Türkiye’de Eğitim ile İktisadi Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 236, 3489 - 3514, 11.11.2022

Nuriye Topyıldız

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1010880

Cited By: 1

Öz

Çalışmada, eğitimin ve eğitim harcamalarının iktisadi büyüme üzerindeki etkisini ortaya çıkarabilmek için reel eğitim harcamaları verisi, reel gayri safi yurtiçi hâsıla (reel GSYH) verisi ve eğitim kademelerine göre toplam öğrenci sayıları verisi 1924 - 2016 ve 1963 - 2016 dönemleri için ekonometrik yöntemlerle (eşbütünleşme testleri, hata düzeltme modeli) analiz edilmiştir. 1924 – 2016 dönemi için elde edilen analiz sonuçlarına göre, seriler arasında uzun dönemli bir denge ilişkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan, 1963 – 2016 dönemi için elde edilen analiz sonuçlarında, değişkenler arasında uzun dönem denge ilişkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Bu modelde, diğer değişkenler sabitken, reel eğitim harcamaları %1 arttığında reel GSYH yaklaşık %0,12 artmaktadır (α = 0,10). Diğer değişkenler sabitken, ilköğretim kademesi öğrenci sayısı %1 arttığında, reel GSYH yaklaşık %0,91 artmaktadır ve ortaöğretim kademesi genel lise öğrenci sayısı %1 arttığında reel GSYH %0,30 artmaktadır (α = 0,05). Ortaöğretim kademesi meslek lisesi öğrenci sayısı %1 arttığında ise reel GSYH yaklaşık %0,14 artmaktadır (α = 0,05). Kısa dönemde ise, diğer değişkenler sabitken, eğitim harcamalarındaki büyüme %1 olduğunda, bu yaklaşık %0,11 ekonomik büyümeye neden olmaktadır (α = 0,10). Kısa dönemde, %10 yanılma düzeyinde, reel eğitim harcamaları iktisadi büyümenin granger nedenidir. Analiz sonuçlarına göre; Millî Eğitim Bakanlığı bütçesinde yapılacak artırımların, uzun ve kısa vadede Türkiye’de iktisadi büyümeyi pozitif yönde etkileyeceği söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim harcamaları, ekonomik büyüme, eşbütünleşme, Engle-Granger yöntemi, hata düzeltme modeli

Kaynakça

• AKDOĞAN, A. (2014). Kamu Maliyesi (16. baskı). Gazi Kitabevi.
• BALDACCI, E., CLEMENTS, B., GUPTA, S. ve CUI, Q. (2008). Social Spending, Human Capital, and Growthin Developing Countries. World Development, 36(8), 1317 –1341.
• BAYKAL, Ö. (2006). 1980 Sonrası Türkiye’de Kamusal Eğitim Harcamalarının Analizi (1980-2003) [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• BAYRAKTAR, K. Y. (2009). İçsel Büyüme Teorisi Açısından İnsan Sermayesinin Büyüme Üzerine Etkisinin Analizi: Türkiye Örneği [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• BERGHEIM, S. (2005, 1 Ağustos). Human Capital is The Key to Growth. Erişim adresi (19 Eylül 2018): https://www.dbresearch.com/PROD/RPS_ENPROD/PROD0000000000470120/Human_capital_is_the_key_to_growth__Success_stori.pdf?undefined&realload=V/AIZn9bGFT/OjNKwHIGQcFs0eb6hmxVAtXJ1cqP/Hu5JuhFY7~x6fmXw8/i7Q7x
• BÜMKO. (2018). Bütçe Gider-Gelir Gerçekleşmeleri (1924-2016). Erişim adresi (12 Temmuz 2018): http://www.bumko.gov.tr/TR,4461/butce-gider-gelir-gerceklesmeleri-1924-2016.html
• COŞKUN, K. (2008). Türkiye’de Eğitime Ayrılan Kaynaklar ve Eğitimin İktisadi Büyüme ve Türk Ekonomisindeki Etkileri [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÇALIŞKAN, Ş., KARABACAK, M. ve MEÇİK, O. (2013). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1923-2011 (Kantitatif Bir Yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29-48.
• DAL, E. (2014). Ekonomik Büyüme ile Eğitim Harcamaları İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• DEVRİM, F. ve TOSUNER, M. (1987, 23-26 Nisan). Türkiye’de eğitim hizmetlerinin finansmanında son gelişmeler. III.Türkiye Maliye Eğitimi Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezi, Gebze.
• DİKMEN, N. (2012). Ekonometri Temel Kavramlar ve Uygulamalar (2. baskı). Dora Yayıncılık.
• DOĞRUL, N. A. (2008). Türkiye’de Eğitim Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri [Yayımlanmış Doktora Tezi]. T.C. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• ERDOĞAN, S. ve YILDIRIM, D., Ç. (2009). Türkiye’de Eğitim – İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 4(2), 11-22.
• ERTEK, T. (2007). Temel Ekonomi (2. baskı). Beta Yayıncılık.
• GÖVDELİ, T. (2016). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi. Niğde Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 223-238.
• GUJARATI, D., N. ve PORTER, D., C. (2012). Temel Ekonometri. (Ü. Şenesen, G., G., Şenesen, Çev.) Literatür Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2009).
• HANUSHEK, E. A. ve WÖßMANN, L. (2010). Education and Economic Growth. In P. Peterson, E. Baker, B. McGaw, (Ed.), International Encyclopedia of Education (245-252). Elsevier.
• KAR, M. ve TABAN, S. (2003). Kamu Harcama Çeşitlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 58(3), 145-169.
• KAR, M. ve AĞIR, H. (2006). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme Yaklaşımı ile Nedensellik Testi, 1926-1994. Selçuk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(11), 50-68.
• KARATAŞ, M., ve ÇANKAYA, E. (2010). İktisadi Kalkınma Sürecinde Beşeri Sermayeye İlişkin Bir İnceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 29-55.
• LOENING, J. L. (2005). Effects of Primary, Secondary and Tertiary Educationon Economic Growth Evidence from Guatemala. World Bank Policy Research Working Paper, 3610.
• MALLICK, L., DAS, P., K. ve PRADHAN, K., C. (2016). Impact of educational expenditure on economic growth in major Asian countries: Evidence from econometric analysis. Theoretical and Applied Economics, XXIII, 173-186.
• MEB. (2015). Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2014/'15. Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2016). Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2015/'16. Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2017). Millî Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim 2016/'17. Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2019, 15 Aralık). 2020 Yılı Bütçe Sunuşu. Erişim adresi (19 Ekim 2020): http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/18094404_2020_BUTCE_SUNUYU_17.12.2019.pdf
• MERCAN, M. ve SEZER, S. (2014 ). The effect of education expenditure on economic growth: The case of Turkey. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109, 925 – 930.
• MUSILA, J. ve BELASSİ, W. (2004). The Impact of Education Expendituries on Economic Growth in Uganda: Evidence From Time Series Data. The Journal of Developing Areas, 38, 123-133.
• Resmi Gazete, (1997, 18 Ağustos). İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Millî Eğitim Temel Kanunu, Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 24.03.1988 tarihli ve 3418 sayılı Kanunda Değişiklik Yapılması ve Bazı Kağıt ve İşlemlerden Eğitime Katkı Payı Alınması Hakkında Kanun. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4306.pdf
• Resmi Gazete, (2012, 11 Nisan). İlköğretim ve Eğitim Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/04/20120411-8.htm
• RİASAT, S., ATİF, R., M. ve ZAMAN K. (2011). Measuring the impact of educational expenditures on economic growth: evidence from Pakistan. Educational Research, 2(13), 1839-1846.
• SEVÜKTEKİN, M. ve ÇINAR, M. (2014). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı (4. baskı). Dora Yayıncılık.
• ŞAŞMAZ, M. Ü., ve YAYLA, Y. E. (2018). Ekonomik Kalkınmanın Belirleyicilerinin Değerlendirilmesi: Ekonomik Faktörler. International Journal of Public Finance, 3(2), 249-268.
• TÜİK. (2014). İstatistik Göstergeler, 1923-2013. Türkiye İstatistik Kurumu.
• TÜİK. (2018a). Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla. Erişim adresi (12 Temmuz 2018): www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=2218.
• TÜİK. (2018b). Tüketici fiyat endeks rakamları. Erişim adresi (24 Temmuz 2018): www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=650.
• VARSAK, S. (2008). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: 1970-2006 Türkiye Örneği [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• YILDIZ, A. ve AKSOY, E., E. (2014). Morgan Stanley Gelişmekte Olan Borsa Endeksi ile BIST Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analiz Edilmesi. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 1-19.
• YURDAKUL, F. (2016). Döviz Kuru Modellemesi Ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama. YURDAKUL, F.(Edt.) Döviz Kurunun Belirleyicileri Kısmi ve Koşullu Granger Nedensellik, SETAR, LSTAR, TVAR Modelleri (14-15). Gazi Kitabevi.
• YURTKURAN, S. (2015). Türkiye’de Eğitim-Ekonomik Büyüme İlişkisi (1950-2012) [Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi]. T.C. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• YURTSEVEN, T. (1974). Ekonomik Bir Yatırım Olarak Eğitim. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.