Fast Company. (2024). Why We’re More Likely To Remember Content With Images And Vıdeo (Infographic) https://www.fastcompany.com/3035856/why-were-more-likely-to-remember- content-with-images-and-video-infogr 09.14.2014.
• Giddens, A. (2021). Modernliğin sonuçları. (E. Kuşdil, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Helvacı, Z. C. (2010). Reklam metinlerinde amaç ve araç olarak kadın imgesi. 21. yüzyılın eşiğinde kadınlar: Değişim ve güçlenme (Cilt IV). Uluslararası Multidisipline Kadın Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Hisar Hospital. (2024). Diyet yapmadan 20 adımda zayıflamaya ne dersiniz?. https://hisarhospital.com/diyet-yapmadan-20-adimda-zayiflamaya-ne-dersiniz/
• Horzum, I. (2008). Modernizm ekseninde doğa içerikli reklamların göstergebilimsel incelenmesi [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Kafes, M. (2019). Türkiye’de kadınların maruz kaldığı cam tavan davranışı üzerine sağlık kurumlarında yapılmış çalışmaların bir incelemesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 25-30.
• Kalem, A. S. (2021). Göç ve annelik: Uluslararası göçmen kadınların annelik pratikleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi Medeniyet ve Toplum Dergisi, 5(2), 86-105.
• Kalem, A. S. (2022). Gündelik hayatın dijitalleşmesi karşısında sosyoloji. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 6(2), 95-102.
• Karal, S. (2023). Bir iktidar biçimi olarak diyet: Diyet kitaplarında duygular ve beden. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(45), 443-461.