İNGİLTERE’DE YAŞAYAN KIBRISLI TÜRKLERİN KÜLTÜREL BELLEKLERİNİ KORUMA VE AKTARIM BAĞLAMLARI/CONTEXTS FOR PROTECTING AND TRANSMITTING CULTURAL RECOLLECTION OF TURKISH CYPRIOTS WHO LIVE IN ENGLAND

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 27, 1 - 14, 23.10.2014

Gönül Reyhanoğlu

Öz

Özet

Kıbrıslı Türkler, Kıbrıs’taki siyasi ve ekonomik nedenlere farklı dönemlerde İngiltere’ye göç etmişlerdir. Türkçe konuşan ve Müslüman olan Kıbrıslı Türklerde, din, dil, milliyet ve kültürel yapı olarak kendisinden farklı ve baskın olan bir kültür içerisinde azınlık bir etnik topluluk olması nedeniyle, kültürel belleğe dolayısıyla inanca, kültüre ve kimliğe ait unsurlarını kaybedip kendilerini vatanında hissedememe ve gelecek kuşakları yetiştirememe kaygıları oluşmuştur. Bu kaygılarla, kültürel belleklerini koruyabilecekleri, kendilerini vatandaymış gibi hissedebilecekleri, iletişim kurabilecekleri bir zemin hazırlayabilmek için; ana kültürü hatırlatan mekânlar oluşturmaya çalışarak, anavatandan birileriyle (Kıbrıs) evlenerek, söz ve davranış şekilleriyle, varlıklarını sürdürmeye ve baskın kültüre varlıklarını kabul ettirmeye çalışmışlardır. Bu çalışma Kıbrıslı Türklerin kişisel ve kültürel belleklerini koruyup aktarma, ana vatanlarıyla bağ kurma, baskın kültüre kendi kimliklerini kabul ettirme çabalarının; nasıl ve ne şekilde olduğunu incelemektedir. Çalışma çok fazla üzerinde durulmamış bir konu olması, farklı bağlamdaki sorunlara çözüm önerisi olarak kullanılabilmesi bağlamında önem arz etmektedir. İngiltere’de yaşayan, sayıları 100-150 bin civarı olduğu varsayılan Kıbrıslı Türk vardır. Araştırmamızın sistematiği, Kıbrıslı Türklerin İngiltere’ye ilk gidişleri olarak kabul ettiğimiz 1950 yılından, 2000 yılına kadar olan süreci kapsamaktadır. Çalışma evreni olarak Türklerin yoğun yaşadığı yer, Londra alınmıştır. Çalışmanın bulguları kartopu yöntemiyle görüşme ve alanda gözlem yapma tekniğiyle elde edilmiştir. Çalışmada, performans ve işlevsel teorilerin yöntemlerinden faydalanılarak sosyo-kültürel yapı analizi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kıbrıslı Türkler, Kültürel Bellek, Göç, Aktarım Bağlamı, Yabancılaşma.

Abstract

Turkish Cypriots migrated to England in different time phases due to political and economical reasons. Turkish speaking Muslim Cypriots, who have experienced the feeling of alienation because of living as an ethnic group in a different as well as dominant culture, have felt anxieties for not being able to bring up the young generations because of losing their cultural recollection, and so their religious, cultural and identical elements. With these anxieties, they tried to persist in their existence and make themselves accepted by the dominant culture through their attitudes regarded with their culture, or by marrying people from their homeland and designing places that reminds the native culture, so that they could create a context for protecting their cultural recollection, communication, and the feeling of being home. This study examines Turkish Cypriots’ attempts to establish a bond with their homeland; to protect their personal as well as cultural identities, and to make their identities accepted by the dominant culture. The study, which concerns a subject not much considered before, is important in the way it provides a proposal for a solution to problems in different contexts. It is assumed that there are around 100-150,000 Turkish Cypriots who live in England. This research’s systematic consists of the period from 1950, which is considered to be the period of the first migrations, till 2000. Target population is London for being the location which most of the Cypriots are living in. Findings of the research are obtained through the snowball sampling as well as observation technique. Thus, a socio-cultural constructive analysis has been made by using the theory of performance and functional theory.

Keywords: Turkish Cypriots, Cultural Recollection, Migration, Transmission, Alienation.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıslı Türkler, Kültürel Bellek, Göç, Aktarım Bağlamı, Yabancılaşma.

Kaynakça

• Ali, Fatma. (2000). Y:80, fabrika işçisi (emekli), DY: Baf (Ciyasda), okuma-yazma bilmez olan kaynak kişiyle Londra’da Gönül Gökdemir’in (GG) yaptığı görüşme notlarıdır.
• Ali, Mahan. (2000). Y:75, emekli fabrika işçisi, DY: Leymosun, okuma-yazma bilmez olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Alicik, H. (1997). Kimlik Yabancılaşma Asimilasyon. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
• Asmann, J. (2001). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Çev.: Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Aşık, Harbay. (2000). Y:35, şoför, DY: Magosa, kaynak kişiyle 15.3.2000 tarihinde Magosa’da Hasan Esen’in yaptığı görüşme notlarıdır.
• Başgöz, İhan. (1996). Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi. Folkloristik, Prof. Dr. Umay Günay Armağanı. Ankara, s. 1-4.
• Beyoğlu, Metin. (Kültür Ataşesi) (1999). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Londra Temsilciliğinden alınmış resmi belgelerdir.
• Billuroğlu, Ali. (1999). Y:38, restoran işletmecisi-öğrenci olan kaynak kişiyle, Hilal Pilli’nin Magosa’da yaptığı görüşme notlarıdır.
• Cohen, A. P. (1999). Topluluğun Simgesel Kuruluşu. (Çev.: Mehmet Küçük). Ankara: Dost Kitabevi.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar Nasıl Anımsar? (Çev.: Alaeddin Şenel), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (1999). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Aşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Dökmen, Ü. (2006). İletişim Çatışmaları ve Empati, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ertorun, Nazemin. (1999). Y:65, ev hanımı (terzi), DY: Vuda olan kaynak kişiyle Magosa’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Gençsoy, Mustafa. (2000). Kıbrıs Türk Cemiyeti Başkanı (Emekli mühendis), üniversite mezunu, olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Göka, E. (2006). Türk Grup Davranışı, Ankara: Aşına Kitaplar.
• Gökdemir, Gönül. (2001). İngiltere’de Yaşayan Kıbrıslı Türkler Üzerine Sosyo-Kültürel Yapı Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gülfîdan, Şebnem. (1991). Aileye İlişkin Yoğun İlgi ve Yönlendirmenin Olduğu Ülkeler: İngiltere. Aile Politikaları Karşılaştırmalı Ülkeler Panoraması T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Güney, H. Ramadan. (2000). Y:68, iş adamı, DY: Dağaşan (Reça), kolej mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Günsev, Hüseyin. (2000). Y:51, öğretim görevlisi, DY: Vuda olan kaynak kişiyle Magosa’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Güvenç, B. (1994). İnsan ve Kültür, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hafiye, Ziver.(1999). Y:52, hayvancı, ilkokul mezunu olan kaynak kişiyle Magosa’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Hakkı (Akaner), Aysel. (2000). Y:59, emekli öğretmen, DY: Vuda, öğretmen koleji mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Hakkı (Akaner), Nazım. (2000). Y:70, emekli şoför, DY: Lefkoşa, ilkokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Halil (Güryay), Sevim. (2000). Y:50, terzi-ahçı, DY: Lefkara, ilkokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da G.G.’nin yaptığı görüşme notlarıdır
• Hasan (Behiç), Havva. (2000). Y:65, terzi, DY: Komikebir, ilkokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• İsmail, Fatma. (2000). Y:64, ev hanımı-terzi, DY: Luricina (Akıncılar), ilkokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra'da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• İsmail, S. (1998). 150 Soruda Kıbrıs Türk Sorunu, İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Kaymak, Halide. (2000). Y:18, öğrenci, DY: Londra olan kaynak kişiyle Magosa’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Keçik‚ İ. ve Uzun, L. S. (2001). Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım 2. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Malinowski, B. (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi, (Çev.: Saadet Özkal), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Mehmet, Akile. (2000). Y:53, muhasebeci, DY: Geçitkale, ortaokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Ong, W. J. (1993). Sözlü ve Yazılı Kültür, (Çev.: Sema Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yayınları.
• Özulu, Mustafa. (2000). Y:67, emekli-sinema işletmecisi, ilkokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Rifat, Ayşen. (2000). Y:36, ev hanımı, DY: Polemigya, ortaokul mezunu kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Rifat, Gürsel. (2000). Y:38, serbest meslek, DY: Köfünye, ortaokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Salih, Sevgi. (2000). Y:52, ev hanımı, DY: Köfünye, ortaokul mezunu olan kaynak kişiyle Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Sayılı, Süleyman. (2000). Y:45, hemşire, DY: Limasol, üniversite mevzunu, olan kaynak kişiyle İskele’de GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Sonyel, R. (1991). Settles and Refugees in Cyprus, London: Cyprus Turkish Assocation Puplications.
• Sükan, Mustafa. (1999). Y:53, işletmeci olan kaynak kişiyle Mağusa’da Hilal Pilli’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Şerefettin, Ali. (2000). Y:75, aşçı, DY: Pile, ilkokul mezunu olan kaynak kişile Londra’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Türkay, Osman. (1998). Y:71, şair-gazeteci, DY: Ozanköy, olan kaynak kişiyle İngiltere’de Gıdem Meren’in yaptığı görüşme notlarıdır.
• Uzuner, Ülker. (2000). Y:22, öğrenci, DY: Lefkoşa olan kaynak kişiyle Magosa’da GG’nin yaptığı görüşme notlarıdır.
• Yıldırım, Dursun. (1998). “Coğafya’dan Vatana Geçiş ve Vatan ile Göç Problemi”, Türk Bitiği. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, Dursun. (2000). Türk Sözel Kültüründe Süreklilik, Osmanlı Hanedanlığı Döneminden Cumhuriyete. Türkbilig/Türkoloji Araştırmaları. Nisan/1, Ankara: 32-45.
• Zeki, V. (1971). Kıbrıs Tarihi. Lefkoşa.