12 EYLÜL 1980 ASKERİ DARBESİNİN COĞRAFYA ÖĞRETİM PROGRAMI VE DERS KİTAPLARINA YANSIMASI

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 223, 283 - 298, 15.08.2019

Niyazi Kaya Hakan Önal

Öz

Askeri darbeler sonucunda devlet yönetimlerinde belirleyici unsur, askeri

bakış açısıdır. Bu durumun etkili olduğu alanlardan biri de eğitimdir. Zaman

içerisinde demokrasiye geçilse de eğitim alanında hâkim olan askeri bakış açısı,

özellikle öğretim programları ve ders kitaplarında varlığını korumuştur.

Bu çalışmada, Türkiye’de 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında coğrafya

öğretim programı ve ders kitaplarına askeri bakış açısının ne ölçüde yansıdığı

araştırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi

kullanılmıştır. Veriler, 1982 taslak coğrafya öğretim programı, 1983 coğrafya öğretim

programı ve Prof. Dr. Reşat İzbırak tarafından yazılan ortaöğretim (lise 1,

2. ve 3. sınıflar) coğrafya ders kitaplarından elde edilmiştir. Araştırmadan elde

edilen bulgulara göre hem coğrafya müfredatı hem de ders kitapları içerisinde

darbenin izlerini taşıyan konu, açıklama ve okuma metinleri tespit edilmiştir. Örneğin,

1980 Darbesinden sonra ülke yönetimine el koyan Milli Güvenlik Konseyi

Başkanının yaptığı bir konuşma metni, ders kitaplarına da girmiştir. Çalışmanın

ilgi çekici bir sonu ise coğrafya kitaplarında, çok fazla tarih içerikli metinlere yer verilmiş olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Askeri Darbe, Coğrafya, Ders Kitabı, 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinin Coğrafya Öğretim Programı ve Ders Kitaplarına Yansıması

Kaynakça

• Akyüz, Y. (1978). Türkiye’de Öğretmenlerin Toplumsal Değişmedeki Etkileri. (1848-1940). Ankara: Doğan Basımevi.
• Akyüz, Y. (2010). Türk Eğitim Tarihi (M.Ö 1000-M.S. 2010). (17. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Artvinli, E. (2009). Coğrafya Derslerini Yapılandırmak: Aksiyon Araştırmasına Dayalı Bir Ders Tasarımı, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 21, Sayfa 184-218, Ankara.
• Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Ders Kitapları, Eğitim ve Bilim, Cilt 35, Sayı 158, Ankara.
• Baloğlu, Z. (1990). Türkiye’de Eğitim. İstanbul: TÜSİAD.
• Bogdan, R.C.ve Biklen, S. K. (1982). Qualitative research for education: An introduction to theory and methods. Boston: Allyn and Bacon.
• Carter, V. Good. (1945). Dictionary of Education. New York and London: McGraw-Hill Book Company.
• Cuesta, F. ( 2017 ). Redıstrıbutıon And Mılıtary Coups. Journal of Development and Conflict 7(2017) 12–31 ).
• Duman, T. (1991). Türkiye’de Orta Öğretime Öğretmen Yetiştirme (Tarihi Gelişimi). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Evans, G., and J. Newnham. ( 1998 ). The Penguin Dictionary of International Relations. London: Penguin Books
• Evren, K. (2000). Seçme Konuşmalar 12 Eylül 1980 – 6 Kasım 1983. İstanbul: Doğan Kitapçılık.
• Ferguson, G. ( 1987 ). Coup d’Etat: A Practical Manual. New York: Arms & Armour Press. Firth,
• S., J. Fraenkel, and B. Lal, eds. 2009. The 2006 Military Takeover in Fiji: A Coup to End All Coups? Melbourne: Australian National University Press
• Gökçe, N. (2009) Türkiye’de Öğretmen Yetiştirmede Coğrafya Eğitiminin Sorunları ve Öneriler, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory&Practice9 (2) Spring 2009, 721-768
• Graves, N, Murphy, B. (2000). Research into Geography Textbooks, Reflective Practice in Geography Teaching, pp. 228-237, Kent, A., (Ed), London: Paul Chapman Publishing Ltd.
• İnal, K. (2004). Eğitim ve İktidar Türkiye’de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler.Ankara: Ütopya Yayıncılık.
• İzbırak, R. (1987). Coğrafya I, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. İzbırak, R. (1985). Coğrafya II,
• İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. İzbırak, R. (1985). Coğrafya III, İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Kaya, Y. K. (1993). İnsan Yetiştirme Düzenimize Yeni Bir Bakış. Ankara: Bilim Yayın.
• Kaya, N. (2012) Türkiye’de Coğrafya Eğitimi: Öğretim Programı, Öğretmen Eğitimi ve Ders Kitapları
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta Öğretim Coğrafya Ders Kitapları Değerlendirme Ölçütleri, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı 8, İstanbul.
• Luttwak, E. ( 1969 ). Coup d’Etat: A Practical Handbook. New York: Alfred Knop.
• McCulloch, D. (2004) Documentary Research in Education, History and Social Sciences. London: Routledge Falmer.
• MEB. (1982). Tebliğler Dergisi. 20 Aralık 1982, Cilt 45, Sayı:2128, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• MEB. (1982). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 19.11.1982 ve 156 Sayılı Kararı, Ankara.
• MEB. (1983). Tebliğler Dergisi. 29 Ağustos 1983, Cilt 46, Sayı:2146, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara. Öncül, R. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Powell, J., and C. Thyne. ( 2011 ). “Global Instances of Coups from 1950–2010: A New Dataset.” Journal of Peace Research 48(2): 249–59.
• Robinson, W. (2010). Documentary Research, Ed. D. Hartas, Educational Research and Inguiry, London: Continuum International Publishing Group.
• Sapmaz, S. (2011). 12 Eylül 1980 Askeri Hükümeti ve 1983 – 1987 I. Özal Hükümetinin Eğitim Görüş, Politika ve Uygulamalarının Karşılaştırılması, yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Semerci, Ç. (2004). İlköğretim Türkçe ve Matematik Ders Kitaplarını Genel Değerlendirme Ölçeği,
• Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 28 No:1 49-54, Sivas.
• Şahin, C. (1998). Coğrafya’ya Giriş, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Şahin, C. (2003). Coğrafya Öğretimi, Sorunları ve Çözüm Önerileri, Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tebliğler Dergisi, Cilt: 45, 18 Ocak 1982, Sayı: 2104
• Weiker, Walter F. (1964). The Turkish Revolution 1960-1961 Aspects of Military Politics. Washington, D.C: The Brooking Institution.
• Yıldırım. A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 8. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. S. (2006). Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi konularının ilköğretimde öğretimi, Doğaner, Y. (Ed.), Türk eğitim sisteminde Atatürkçülük ve cumhuriyet tarihi öğretimi (s. 24-44.). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.