Öz
İnsanın
yaratılışı ve yaratılış gayesine dâir tasavvuf ve tarikatlar birçok açıdan
değerlendirmelerde bulunmuşlardır. ‟Rabbin, insanoğlunun sulbünden soyunu alıp
devam ettirmiş (Âdemoğullarını yaratıp imtihan sahnesine göndermezden önce) ve
onlara; Ben sizin Rabbiniz değil miyim? demiş ve buna kendilerini şahit
tutmuştu. Onlar da: Evet (Sen bizim Rabbimizsin) demişlerdi.ˮ1 Alevîlik-Bektâşîlik
ise işte bezm -î elest’de (yaratılış meclisinde) Hakkʼa verilen bu ikrârın
(sözün: kâvlîn) unutulmamasını ve talip
olanların bu ikrarın üzerine yaşamlarının tatbikini yapmalarını öğretir veya uygulatır. Bu
vesileyle Alevîlik-Bektâşîliğin kendi inanç mensuplarına öğrettiği birçok edeb
kuralı vardır ve bu edeb kurallarının yansımalarından bazısı da edebiyatımız
içerisinde deyimleşmiştir. Nefislerini; 4 Kapı ve 40 Makâmdan geçirerek
arıtmayı (nefs-i kâmile ulaştırmayı) amaç edinen Alevî-Bektâşîler, Hakkʼın
yaratılış sırlarının insanda toplandığı görüşündedirler. Nitekim; ‟Oʼna
(insana) ruhumdan üflediğimde...ˮ2
ve ‟Biz ona (insana) şah damarından daha yakınız.ˮ3 âyetleri insana verilen bu değerin ispatı
niteliğinde olan âyetlerdir. Makalemizde;
başta insan olmak üzere tüm yaratılmışlara verilen bu değerlerin örneklerine,
bu değerlerden meydana gelen ve anlam kayması sebebiyle de çoğu zaman olumsuz
anlamda kullanılan kimi ‟deyimlereˮ ve bu ‟deyimlerinˮ hakikatte taşıdıkları
anlamların neler olduğuna ilişkin açıklamaları siz okurlara sunmaya
çalışacağız.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AYTAŞ, Gıyasettin ve YILMAZ, Hacı. (2009). Makâlât-ı Gaybiye ve Kelimât-ı Ayniye. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi Yayınları.
- BAL, Hüseyin. (2004). Alevî Îslâm Yolu. İstanbul: CEM Vakfı Yayınları.
- BOZKURT, Fuat. (2013) Buyruk -İmam Cafer-î Sâdık Buyruğu-. İstanbul: Kapı Yayınları.
- ÇELIK, Hasan. (2014). “Alevîlik ve Bektâşîlikʼte Gönül Eğitimiˮ. Çorum: Hûnkâr Alevîlik Bektâşîlik Akademik Araştırmalar Dergisi, C. I, S.I, ss. 83-100.
- EĞRI, Osman. (2012). ‟Bektâşî Dervîşi: Yetmiş İki Millete Devlet Olmaktır İşiˮ. İstanbul: Keşkül Dergisi, S. 22.
- EĞRI, Osman. (2014). Erenlerin Nefesî. İstanbul: Şah-ı Merdan Yayınları.
- ERÖZ, Mehmet. (2014). Türkiye’de Alevîlik-Bektâşîlik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- EL – ACLUNİ (…). İsmail bin Muhammed, Keşfü’l-Hafa. Beyrut.
- FIĞLALI, Ethem Rûhi. (2006). Türkiyeʼde Alevîlik Bektâşîlik. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
- GÜMÜŞOĞLU, Dursun. (2005). ‟Bektâşîliğe Göre İnsan ve Mürşîd Anlayışıˮ. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi I. Uluslararası Bektâşîlik ve Alevîlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt I, ss. 111-121.
- GÖLPINARLI, Abdulbâki. (1977). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- GÖLPINARLI, Abdulbâki. (1992). Alevî-Bektâşî Nefesleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- HANÇERLIOĞLU, Orhan. (2011). Îslâm İnançları Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- (yty). KURTUBI TEFSIRI-El Camiul Ahkamul Kur'an 2. cilt. İstanbul: Buruc Yayınları.
- NOYAN, Bedri. (1975). ‟Bektâşî ve Alevîlerde Hukuk Düzeni (Düşkünlük)ˮ. I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri Kitabı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 190.
- ÖZTÜRK, Yaşar Nuri. (2013). Kurʼân-ı Kerim Meâli. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları.
- SUNAR, Cavit. (1975). Melâmîlik ve Bektâşîlik. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- TÜRKDOĞAN, Orhan. (2008). Türk Toplumunda Kürtler ve Zazalar. İstanbul: Timaş Yayınları.
- YAKICI, Ali ve ÖZDEMİR Nazife. (2012). ‟Çorum Alevîleriʼnde Kamberlik Geleneğiˮ. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 64, ss. 249- 270.
- YILMAZ Ali, AKBAŞ Mehmet ve ÖZTÜRK Ali, (2007). Makâlât (Hûnkâr Hacı Bektaş-ı Velî). Alevî- Bektâşî Klasikleri. Ankara: TDV Yayınları.
Öz
Kaynakça
- AYTAŞ, Gıyasettin ve YILMAZ, Hacı. (2009). Makâlât-ı Gaybiye ve Kelimât-ı Ayniye. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Merkezi Yayınları.
- BAL, Hüseyin. (2004). Alevî Îslâm Yolu. İstanbul: CEM Vakfı Yayınları.
- BOZKURT, Fuat. (2013) Buyruk -İmam Cafer-î Sâdık Buyruğu-. İstanbul: Kapı Yayınları.
- ÇELIK, Hasan. (2014). “Alevîlik ve Bektâşîlikʼte Gönül Eğitimiˮ. Çorum: Hûnkâr Alevîlik Bektâşîlik Akademik Araştırmalar Dergisi, C. I, S.I, ss. 83-100.
- EĞRI, Osman. (2012). ‟Bektâşî Dervîşi: Yetmiş İki Millete Devlet Olmaktır İşiˮ. İstanbul: Keşkül Dergisi, S. 22.
- EĞRI, Osman. (2014). Erenlerin Nefesî. İstanbul: Şah-ı Merdan Yayınları.
- ERÖZ, Mehmet. (2014). Türkiye’de Alevîlik-Bektâşîlik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- EL – ACLUNİ (…). İsmail bin Muhammed, Keşfü’l-Hafa. Beyrut.
- FIĞLALI, Ethem Rûhi. (2006). Türkiyeʼde Alevîlik Bektâşîlik. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
- GÜMÜŞOĞLU, Dursun. (2005). ‟Bektâşîliğe Göre İnsan ve Mürşîd Anlayışıˮ. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi I. Uluslararası Bektâşîlik ve Alevîlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt I, ss. 111-121.
- GÖLPINARLI, Abdulbâki. (1977). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- GÖLPINARLI, Abdulbâki. (1992). Alevî-Bektâşî Nefesleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- HANÇERLIOĞLU, Orhan. (2011). Îslâm İnançları Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- (yty). KURTUBI TEFSIRI-El Camiul Ahkamul Kur'an 2. cilt. İstanbul: Buruc Yayınları.
- NOYAN, Bedri. (1975). ‟Bektâşî ve Alevîlerde Hukuk Düzeni (Düşkünlük)ˮ. I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri Kitabı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 190.
- ÖZTÜRK, Yaşar Nuri. (2013). Kurʼân-ı Kerim Meâli. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları.
- SUNAR, Cavit. (1975). Melâmîlik ve Bektâşîlik. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- TÜRKDOĞAN, Orhan. (2008). Türk Toplumunda Kürtler ve Zazalar. İstanbul: Timaş Yayınları.
- YAKICI, Ali ve ÖZDEMİR Nazife. (2012). ‟Çorum Alevîleriʼnde Kamberlik Geleneğiˮ. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S. 64, ss. 249- 270.
- YILMAZ Ali, AKBAŞ Mehmet ve ÖZTÜRK Ali, (2007). Makâlât (Hûnkâr Hacı Bektaş-ı Velî). Alevî- Bektâşî Klasikleri. Ankara: TDV Yayınları.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 18 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Eylül 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 1 Sayı: 2 |
MİLLİ KÜLTÜR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ OLARAK TÜRK BİRLİĞİ KONGRELERİNE DESTEĞİMİZ SÜRMEKTEDİR.
22-24 Aralık tarihlerinde Akdeniz'in İncisi Alanya'da gerçekleşen "V. Uluslararası Akdeniz Bilimsel Araştırmalar Kongresi" dergimiz MİKAD ve Alanya Belediyesi'nin işbirliği ile gerçekleşmiştir. MİKAD olarak Türk bilim dünyasına katkı sunmaya devam etmekten onur duymaktayız.
DERGİMİZİN TÜRK DÜNYASINA AKADEMİK BAKIŞI
Milli Kültür Araştırmaları Dergisi akademik yayın hayatı, "Turan Kurultayı" sonuçları ile paralel yöndedir ve bu hedefler doğrultusunda yayın yapmaktadır.
Sonuç bildirgesi ana teması: Köklere inemezseniz göklere yükselemezsiniz..
Hedefi: 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır…
Macaristan’ın Başkenti Budapeşte yakınlarında Bugac’ta düzenlenen TURAN KURULTAYI’nda Türk soyundan gelen Macar, Azeri, Avar, Başkurt, Bulgar, Balkar, Buryat, Çuvaş, Gagavuz, Kabardino, Karaçay, Karakalpak, Kazak, Kırgız,Kumuk, Moğol, Nogay, Oğuz, Özbek, Tatar, Tuva, Türkmen, Uygur ve Yakut boyları bir araya gelerek aşağıdaki kararları almıştır…
1) Ümitlerimizi yeşerten Türk Devletler Teşkilatı’nın kurulması memnuniyetle karşılanmıştır.
2) Bütün dünyaya adından bahsettiren Türk Devletler Teşkilatı daha aktif hâle getirilmelidir.
3) Bu bağlamda Türk Devletler Teşkilatının ikinci ve üçüncü halkaları mutlaka kurulmalıdır.
4) Teşkilatın kurulacak ikinci ve üçüncü halkalarında, “Türk Devletler Teşkilatında biz neden yokuz” diyen pek çok devlet gibi, Balkanlar’dan Moğolistan’a, Uyguristan’dan-Kore’ye kadar bütün akraba toplulukları yer almalıdır.
5) Bunun dışında; Özellikle Balkan Türkleri olmak üzere, Kamboçya’dan-Sri Lanka Türklerine, Pakistan ve Himalaya’daki Türklerden, Girit Türklerine, Libya’da ki Türklerden-Irak’taki Türkmenelindeki Türklere, Romanya Türklerinden-Kırım’a, Nijer’de yaşayan Tuaregler’den-Doğu Afrika’da ve Ortadoğu’da yaşayan Osmanlı Türkü’nün torunlarına, Sibirya’dan Kafkaslara, Tacikistan’a kadar hiçbir oba ve aşiretleri dışarıda bırakmadan temsilci alınması zarûrî olmuştur.
6) İşte öyle bir yapıya büründürülecek Türk Devletler Teşkilatı’nın önemli çalışması hâline gelen TURAN KURULTAYI için teklifimiz; bundan böyle dönüşümlü olarak her iki yılda bir diğer Türk Cumhuriyetlerinin birinde, olimpiyat oyunlarıyla, ekonomik ve kültürel oturumlarıyla kısaca her yönüyle icrâ edilmelidir.
7) Bugün Türk Devletler Teşkilâtının kurulması gibi; Turan Birliğini kurma mücâdelesi için, tam 100 yıl önce şehit düştüğü 4 Ağustos 1922’ye kadar, işgaldeki Türk Devletlerini kurtararak TURAN bayrağı altında biraraya getirmek isteyen Enver Paşa unutulmamalıdır. Anıtı dikilmeli, hayatı ve mücadelesi film yapılarak gelecek nesillere aktarılmalıdır.
8)Türk Devletler Teşkilatının bünyesinde ortak ordu, ortak pazar ve ortak parlamento kurulmalı ve üçer aylık dönemlerde Macaristan Parlamentosunda toplanarak yapılan çalışmalar gözden geçirmelidir.
10) Yine TDT bünyesinde Türk Dünyası Stratejik Araştırmalar Merkezi ve Türk Dünyası Araştırmalar Enstitüsü,Türk Dünyası Akademisyenler Birliği, Türk Dünyası Tarım Birliği (hayvancılık dahil), Tür Dünyası Sağlık Teşkilatı ve Türk Dünyası Arama Kurtarma (TÜDAK) kurulmalıdır.
11) Türk Dünyası Ekomomik Formu iki yılda bir Türk Dünyasının kalbi konumundaki Aşkabat’ta yapılmalıdır.
12) Türk Dünyası Bilim Olimpiyatları iki yılda bir Özbekistan’da icra edilmelidir.
13) Türk Dünyası Uzay Araştımaları Enstitüsü kurularak Kazakistan’da her yıl toplanmalıdır.
14) Türk Teknofest Festivali her yıl Türkiye’de yapılmalıdır.
15)Türk Dünyası Yüksek Öğrenim Kurumu kurulmalı, Türk Dünyasındaki üniversitelerin denkliği için üniversitelerde ıslah çalışmaları yapılmalıdır.
16) Türk Dünyası Hekimler Birliği Kurularak her yıl Azerbaycan’da biraraya gelmelidir.
17) Türk Dünyası Bilim Ödülleri düzenlenmeli ve iki yılda bir yapılan Turan Kurultayında sahiplerine takdim edilmelidir.
18) Türk Dünyası Film Festivali ve Türk Dünyası Erovizyon Müzik yarışmaları dönüşümlü olarak Kırgızistan’da birer yıl arayla yapılarak dereceye girenlere ödülleri verilmelidir.
19) Merkezi İstanbul’da olan Türk Dünyası Belediyeler Birliği “iş birliği-güç birliği” kapsamında genişletilerek, en küçük belediyelere kadar bütün Türk Dünyasını kapsayacak şekilde dizayn edilmelidir.
20) Türk Dünyası Kültür, sanat, edebiyat çalıştayları yapılarak Türk Dünyasının ortak değerleri, özellikle Dede Korkut, Nasrettin Hoca, Atilla, Timur, Uluğ Bey, Ali Kuşçu gibi önemli şahsiyetler anlatılmalıdır.
21) “Tarihini bilmeyen milletlerin coğrafyasını başkaları çizer” düsturuyla, Türk Dünyası ortak tarihi yeniden yazılmalıdır. Bunun İçin “Millî Tatihçiler Şurâsı” âcilen kurulmalıdır.
22) Başta Doğu Türkistan olmak üzere Musul-Kerkük, Kıbrıs, Kırım, Batı Trakya gibi Türk Bölgelerinin statüleri uluslararası platformlarda sürekli dile getirilerek, layık oldukları konuma gelene kadar dünya gündeminde kalmaları sağlanmalıdır.
Bütün dünya bilmelidir ki, 21. Yüzyıl Türk Asrı Olacaktır.
Turan Kurultayı Bilim Kurulu
TURAN KURULTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ..
Budapeşte, 13.08.2022