Determining Preservice Turkish Teachers’ Awareness of Turkish Language: A Mixed-Method Study

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: Özel Sayı, 40 - 52, 31.12.2021

Bünyamin Sarıkaya Yunus Şakiroğlu

https://doi.org/10.33206/mjss.995973

Öz

This study investigated preservice Turkish teachers’ awareness of the Turkish language based on different variables and looked into their views on the topic. The sample consisted of 249 preservice Turkish teachers from four public universities. This study determined how aware participants were of Turkish and whether their views depended on gender, grade level, and parents’ education. The study also addressed what the concept of “Turkish language awareness” meant to them and whether they thought time and advances in technology would make people less and less aware of Turkish. The study adopted a mixed research design. Data were collected using an Opinion Form developed by the researchers and the Turkish Consciousness Scale developed by Yaman (2011). The results showed that participants were highly aware of Turkish and that their awareness did not depend on gender and parents’ education levels. However, their awareness of Turkish depended on grade level. Moreover, participants stated that the concept of “Turkish language awareness” meant different things to them. Most participants believed that people would become less and less aware of Turkish with time and advances in technology. The results were discussed based on the literature, and recommendations were made.

Anahtar Kelimeler

Turkish, language, language awareness, Turkish language awareness

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçe Dil Bilinç Düzeylerinin Belirlenmesi: Bir Karma Yöntem Araştırması

Öz

 Bu araştırmada amaç, Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe dil bilinci düzeylerini çeşitli değişkenlere göre tespit etmek ve Türkçe dil bilinci ile ilgili görüşlerini belirlemektir. Çalışma, 4 farklı devlet üniversitesinde öğrenim gören 249 Türkçe öğretmeni adayı ile yürütülmüştür. Çalışmada Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe dil bilinci durumlarının ne düzeyde olduğu, bu adayların Türkçe dil bilinci durumlarının cinsiyete, sınıf düzeylerine, anne-baba eğitim durumlarına göre değişip değişmediği tespit edilmiştir. Ayrıca Türkçe dil bilinci kavramının onlar için ne anlam ifade ettiği ve zaman ve teknolojinin ilerlemesiyle bireylerde Türkçe dil bilincinin zayıflayıp zayıflamayacağı konusunda ne düşündükleri sorulmuştur. Çalışmada karma yöntem kullanılmıştır. Veriler Yaman (2011) tarafından geliştirilen “Türkçe Bilinci Ölçeği” ve araştırmacıların geliştirdikleri Görüş Alma Formu ile toplanmıştır. Çalışma sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe dil bilinci düzeylerinin “yüksek” olduğu ve cinsiyet, anne, baba eğitim durumlarına göre farklılaşmadığı ancak sınıf düzeyine göre farklılaştığı tespit edilmiştir. Ayrıca Türkçe öğretmeni adaylarından alınan görüşler doğrultusunda Türkçe dil bilinci kavramının kendileri için farklı anlamlara geldiği ve Türkçe öğretmeni adaylarının büyük çoğunluğunun zaman ve teknolojinin ilerlemesiyle bireylerde Türkçe dil bilincinin zayıflayacağını düşündüğü de saptanmıştır. Çalışma alan yazın doğrultusunda tartışılmış ve öneriler sunularak bitirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, dil, dil bilinci, Türkçe dil bilinci

Kaynakça

• Abu Radwan, A. (2005). The effectiveness of explicit attention to form in language learning. System, 33(1), 69-87.
• Adalı, O. (1983). Ana dili olarak Türkçe öğretimi üzerine. Türk Dili Dil Öğretim Özel Sayısı, 47(379), 31-35.
• Akçay, A. ve Özcan, M. F. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgisayar ve genel ağ terimlerinin Türkçe karşılıklarını bilme yeterlikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(4), 151-161.
• Arslan, A. ve Kılıç, Y. (2012). Türkçe öğretmenleri ile öğretmen adaylarının Türkçe bilinç düzeyleri (Ağrı ili örneklemi). Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 799-806.
• Ateş, K. (2010). Öğretemediğimiz Türkçe. Ankara: İmge Kitabevi.
• Aydeniz, S. ve Haydaroğlu, M. (2021). Dört temel dil becerisi alanında yapılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türkiye Eğitim Dergisi, 6(1), 200-216.
• Baskın, S. ve Demir, Z. (2017). Türkçenin zenginliği ve ana dili bilincinin ortaokullarda kazandırılması: 5. sınıf örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 173-194.
• Birol, İ. (2015). Bireyde dil bilinci. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 1(2), 33-44.
• Borg, S. (1994). Language awareness as a methodology: implications for teachers and teacher training. Language Awareness, 3 (2), 61-71.
• Bruce, T. (2010). Early chidhood: A guide for studsents (2nd Edition). London: Sage
• Bulut, K. ve Coşkun, H. (2020). Türkçe öğretmeni adaylarının dil bilincinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 1128-1152.
• Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2014). Karma yöntem araştırmaları (Çev. Edt: Y. Dede ve S. B. Demir). Ankara: Anı Yayınları
• Demir, Z. (2016). Sözcük öğretimi yoluyla ortaokullarda Türkçe dil bilincinin kazandırılması (Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Demirbağ, İ. (2002). Türkçe reklam bildirilerinde kullanılan yabancı sözcükler. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 125-134.
• Erdem, C. ve Eskimen, A. D. (2019). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının Türkçe bilinci üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 23-27.
• Eryılmaz, R. (2017). Milli kimlik unsuru olarak Türkçe ve Türkçenin güncel sorunları. 11 Eylül 2021 tarihinde https://www.academia.edu/35451939/M%C4%B0LL%C4%B0_K%C4%B0ML%C4%B0K_UNSURU_OLARAK_T%C3%9CRK%C3%87E_VE_T%C3%9CRK%C3%87EN%C4%B0N_G%C3%9CNCEL_SORUNLARI.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Gass, S., Svetics, I. ve Lemelin, S. (2003). Differential effects of attention. Language Learning, 53(3), 497-545.
• Göçer, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarına göre Türkçenin güncel sorunları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6 (11), 491-515.
• Göçer, A. (2014). Öğretmen adaylarının Türkçenin kullanımına ilişkin görüşleri: fenomenolojik bir analiz. Milli Eğitim, 43(203), 23-36.
• İpek, B. (2015). Bireyde dil bilinci. Journal of Turkish Language and Literature, 1(2), 33-44.
• Kaplan, M. (1996). Türk dili. Milli Eğitim Dergisi, 129.
• Kırkkılıç, A. ve Ulaş, A. H. (2003). Türkçe öğretiminde kelimeler dünyası. Türklük Bilimi Araştırmaları –Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, 93–100.
• Kızıltan, N. ve Yangın Ersanlı, C. (2008). Üniversite öğretim elemanlarının dil bilinci ve Türkçe kullanım duyarlılığı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25, 39-50.
• Kocasavaş, Y. (2007). Türkçe eğitiminde dil şuuru zevkinin anlam ve önemi ders kitaplarında metinlerle desteklenmesi . Presented at the 38. Icanas, Ankara.
• Kolaç, E. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının anadilimizin yaşadığı sorunlara ilişkin farkındalıkları görüş ve önerileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1/5, s.441.
• Leow, R. (1997). Attention, awareness and foreign language behaviour. Language Learning, 47(3), 467-505.
• Özdemir, E. (1983). Ana dili olarak Türkçe öğretimi. Türk Dili Dil Öğretim Özel Sayısı, 379(380), 18–30.
• Özel, E. ve Zelyurt, H. (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (36), 9-34.
• Pehrson, K. L. ve Robinson, C. C. (1990). Parent education: Does it make a diference? Child Study Journal, 20(4), 221-236.
• Robinson, M. (2005). Metalanguage in L1 English-speaking 12-year-olds: Which aspects of writing do they talk about? Language Awareness, 14(1), 39-55.
• Rosa, E. ve O’Neill, M. (1999). Explicitness, intake and the issue of awareness: Another piece of the puzzle. Studies in Second Language Acquisition, 22 (4), 511-566.
• Sever, S. (2001). Öğretim dili olarak Türkçenin sorunları ve öğretme öğrenme sürecindeki etkili yaklaşımları. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 11- 22.
• Sinanoğlu, O. (2002). Bye Bye Türkçe (4. Baskı). İstanbul: Otopsi Yayınları.
• Şenyuva, E., Ertüzün, F., Turhan, K. ve Demir, N. (2017). Türk diline ilişkin sorunlar, çözüm önerileri ve Türkçe bilinci: kuşaklararası karşılaştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1384-1397.
• Taşkesenlioğlu, L. (2020). Eski Türk edebiyatında Türk dili bilinci ve zevki. Milli Eğitim Dergisi, 49(226), 371-399.
• TDK Güncel Türkçe Sözlük. Bilinç. 11 Eylül 2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/sayfasından erişilmiştir.
• Tekşan, K. ve Kanık Uysal, P. (2018). Türk dili ve edebiyatı bölümünde okuyan öğrencilerin Türkçe bilinç düzeyleri. Milli Eğitim, 47(218), 263-274.
• Temizyürek, F. (2008). Türkçe öğretmen adaylarının demografik özellikleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 663-692.
• Yaman, H. (2011). Türkçe bilinci ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 151-167.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.