“Ucundan Azıcık”la Atılan Sağlam Temel: Türkiye’de Sünnet Ritüeli ve Erkeklik İlişkisi

Yıl 2015, Sayı: 3, 129 - 155, 01.02.2015

Atilla Barutcu

Öz

Bu makale erkek cinsel organına uygulanan müdahaleleri mitolojiden başlayarak ilkel kabileler ve tek tanrılı dinler üzerinden incelemekte ve bu müdahaleleri günümüzdeki sünnet ritüeliyle ilişkilendirmektedir. Bu müdahalelerin geçmişten günümüze erkeklikle ilişkisinin değişik bağlantılarla da olsa sürekli varlığı söz konusudur. Sünnet ritüelini özellikle Türkiye odaklı ele aldığımızda erkeklerin cinsel organlarından kaybettikleri ufacık bir parçanın onların erkeklik inşasında sağlam bir temel oluşturduğu görülebilir. Çünkü sünnet ritüeli, Türkiye’de çoğunluğu oluşturan Müslüman Türkiyeli erkekler için hegemonik erkeklik yolunda bedene tezahür eden kalıcı bir işaret olarak görülür ve dini görev olarak yapılmasının yanı sıra erkek cemaati içinde yer edinebilmek için gerekli olan bir ihtiyaca da işaret eder. Erkek cinsel organına uygulanması sebebiyle zaten hali hazırda kaçınılmaz bir erkeklik ritüeli olan sünnet, karar mekanizmaları, ekonomik giderlerinin karşılanması, kirvelik gibi içinde barındırdığı pek çok boyutuyla da erkeklik tekelinde bulunur. Bu makalede erkeklik dayanışmasıyla da ilişkili olan sünnet ritüeli, üzerine yüklenen anlamlarla bir iletişim aracı olarak da görülebilen ve etkisini günden güne kaybediyor gibi görünse de hala varlığını ve erkeklikle olan ilişkisini devam ettiren bir ritüel olarak okunacaktır

Anahtar Kelimeler

Sünnet, ritüel, erkeklik, hegemonik erkeklik, erkeklik inşası

A Steady Basis with “the Loss of a Small Piece”: A Relationship between Male Circumcision and Hegemonic Masculinity in Turkey

Öz

This article examines the rituals about male sexual organ from mythology and primitive tribes to monotheistic religions, and relates these rituals with today’s circumcision. It is argued that these rituals have always relationship from past to present with the masculinity and the construction process of it in different ways. When we take circumcision into hand with respect to Turkey, it can be seen that the loss of a small piece from sexual organ is never seen as a loss, it provides a basis for a construction of masculinity instead. This is because circumcision is seen as a permanent sign on a male body in the way of masculinity for Muslim men who are majority in Turkey, and it refers a need to acquire a place in masculine community next to its strong religious role. Circumcision which is seen inevitably and not surprisingly as a ritual for masculinity because of its characteristics about where the operation is implemented is also monopolized by men with its traditional features like “kirvelik” (a type of relationship between the family of a child and the man who holds a child during the operation and usually responsible for economic costs) and circumcision feast. In this article, circumcision will be read as a ritual which is related with masculine solidarity, which works as a communication tool because of its embedded meanings, and which continues its existence and its relations with masculinity although its effects are not as strong as it has in past

Anahtar Kelimeler

Circumcision, ritual, masculinity, hegemonic masculinity, construction of masculinity

Kaynakça

• Akkayan, Taylan. “Bedenin Kültürel Gerekçelerle Sakatlanması ve Söğüt’te Sünnet”. İğdiş, Sünnet, Bedene Şiddet Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali & Aylin Koç. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2009. 131- 150.
• Ataseven, Asaf. Tarih Boyunca Sünnet. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2005.
• Bouhdiba, Abdelwahab. “Festivities of Violence: Circumcision and the Making of Men”. Imagined Masculinities: Male Identity and Culture in the Modern Middle East. Ed. Mai Ghoussoub & Emma Sinclair-Webb. London: Saqi Books, 2000. 19-29.
• Bryk, Felix. Circumcision in Man and Woman: Its History, Psychology and Ethnology. New York: American Ethnological Press, 1934. Butler, Judith. Bodies That Matter: On The Discursive Limits of “Sex”. New York: Routledge, 1993.
• Connell, Robert William. Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. İstanbul: Ayrıntı, 1998.
• de Magalhaes, Roberto Carvalho. Antikçağ’dan Günümüze Sanatta Mitoloji, İstanbul: Alfa Yayınları, 2007.
• Halperin, David. “Cinselliğin Bir Tarihi Var mıdır?” Queer Tahayyül. Ed. Sibel Yardımcı & Özlem Güçlü. İstanbul: Sel,2013. 87-118.
• Kırımlı, Yüksel. “Yetişkinliğe İlk Adım: Sünnet”. İğdiş, Sünnet, Bedene Şiddet Kitabı. Ed. Emine Gürsoy Naskali & Aylin Koç. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2009. 151-165.
• Kudat, Ayşe. Kirvelik: Sanal Akrabalığın Dünü ve Bugünü. İstanbul: Ütopya Yayınevi, 2004.
• Morris, Desmond. Çıplak Adam: Erkek Vücudu Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: NTV Yayınları, 2009.
• Romanienko, Lisiuni. Body Piercing and Identity Construction. A Comparative Perspective – New York, New Orleans, Wroctaw. New York: Palgrave Macmillan, 2011.
• Segal, Lynee. Ağır Çekim: Değişen Erkeklikler Değişen Erkekler. İstanbul: Ayrıntı, 1992.
• Selek, Pınar. Sürüne Sürüne Erkek Olmak. (4. Baskı).İstanbul: İletişim, 2010.
• Taşıtman, Ayşegül. “Kutsal Erkekliğin İnşasında Bir Durak: Sünnet Ritüel”. Bellek İzleri: Kurgudan Kurama Görüntüler. Ed. N. Gamze Toksoy. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2012. 109-129.
• Tuğrul, Saime. Ebedi Kutsal Ezeli Kurban: Çok Tanrılıktan Tek Tanrılığa Kutsal ve Kurbanlık Mekanizmaları. İstanbul: İletişim, 2010.