Shahrangizs of Yenice and Ishtip of Maksadi

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 25, 51 - 80, 09.04.2014

Murat Öztürk

Öz

Shahrangiz are special poems written for describing the beauty of cities and providing information about the details of their beautifulness. These poems are important since they offer historical and folkloric information about cities. In Turkish literature, these kind of epic poems are especially developed and espoused by Rumelian poets. There are three examples of the epic poems written by Maksadi. Maksadi is a poet whose name is not so seen in the main literature and biografic sources. As we know from his poems, he lived in the late part of 16th century. His poems are given place in the first seventeen leafs of the anthology book (mecmua), Ankara National Library, Catalogue of National Maniscrupts. In these poems, there are two shahrangizs written for the city of Vardar Yenicesi and one for the city of Ishtip. In the Turkish literature, besides of Maksadi’s shahrangiz, there are other epic poems written for the city of Yenice by Usuli, Hayreti and Za’fi. In the first shahrangiz for Vardar Yenicesi, there are 65 couplets. There are 25 different people are praised in this shahrangiz for Vardar Yenicesi. In the second shahrangiz for Vardar Yenicesi, there are 188 couplets and 28 people are praised. The third shahrangiz of Maksadi is about Ishtip. Following to Za’fi’s shahrangiz, this was the second shahrangiz related to Ishtip in the Turkish literature. This shahrangiz also includes 22 couplets and praises ten people from the city.

Anahtar Kelimeler

Maksadi, Shahrangiz, Yenice, Ishtip, Rumelia

Maksadi'nin Yenice ve İştip Şehrengizleri

Öz

Şehrengizler şehirlerin güzellikleri ve güzelleri (hûbân) hakkında yazılmış şiirlerdir. Bu şiirler şehirler hakkında tarihi ve folklorik bilgiler sunmaları açısından önemlidir. Türk edebiyatında özellikle Rumeli şairlerince benimsenip gelişen bu türün örneklerinden üçü Maksadî tarafından yazılmıştır. Maksadî tezkirelerde ve edebiyat kaynaklarında adı geçmeyen bir şairdir. Şiirlerinden edindiğimiz bilgilere göre on altıncı asrın ikinci yarısında yaşamıştır. Milli Kütüphane, Milli Yazmalar Kataloğundaki bir mecmuanın ilk on yedi varağında onun şiirlerine yer verilmiştir. Bu şiirlerden ikisi Vardar Yenicesi ve biri de İştib şehirleri için yazılmış şehrengizlerdir. Türk edebiyatında Maksadî’nin şehrengizlerinden başka Yenice için yazılmış Usûlî, Hayretî ve Za’fî’nin şehrengizleri vardır. Maksadî’nin Vardar Yenicesi ile ilgili şehrengizlerinin ilki altmış beş beyittir. Şehirden yirmi beş kişinin övgüsü yapılır. Yenice ile ilgili ikinci şehrengiz yüz seksen sekiz beyittir. Yirmi sekiz kişinin övgüsü yapılır. Maksadî’ye ait üçüncü şehrengiz ise İştip şehriyle ilgilidir. Za’fî’nin şehrengizinden sonra edebiyatımızda İştip’le ilgili olarak yazılmış ikinci şehrengizdir. Şehirden on kişinin övgüsü yapılır. Yüz yirmi iki beyittir. 

Anahtar Kelimeler

Maksadî, Şehrengiz, Yenice, İştip, Rumeli

Kaynakça

• Çakıcı, B. (2008). “Za'fî'nin Vardar Yenicesi Şehrengizi” Journal of Turkish Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları ( JTS/TUBA)Harvard: Department of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University 32 (I), 169-193.
• Çakıcı, B. (2010). “The Shahrangiz of Shtip by Za'fî”, The International Association of Central Asian Studies, Volume 14, 96-107.
• Çavuşoğlu, M. (1976). “Hayretî'nin Yenice Şehrengizi” Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, c. I-II, 1975-1976, 81-100.
• İsen, M. (1997). Ötelerden Bir Ses Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• İsen, M. (1990). Usûlî Divanı. Ankara: Akçağ yayınları.
• Kılıç, F. (1994). Âşık Çelebi, Meşa'irü'ş-Şu'ara (İnceleme-Tenkitli Metin). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Macit, M. (2006). “İlk Klasik Dönem (1453-1600)”. (Ed.: T. S. Halman). Türk Edebiyatı Tarihi. c. II. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Mecmua (I). Milli Kütüphane Yazmalar Kolleksiyonu, arşiv no: 06 Mil Yz A 2745, Dvd no: 143. www.yazmalar.gov.tr. (erişim tarihi: 10/10/2013).
• Mecmua (II). Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, arşiv no 06 Mil Yz A 3128, dvd no: 925. www.yazmalar.gov.tr. (erişim tarihi: 23/10/2013).
• Tığlı, Fatih (2007). “Klasik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 2/4 Fall. 763-770. www.turkishstudies.net (Erişim Tarihi: 19/10/2013).