Erken Çocukluk Dönemi Problem Çözme Becerilerine Yönelik Yapılan Eğitimsel Uygulamaların Etkililiği: Bir Meta-analiz Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 237, 9 - 32, 10.02.2023

Yasin Tok Mehmet Sağlam

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1059054

Öz

Bu araştırmada amaç, okul öncesi eğitime devam eden 3-6 yaş grubu çocuklara yönelik deneysel desende tasarlanmış eğitimsel uygulamaların çocukların problem çözme becerilerine etkisini belirlemektir. Bu kapsamda Türkiye’de 1987-2021 (Ekim) yılları arasında asıl tarama ile 691, tamamlayıcı taramalar ile 321 olmak üzere toplamda 1012 lisansüstü tez incelenmiştir. Taramalardan ulaşılan çalışmalar meta-analize dâhil edilme kriterleri doğrultusunda incelendiğinde, 27 tez çalışmasının meta-analiz için uygun olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada betimsel istatistik verileri, yayın yanlılığı, heterojenlik ve etki büyüklükleri Comprehensive Meta Analysis Version 2 programı ile analiz edilmiştir. Yapılan analizlerde yayın yanlılığının olmadığı ve araştırma kapsamında yer alan çalışmaların etki büyüklüklerinin heterojen bir dağılıma sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Deneysel eğitim uygulamalarının çocukların problem çözme becerilerine etkisi rastgele etkiler modelinde analiz edildiğinde etki büyüklüğü değerinin deney grubu lehine olduğu bulunmuştur. Elde edilen etki büyüklüğü değeri okul öncesi eğitime devam eden 3-6 yaş grubu çocuklara yönelik deneysel desende tasarlanmış eğitimsel uygulamaların çocukların problem çözme becerileri üzerinde Cohen d sınıflamasına göre yüksek düzeyde etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Moderatör analizi sonuçları incelendiğinde; bulunan genel etki büyüklüğü için çocukların devam ettiği okul öncesi eğitim kurum türü, çocukların yaş grubu, tez çalışma türü, tezin yapıldığı anabilim dalı, tezin yapıldığı üniversite, tezin yapıldığı yıl moderatör olmadığı sonucuna ulaşılırken, tezin yapıldığı enstitü bulunan genel etki büyüklüğü için moderatör değişken olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erken çocukluk, okul öncesi, problem çözme, meta-analiz

Kaynakça

• Akçay, B. (2019). Stem etkinliklerinin anaokuluna devam eden 6 yaş çocukların problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aksüt, P. (2015). 5-6 yaş okul öncesi çocuklarına problem çözme becerisinin kazandırılmasında etkinlik temelli fen öğretim uygulamalarının etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Aktaş, E. (2021). Etkileşimli kitap okuma programının okul öncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Akyol Altun, C. (2018). Okul öncesi öğretim programına algoritma ve kodlama eğitimi entegrasyonunun öğrencilerin problem çözme becerisine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Alemdar Çoşkun, M. (2016). Problem çözme eğitim programının anasınıfına devam eden çocukların problem çözme becerileri ile kişiler arası problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bezirci, H. (2017). Montessori yönteminin anaokulu çocukların akran ilişkilerine ve akran tepkilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bingham, A. (1983). Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi. (Çev.: A.F. Oğuzkan). (4.Basılış). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi (Eserin orijinali 1958’de yayımlandı).
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T ve Rothstein, H. R. (2009). Introduction to meta-analysis. Chichester, UK: John Wiley & Sons.
• Canbeldek, M. (2020). Erken çocukluk eğitiminde üreten çocuklar kodlama ve robotik eğitim programının etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Card, N. A. (2012). Applied meta-analysis for social science research. (T. D. Little, Series Ed.). New York: The Guilford Press.
• Cohen, J. (1960). A coefficient of agreement for nominal scales. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 37-46. doi:10.1177/001316446002000104
• Cooper, H., Hedges, L.V. ve Valentine, J.C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis. 2nd. Edition. New York: Russell Sage Foundation.
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı.(15. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Dal Berberoğlu, Y. (2019). 60-72 aylık çocuklara uygulanan sorgulama tabanlı problem çözme etkinlerinin çocukların problem çözme becerisine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demirel, B. (2021). Bilmecelerin 57-66 aylık çocukların problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Denham, S. A. ve Almeida, M. C. (1987). Children's social problem-solving skills, behavioral adjustment, and interventions: A meta-analysis evaluating theory and practice. Journal of Applied Developmental Psychology, 8(4), 391–409. https://doi.org/10.1016/0193-3973(87)90029-3
• Dereli, E. (2008). Çocuklar için sosyal beceri eğitim programının 6 yaş çocukların sosyal problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Dinçer, S. (2021). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz. (3.Baskı). Ankara: Pegem Akdemi Yayıncılık.
• Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2004). Çocuk ve ergen gelişimi. (Çev.: A. Dönmez, M. Çelen, B. Onur Yay. Haz.: B. Onur) (5. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Glass, G. V. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational Researcher, 5(10): 3-8. https://doi.org/10.2307/1174772
• Günşen, G. (2020). Pedagojik İçerik Bilgisine Dayalı Sorgulayıcı-Araştırma Temelli Fen Eğitim Programı’nın okul öncesi öğretmenleri ve 60-72 aylık çocuklar üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Haenilah, E. Y., Yanzi, H., & Drupadi, R. (2021). The Effect of the Scientific Approach-Based Learning on Problem Solving Skills in Early Childhood: Preliminary Study. International Journal of Instruction, 14(2), 289-304. https://doi.org/10.29333/iji.2021.14217a
• Hartung, J., Knapp, G. ve Sinha, B. K. (2008). Statistical meta-analysis with applications. A John Wiley & Sons, Inc.
• Hedges, L.V. (1992). Meta-Analysis. Journal of Educational Statistics, 17(4): 279-296. doi:10.3102/10769986017004279
• Higgins, J.P.T., Thompson, S.G., Deeks, J.J., ve Altman, D.G. (2003). Measuring inconsistency in meta-analyses. BMJ: British Medical Journal, 327, 557-560. https://doi.org/10.1136/bmj.327.7414.557
• Işıklar, S. (2019). Çocuklar için felsefe eğitim programının 5-6 yaş çocuklarda felsefi sorgulama yoluyla eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Işıktekiner, F.S. (2014). Anne baba destek programının okul öncesi dönem (48-60 aylık) çocuklarının kişiler arası problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Joseph, G. E. ve Strain, P. S. (2010). Teaching young children ınterpersonal problem-solving skills. Young Exceptional Children, 13(3), 28-40. doi:10.1177/1096250610365144
• Karayol, S. (2016). Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış oyun etkinliklerini içeren eğitim programının 5 yaş grubu çocukların işbirliği davranışlarına ve problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kargı, E. (2009). Bilişsel Yaklaşıma Dayalı Kişiler Arası Sorun Çözme Becerileri Kazandırma (BSÇ) programının etkililiği: okul öncesi dönem çocukları üzerinde bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kayılı, G. (2015). Sosyal beceri eğitimi programı ile desteklenmiş Montessori yönteminin anaokulu çocuklarının duyguları anlama ve sosyal problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Koyuncu Şahin, M. ve Akman, B. (2018). Erken çocukluk döneminde düşünme becerilerinin gelişimi. Milli Eğitim Dergisi, 47 (218) , 5-20. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/39856/469576
• Küçükkara, M. F. (2019). Etkinlik temelli algoritma eğitiminin 5-6 yaş çocuklarının problem çözme becerisine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Lind, K.K. (1998). Science in early childhood: Developing and acquiring fundamental concepts and skills. Forum on Early Childhood Science, Mathematics, and Technology Education. Washington, DC: American Association for the Advancement of Science. ERIC Number: ED418777
• Mermer, H. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının kişilerarası sorun çözme becerilerini geliştirmede “Sorunlarımızı Çözebiliriz Oyunu”nun ve serbest oyunun etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (Second edition). Sage Publications, Inc.
• Norman, G.R. (1988). Problem-solving skills, solving problems and problem-based learning. Medical Education, 22, 279-286. doi:10.1111/j.1365-2923.1988.tb00754.x
• Oğuz, V. (2012). Proje yaklaşımının anasınıfına devam eden çocukların problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öğülmüş, S. (2004). Ben sorun çözebilirim kişilerarası sorun çözme becerileri eğitimi. (2. Baskı). Ankara: Babil Yayıncılık.
• Park, I.-S. (2019). The effect of Problem-based Learning Strategies (PBL) on problem solving Skill: A meta-analysis. Journal of the Korea Convergence Society 10(10), 197-205. https://doi.org/10.15207/JKCS.2019.10.10.197
• Pehlivan, E.S. (2019). Mobil anaokuluna devam eden çocuklara uygulanan drama destekli problem çözme eğitim programının çocukların problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sim, J. ve Wright, C. C. (2005) The Kappa statistic in reliability studies: Use, interpretation, and sample size requirements. Physical Theraphy, 85, 257-268. Şahin, Ç. (2004). Problem çözme becerisinin temel felsefesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 160-171.
• Şahin, Ç. (2004). Problem çözme becerisinin temel felsefesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 160-171.
• Şahin, H. (2015). Psikososyal gelişim temelli eğitim programının anasınıfına devam eden çocukların duygusal zekalarına ve problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şen, S. ve Yıldırım, İ. (2020). CMA ile meta-analiz uygulamaları. (1. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taş, H. (2019). 60 aylık çocukların sosyal problem çözme becerileri üzerinde yaratıcı dramanın etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Turupçu Doğan, A. (2019). Okul öncesi çocuklarına uygulanan izlemeye dayalı değerlendirmenin kullanıldığı problem çözme eğitiminin çocukların problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uyar, F.N. (2020). 5-6 yaş grubu çocuklarda Bibliyoterapinin özgüven ve kişiler arası problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Ünal, M. (2014). Deneylerin anasınıfına devam eden altı yaş çocuklarının problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yalçın, V. (2020). Tasarım odaklı düşünme modeline göre hazırlanan okul öncesi stem etkinliklerinin çocukların yaratıcılık ve problem çözme becerileri üzerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yiğitalp, N. (2014). Yönlendirilmiş Beyin Fırtınası (SCAMPER) tekniğine dayalı eğitimin beş yaş çocuklarının problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yurdakul, Y. ve Bütün Ayhan, A. (2016). Problem solving skills in the pre-school period. E. Atasoy, R. Efe, I. Jazdzewska ve H. Yaldır (Eds.) Current advances in education kitabı içinde (s. 28-40) Sofia: St. Kliment Ohridski University Press. ISBN 978-954-07-4134-5