ÖZEL YETENEKLİ ÖĞRENCİLERİN “GELECEK” KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFORİK OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2018, ÜSTÜN-ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİMİ, 67 - 90, 07.11.2018

Zeynep Yam Hatice Çetinkaya Ahmet Kurnaz

Öz

Bu araştırma gelecek kavramını nasıl algıladıklarını metaforlar yoluyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim

deseni kullanılmıştır. Bu amaçla 256 özel yetenekli öğrencinin gelecek kavramı ile ürettiği metaforlardan yararlanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel

analiz tekniği kullanılmıştır. Kategorilere göre gelecek, özel yetenekli öğrenciler tarafından geleceği olumlu algılayıp gelişimi sağlayan bir unsur olarak görüldüğü, kendileri tarafından biçimlendirilebileceği, bunun için yön verilmesi gerektiğini, bugün aldıkları kararları doğrultusunda beklentileri ve hayallerinin geleceği ortaya çıkaracağına bunun için geleceğe umutla baktıkları; bunun yanında çok sayıda bilinmeyen içerdiği için belirsizlik içerdiğini ve geleceğin bağımsız olarak ulaşılan bir zaman döngüsü olduğu için her seferinde yeni bir gelecek olduğunu bundan dolayı geleceğin etkisinin olmadığı söylenebilir. Araştırma ile elde edilen sonuçların büyük bir bölümü önceki araştırma sonuçları ile benzerlik göstermekle birlikte farklı sonuçlara da ulaşılmıştır. Araştırma bulguları doğrultusunda eğitim programları düzenlenebilir ve eğitimler verilebilir.

Anahtar Kelimeler

Gelecek, metafor, özel yetenekli öğrenci, olgubilim

Kaynakça

• Adler, A. (1994). İ İnsan Tabiatını Tanıma. Çev. Ayda Yörükan. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları. (Kontrol ediniz)
• Akarsu, F. (2004). Üstün Yetenekliler. Yer aldığı eser M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu, A.E. Bilgili (Ed.). 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı. (ss. 127–153). İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Arbona, C. (2000). The development of academic achievement in school aged children: Precursors to career development. In R. Lent & S. Brown (Eds.), Handbook of counseling psychology (3.Baskı), sayfa 270-309. New York: John Wiley.
• Argarvval, A., Tripathi, K. K., & Srivastava, M. (1983). Social roots and psychological implications of time perspective. International Journal of Psychology, 18, 367-380.
• Ataman, A. (2004). Üstün zekâlı ve üstün özel yetenekli çocuklar. Şirin M. R., Kulaksızoğlu A.,
• Bilgili A. E. (Ed.). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. İstanbul: Çocuk Özel Yetenekli Öğrencilerin “Gelecek” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforik....
• Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 87 Vakfı, 155–168. Davaslıgil, Ü.,2006 Üstün Zekâlıların Eğitimine Giriş (Ders Notu). İstanbul Üniversitesi, Özel Eğitim Bölümü.
• Ataman, A. (2012). Üstün yetenekli çocuk kimdir. Geleceğin mimarları üstün yetenekliler sempozyumu, 4-15.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191–215.
• Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28, 117–148.
• Çokluk, Ö. (2000). Örgütlerde Tükenmişlik: Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar. (Edit: Cevat Elma ve Kamile Demir). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Drazen, S. M. (1994). Factors Ġnfluencing Student Achievement From Early To Midadolescence. Paper presented at the Annual Convention of the American Psychological Association, Los Angeles, CA.
• Güleri, M. (1994). Üniversiteli ve işçi gençliğin gelecek beklentileri ve kötümserlik-iyimserlik düzeyleri. Kriz Dergisi, 6(1), 55-65.
• HECKHAUSEN, H. (1991). Motivation and action. Heidelberg, Germany:Springer. seligman, M. E. P. (1991). Learned Optimism. New York: Knopf.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5b002a- 4464aab0.54287329 (Erişim Tarihi, 08.02.2018)
• https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_11/25034903_zelyeteneklibireylerineitimistratejiveuygulamaklavuzu. pdf (Erişim Tarihi, 10.01.2018)
• Karaburçak, S. (2017) Bilim Ve Sanat Merkezi’nde Eğitim Alan 6. Ve 7. Sınıf Öğrencileri ve Velilerinin Üstün/Özel Yetenek, Zekâ ve Akademik Başarıyla İlgili Metaforları, Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi
• Karaduman, G. B. (2012). İlköğretim 5. Sınıf Üstün Yetenekli Öğrenciler İçin Farklılaştırılmış Geometri Öğretiminin Yaratıcı Düşünme uzamsal Yetenek Düzeyi ve Erişiye Etkisi. Unpublished doctoral thesis). İstanbul University.
• Kolloff, M. B. ve Feldhusen, J. F. (1984). The effects of enrichment on selfconcept and creative thinking. Gifted Child Quarterly, 28(2), 53–57.
• Kurnaz, A. Çiftçi, Ü. ve Karapazar, H. (2013). Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin Değer Algılarının Betimsel Bir Analizi
• Maker J.C. (2004). Teaching Models in Education of the Gifted. (3rd SCHIEVER S.W.,. Edition) Pro.ed.
• MAKER, C.J. & Schiever, S.W. (2005). Teaching Models In Education of The Gifted. (3rd ed.) Austin, Texas. Pro-Ed Inc
• McCabe, K. & Barnett, D. (2000). First comes work, then comes marriage: future orientation among African American young adolescents. Family Relations, 49, 63-72.
• Zeynep Yam / Hatice Çetinkaya / Ahmet Kurnaz 88 Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018
• MEB. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara
• Moon, S. M., Nelson, T. S., & Piercy, F. P. (1993). Family therapy with a highly gifted adolescent. Journal of family psychotherapy, 4(3), 1-16.
• Morgan, G., Bulut, G., & Dicleli, Z. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. Mess.
• Newman, J. L. (2004). Talents and type IIIs: The effects of the talents unlimited model on creative productivity in gifted youngsters. Roeper Review, 27(2), 84-90.
• Nurmi, J. E. (2001). Navigating through adolescence: introduction. In J. E. Nurmi (Ed.), Navigating through adolescence. New York: Routledge.
• Ocak, G., & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-310.
• Ocak, Gündüz, M. (2006) Eğitim Fakültesini Yeni Kazanan Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Giriş Dersi Almadan Önce ve Aldıktan Sonra Öğretmenlik Mesleği Hakkında Metaforlarının Karşılaştırılması, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2)
• Oğuz, A. (2005). Öğretmen Eğitim Programlarında Metafor Kullanma, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları Eskişehir.
• Orhon, G. (2011). Yarat c l k. Nörofizyolojik, Felsefi ve Eğitsel Temeller. (1. Baskı). Ankara: Pegem.
• Öz, A. G. M., Yalçın, A. G. M., & Turan, S. (2014). Görülmeyeni Görmek:‘Üstünler’Söylemine Ontolojik Bir Bakış.
• Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (1984). Key Features of Successful Programs for the Gifted and Talented. Educational leadership, 41(7), 2834.
• Renzulli, J. S. (1984). The Three Ring Conception of Giftedness: A Developmental Model for Creative Productivity.
• Saban, A. (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459- 496.
• Saban, A. Koçkeber, B.N. ve Saban A. (2006). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6, (2), 461-522.
• Salman, Y. (2003). “Dilin Düş Evreni: Eğretileme” Kitaplık Dergisi, sayı, 65, Yapı Kredi Yay.
• Salmela-Aro, K. (2001). Personal goals during the transition to young adulthood. In J. E. Nurmi (Ed.), Navigating through adolescence. New York: Routledge.
• Özel Yetenekli Öğrencilerin “Gelecek” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforik.... Millî Eğitim Sayı 1 Özel Sayı/2018 89
• Schlichter, C. L. (1981). The multiple talent approach in mainstream and gifted programs. Exceptional Children, 48(2), 144150.
• Seginer, R. (2003). Adolescent future orientation: an integrated cultural and ecological perspective. Online Readings in Psychology and Culture (Unit 11, Chapter 5).
• Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practice, 29 (2), 102-108.
• Sternberg, R. J., & Lubart, T. I. (1995). Defying the crowd: Cultivating creativity in a culture of conformity. New York: Free Press.
• Şimşek, H. (2012). Future expectations of high school students in southeastern Turkey: Factors behind future expectations. Kuramsal Egitimbilim Dergisi, 5(1), 90-109.
• Tatar, M. (2005). Öğretmen beklentisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Elektronik Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2).
• Taylor, S. E., & Brown, J. D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin, 103193–210.
• Thomas, W. I., & Znaniecki, F. (1920). The Polish Peasant in Europe and America: Disorganization and Reorganization in Poland. R. Badger.
• Topgül, S. (2017). Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Öğrencilerinin Gelecek, İstihdam ve Mesleğe İlişkin Metaforik Algıları
• Tuncer, M. (2011). Ergen gelecek beklentileri ölçeğinin türkçeye uyarlanması. Electronic Turkish Studies, 6(3).
• TUİK (2010). Yaşam memnuniyeti araştırması. 19.12.2017 tarihinde www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=8486 adresinden alınmıştır.
• VanTasselBaska, J. ve Stambaugh, T. (2006). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrenciler için kapsamlı eğitim programı, (S. Emir, N. G. Kahveci, M. Z. Leana, Ö. Atalay, M. Özyaprak, E. Kanlı,
• Y. Yaman, Ü. Oğurlu, Çev. 2009) İstanbul:Bilimsel Açılım Akademi Danışmanlık ve Yayıncılık.
• Walsh, F. (1996). The concept of family resilience: crisis and challenge. Family Process, 35, 261–281.
• Werner, E. E. & Smith. R. S. (1992). Overcoming the odds: high risk children from birth to adulthood. New York: Cornell University Press.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.