FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİYOLOJİ ÖZYETERLİLİK ALGILARI İLE EPİSTEMOLOJİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 18, 121 - 141, 25.11.2013

Sacit Köse , Sefa Dinç

Öz

Bu çalışmada, fen ve teknoloji öğretmen adaylarının biyoloji öz-yeterlilik algılarıyla epistemolojik
inançları arasında cinsiyet, mezun olunan lise türü ve sınıf düzeyi değişkenleri açısından bir ilişki olup
olmadığı incelenmiştir. Araştırmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubunu, Pamukkale
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen ve Teknoloji Öğretmenliği Anabilim Dalı birinci, üçüncü ve dördüncü
sınıfta öğrenim gören toplam 200 öğretmen adayı oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, Baldvin, EbertMay
ve Burns (1999) tarafından geliştirilen ve Ekici (2005) tarafından Türkçeye uyarlanan “Biyoloji Özyeterlik
Ölçeği” ve “Epistemolojik İnanç Ölçeği” (Schommer, 1990) kullanılmıştır. Veriler betimsel
istatistikler SPSS 16 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonunda öğretmen adaylarının
biyoloji öz-yeterlik puanları orta düzeyde bulunmuştur. Biyoloji öz-yeterlik puanları cinsiyet ve sınıfa göre
istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterirken; mezun olunan lise türüne göre istatistiksel olarak anlamlı
farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının genel olarak ne
düzeyde olduğuna bakıldığında; öğrenmenin yeteneğe bağlı olduğu inancı boyutunda diğer boyutlara
kıyasla daha yüksek bir ortalamaya sahip oldukları ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğrenmenin yeteneğe bağlı
olduğu inancı boyutu ile cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen ve teknoloji öğretmen adayı, Öz-yeterlik, Biyoloji öz-yeterlilik algısı, Epistemolojik inanç

Kaynakça

• Aksan, N. ve Sözer, M. A. (2007). "Üniversite Öğrencilerinin Epistemolojik İnançları ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkiler.” Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) , 8(1), 31-50.
• Alabay, E. (2006). “İlköğretim Okulöncesi Öğretmen Adaylarının Fen ile İlgili Öz Yeterlik İnanç Düzeylerinin İncelenmesi.” Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 39-50.
• Altunçekiç, A., Yaman, S. ve Koray, Ö. (2005). “Adaylarının Öz-Yeterlik İnanç Düzeyleri ve Problem Çözme Becerileri Üzerine Bir Araştırma- Kastamonu İli Örneği.” Kastamonu Eğitim Dergisi, 13 (1), 93-102.
• Ayaz, F. (2009). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Epistemolojik İnançlarının Yordanması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Baldwin, J. A. , Ebert-May, D. , & Burns, D. J. (1999). “The Development of a College Biology Self-efficacy Instrument for Nonmajors.” Science Education, 83, 397-408.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Barram-Tsabari, A., Sethi, R. J., Bry, L. & Dubay, J. (2006). “Using Guestions Sent to an Ask-a-Scientist Site to Identify Children's Interests in Science.” Science Education, 90 (6), 1050–1072.
• Bıkmaz, F. (2004). “Sınıf Öğretmenlerinin Fen Öğretiminde Öz Yeterlik İnancı Ölçeğinin Geçerlik Güvenirlik Çalışması.“ Milli Eğitim Dergisi, 161.
• Cannon, J. R. (1999). “Influence of an Extended Elementary Science Teaching Practicum Experience upon Preservice Elementary Teachers' Science Self-efficacy.” Science Educator, p.30–35.
• Demir, Ö. ve Acar, M. (1993). Sosyal Bilimler Sözlüğü. 2. Baskı, İst: Ağaç Yayınları.
• Deryakulu, D. (2002). “Denetim Odağı ve Epistemolojik İnançların Öğretim Materyalini Kavramayı Denetleme Türü ve Düzeyi ile İlişkisi.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 55-61.
• Deryakulu, D. (2004). Epistemolojik İnançlar, Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Editörler: Prof. Dr. Yıldız Kuzgun ve Yrd. Doç. Dr. Deniz Deryakulu, 259-288, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Deryakulu, D. (2004a). Epistemolojik İnançlar. İçinde Y. Kuzgun ve D. Deryakulu (Ed.), Eğitimde Bireysel Farklılıklar. Ankara: Nobel Yayınevi; 259-288.
• Deryakulu, D. (2004b). “Üniversite Öğrencilerinin Öğrenme ve Ders Çalışma Stratejileri ile Epistemolojik İnançları Arasındaki İlişki.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 10(38), 230-249.
• Deryakulu, D. ve Büyüköztürk, Ş. (2002). “Epistemolojik İnanç Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.” Eğitim Araştırmaları, 8, 111–125.
• Deryakulu, D. ve Büyüköztürk, Ş. (2005). “Epistemolojik İnanç Ölçeğinin Faktör Yapısının Yeniden İncelenmesi: Cinsiyet ve Öğrenim Görülen Program Türüne Göre Epistemolojik İnançların Karşılaştırılması.” Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(18), 57-70.
• Ekici, G. (2005). “Biyoloji Öz-yeterlik Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği.” Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 85-94.
• Ekici, G. ve Çevik, M. (2008). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Biyoloji Öz-yeterlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. VIII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Özetler Kitabı, s:71, Bolu: İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 27–29 Ağustos, 2008.
• Erdem, M., Yılmaz, A. ve Akkoyunlu B. (2008). Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlık Özyeterlik İnançları ve Epistemolojik İnançları Üzerine Bir Çalışma‟‟. International Educational Technology Conference (IECT). Sözlü Bildiri, 6-8 Mayıs. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Eren, A. (2006). Üniversite Öğrencilerinin Genel ve Alan-odaklı Epistemolojik İnançlarının İncelenmesi. Yayımlanmış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Eroğlu, S. E. (2004). Üniversite Öğrencilerinin Epistemolojik İnançlarının Bazı Değişkenle Açısından İncelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Eroğlu, S. E. ve Güven, K. (2006). “Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi.” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 295- 312.
• Ginns, I. S., & Watters, J. J. (1990). A Longitudinal Study of Preserves Elementary Teachers' Personal and Science Teaching Efficacy (Reports–Research/Technical ED 404 127).
• Gürol, A., Altunbaş, S. ve Karaaslan N. (2010). "Öğretmen Adaylarının Öz Yeterlik İnançları ve Epistemolojik İnançları Üzerine Bir Çalışma". e-Journal of New World Sciences Academy,5(3), 1395-1404.
• Hevedanlı, M. ve Ekici, G. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin Biyoloji Öz-yeterliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Dicle Üniversitesi Örneği).” Ege Eğitim Dergisi, 10(1), 24-47.
• Hofer, B. K., & Pintrich, P. (1997). “The Development of Epistemological Theories: Beliefs about Knowledge and Knowing and their Relation to Learning.” Review of Educational Research, 67, 88-140.
• Izgar, H. ve Dilmaç, B. (2008). "Yönetici Adayı Öğretmenlerin Özyeterlilik Algıları ve Epistemolojik İnançlarının İncelenmesi.” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 437-446.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, H. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Epistemolojik İnançları, Öğrenme Yaklaşımları ve Problem Çözme Becerilerinin Akademik Motivasyonu Yordama Gücü. Yayımlanmış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kardash, C. M. , & Scholes, R. J. (1996). “Effects of Preexisting Beliefs, Epistemological Beliefs and Need for Cognition on Interpretation of Controversial Issues.” Journal of Educational Psychology, 88(2), 260-271.
• Kaynar, D. (2007). 5 Aşamalı (5E) Öğrenme Evresi Yaklaşımının 6. Sınıf Öğrencilerinin Hücre Kavramını Anlamalarına, Fen Bilgisi Dersine Olan Tutumlarına ve Epistemolojik İnançlarına Etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kurt, F. (2009). Cinsiyetin, Sınıf Seviyesinin, Eğitim Gördükleri Alanların, Öğrencilerin Epistemolojik İnançları Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öngen, D. (2003). “Epistemolojik İnançlar ile Problem Çözme Stratejileri Arasındaki İlişkiler: Eğitim Fakültesi Öğrencileri Üzerinde Bir Çalışma.” Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(13), 155-163.
• Özkan, Ş. (2008). Modeling Elementary Students' Science Achievement: The Interrelationships Among Epistemological Beliefs, Learning Approaches, and Self-Regulated Learning Strategies. Yayımlanmış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Öztürk, G. (2009). Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlıklarının Epistemolojik İnançları Vasıtasıyla İncelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, N. (2011). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Sosyobilimsel Konulara İlişkin Kritik Düşünme Yeteneklerinin, Epistemolojik İnançlarının ve Üstbilişsel Farkındalıklarının İncelenmesi: Nükleer Enerji Santralleri Örneği. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Rakıcıoğlu, A. Ş. (2005). İngiliz Dili Eğitimi Öğretmen Adaylarının Epistemolojik İnançları ve Öğretmen Yeterliliği Arasındaki İlişki. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Schommer, M. & Dunnell, P. A. (1994). “A Comparison of Epistemological Beliefs between Gifted and Non-gifted High School Students.” Roeper Review, 16(3), 207-10.
• Schommer, M. (1990). “Effects of Beliefs about the Nature of Knowledge on Comprehension.” Journal of Educational Psychology, 82(3), 498-504.
• Schommer, M. (1993a). “Comparisons of Beliefs about the Nature of Knowledge and Learning among Post-secondary Students.” Research in Higher Education, 34(3), 355- 370.
• Schommer, M. (1993b). “Epistemological Development and Academic Performance Among Secondary Students.” Journal of Educational Psychology, 85(3), 406-411.
• Schommer, M. (1998). “The İnfluence of Age and Education on Epistemological Beliefs.” The British Journal of Educational Psychology, 68(4), 551-562.
• Schommer, M. & Walker, K. (1997). “Epistemological Beliefs and Valuing School: Considerations for college admission and retention.” Research Higher Education, 38, 173-186.
• Schommer, M., Calvert, C., Gariglıetti, G., & Bajaj, A. (1997). “The Development of Epistemological Beliefs among Secondary School Student: A Longitudinal Study.” Journal of Educational Psychology, 89(1), 37-40.
• Schommer-Aikins, M. (2004). "Explaining the Epistemological Belief System: Introducing the Embedded Systemic Model and Coordinated Research Approach.” Educational Psychologist, 39(1), 19-29.
• Turgut-Şengül, G. (2007). Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Öğretimin Lise Fizik Öğrencilerinin Epistemolojik İnançlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Uysal, E. (2010). Bir Modelleme Çalışması: İlköğretim Öğrencilerinin Epistemolojik İnançları, Öğrenme Ortamları ile İlgili Algıları, Öğrenme Yaklaşımları ve Fen Başarıları Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Wikipedia (2011). http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nan%C3%A7'den (Erişim Tarihi: 15.11.2011).
• Yılmaz, K. (2007). Öğrencilerin Epistemolojik İnançları ve Matematik Problemi Çözümlerine Yönelik İnançlarının Problem Çözme Sürecine Etkisinin Araştırılması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, K. ve Delice, A. (2007). “Öğretmen Adaylarının Epistemolojik ve Problem Çözme İnançlarının Problem Çözme Sürecine Etkisi”. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (s. 575–581), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.