Hatay ili Payas ilçesi zeytin bahçe topraklarının besin elementi durumları ve bazı toprak özellikleri ile ilişkileri

Yıl 2025, Cilt: 30 Sayı: 2, 388 - 398, 21.08.2025

Mehmet Yalçın , Kerim Mesut Çimrin

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1639241

Öz

Bu çalışmada Payas ilçesi zeytin bahçesi topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma sonucunda; toprakların % azot (N) içerikleri 0.06-0.28 ile alınabilir fosfor (P) 3.20-88.25 mg kg-1; değişebilir potasyum (K) 21.88-516.00 mg kg-1; değişebilir kalsiyum (Ca) 2223-4309 mg kg-1; değişebilir magnezyum (Mg) 203-986 mg kg-1; alınabilir bakır (Cu) 0.38-7.95 mg kg-1; demir (Fe) 5.76-15.15 mg kg-1; mangan (Mn) 4.06-19.37 mg kg-1 ve çinko (Zn) 1.24-18.02 mg kg-1 arasında bulunmuştur. Örnekleme alanı % 10.71’i azotça düşük, % 32.14’ü orta ve % 57.15’i ise yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Payas zeytin bahçe topraklarının alınabilir fosfor açısından yaklaşık % 78’e yakınında yeterli ve fazla düzeyde fosfor içerdiği görülmüştür. Toprakların değişebilir potasyum açısından bakıldığında % 50.00’si çok düşük, % 17.86’sı düşük, % 7.14’ü orta, % 7.14’ü yüksek ve % 17.86’sı ise çok yüksek seviyede olduğu belirlenmiştir. Toprakların alınabilir mangan açısından ise % 85’e yakınında yetersiz düzeyde olduğu görülmüştür. Çalışma bölgesi topraklarında alınabilir potasyum ve mangan açısından eksiklik görülür iken, kalsiyum, magnezyum, bakır, demir ve çinko değerleri açısından ise hiçbir eksikliğe rastlanmamıştır. Toprakların toplam azot ile organik madde içerikleri, alınabilir fosfor ve değişebilir potasyum ile tuz, organik madde ve KDK içerikleri, değişebilir kalsiyum ile kireç ve organik madde içerikleri, alınabilir bakır, demir, mangan ve çinko ile organik madde içerikleri arasında ise pozitif önemli ilişkiler ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Payas ilçesi , Zeytin Bahçesi , Toprak Özellikleri , Verimlilik

Nutrient status of olive orchard soils in Payas district of Hatay province and their relationship with some soil properties

Öz

In this study, it was aimed to determine the fertility status of Payas district olive orchard soils. As a result of the study; % nitrogen (N) content of the soils 0.06-0.28; available phosphorus (P) 3.20-88.25 mg kg-1; exchangeable potassium (K) 21.88-516. 00 mg kg-1; exchangeable calcium (Ca) 2223-4309 mg kg-1; exchangeable magnesium (Mg) 203-986 mg kg-1; available copper (Cu) 0.38-7.95 mg kg-1; iron (Fe) 5.76-15.15 mg kg-1; manganese (Mn) 4.06-19.37 mg kg-1 and zinc (Zn) 1.24-18.02 mg kg-1. It was determined that 10.71 % of the sampling area was low in nitrogen, 32.14% was medium and 57.15% was high. In terms of available phosphorus in Payas olive orchard soils, it was observed that nearly 78% of the soils contained sufficient and high levels of phosphorus. In terms of exchangeable potassium, 50.00% of the soils were very low, 17.86 % were low, 7.14% were medium, 7.14 % were high and 17.86% were very high. In terms of available manganese, nearly 85% of the soils were found to be inadequate. The soils of the study area were deficient in potassium and manganese, but not deficient in calcium, magnesium, copper, iron and zinc. Positive significant relationships were found between total nitrogen and organic matter contents, between available phosphorus and exchangeable potassium and salt, organic matter and CEC contents, between exchangeable calcium and lime and organic matter contents, between available copper, iron, manganese and zinc and organic matter contents.

Anahtar Kelimeler

Payas district , Olive Orchard , Soil Characteristics , Productivity

Kaynakça

• Anonymous (1992). Soil survey staff, procedures for collecting soil samples and methods of analysis for soil survey. Soil Surv. Invest. Rep. I. U.S. Gov. Print. Office, Washington D.C. USA.
• Abacı Bayar, A.A., & Boyacı, S. (2021). Bazı meyve bahçelerinin beslenme durumlarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8 (4), 940-950. https://doi.org/10.30910/turkjans.897880
• Bayyiğit, I., & Eren, A. (2023). Zeytin bahçelerinde uygulanan sürdürülebilir sulama stratejileri. Tarımda güncel araştırma konuları. Iksad Publishing House, 81-95.
• Bayyigit, I., Sakar, E., & Eren, A. (2023). The effect of the use of vermicompost, leonardite and pomace on some soil properties in olive cultivation. Journal of Elementology, 28 (4), 987-999. http://doi.org/10.5601/jelem.2023.28.3.2427
• Bremner, J.M., & Mulvaney, C.S. (1982). Nitrogen-Total. in: page, A.L., Miller, R.H., Keeney, D.R. (Eds.), methods of soil analysis, part 2. chemical and microbiological properties. 2 nd ed. Agronomy, 9, 595-624.
• Doran, İ., & Aydın, R. (1999). İçel yöresi zeytinliklerinin beslenme durumunun tespiti. Anadolu Journal of AARJ, 9 (1), 105-130.
• Doran, İ., Koca, Y.K., Pekkolay, B., & Mungan, M. (2008). Derik yöresi zeytinliklerinin beslenme durumunun tespiti. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21 (1), 131-138.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., & Gürbüz, F. (1987). Araştırma deneme metotları (İstatistik metotları-II). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yayın:1021. Ankara. 381s.
• Ete Aydemir, Ö., Akgün, M., & Özkutlu, F. (2021). Fındık Tarımı yapılan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri ile verimlilik durumlarının belirlenmesi. Toprak Su Dergisi, 10 (1), 23-24. https://doi.org/10.21657/topraksu.768642
• Gökçeoğlu, K., & Çimrin, K.M. (2022). Hatay Altınözü ilçesi zeytin (Olea europaea L.) ağaçlarının yaprak ve toprak örnekleri ile beslenme durumunun belirlenmesi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (4), 680-697. https://doi.org/10.5281/zenodo.7309495
• Gözükara, G., Kutlu, İ., & Gülmezoğlu, N. (2022). Eskişehir ili kahverengi ve kahverengi orman büyük toprak gruplarında buğday yetiştiriciliği yapılan toprakların verimlilik durumunun belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 8 (1), 119-132. https://doi.org/10.24180/ijaws.982684
• Horneck, D.A., Hart, J.M., Topper, K., & Koepsell, B. (1989). Methods of soil analysis used in the soil testing laboratory at Oregon State University. P 1-21. Agriculter Exp. Sta. Oregon, USA.
• Kalkancı, N., Şimşek, T., İlikçioğlu, E., Büyük, G., & Aslan, N. (2023). Antepfıstığı yetiştirilen toprakların bazı verimlilik özelliklerinin belirlenmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (3), 2171-2182. https://doi.org/10.47495/okufbed.1186867
• Lindsay, W.L., & Norvell, W.A. (1978). Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal, 42, 421-428.
• Nelson, R.E. (1982). Carbonate and gypsum. methods of soil analysis part 2. chemical and microbiological properties second edition. Agronamy, No: 9 Part 2. Edition P: 191-197.
• Özsayar, M.M., & Çimrin, K.M. (2022). Hatay ili Hassa ilçesi zeytin ağaçlarının yaprak ve toprak örnekleri beslenme durumunun belirlenmesi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (1), 42-57. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol6iss1pp42-57
• Olsen, S.R., & Sommers, E.L. (1982). Phosphorus availability indices. Phosphorus soluble in sodium bicarbonate. (Eds: A.L. Page, R.H. Miller, D.R. Keeney), Methods of Soils Analysis, Part II., Chemical and Microbiological Properties, p. 404-430.
• Uysal, E., Albayrak, B., Kayalı, F., Karakoç, A., Bıyıklı, M., & Bengü Baş, Ö. (2016). Armutlu yöresinde yetiştirilen zeytinliklerde verim ile bazı toprak özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi (TARGİD Özel Sayı) 5, 19-31. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210955
• Sillanpää, M. (1990). Micronutrient assessment at the country level: An international study. In : FAO Soils Bulletin, N. 63.
• Sumner, M.E., & Miller, W.P. (1996). Cation exchange capacity and exchange cations. In: Sparks, D.L. (Ed), Methods of Soil Analysis. Part 3, Chemical Methods: pp. 1201-1229. ASA and SSSA, Madison, WI, SSSA Book Series No: 5.
• Şimşek, T., Kalkancı, N., Kösetürkmen, S., Büyük, G., & Aslan, N. (2023). Kilis ilindeki zeytinlik alanları için toprak kalitesinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 28 (1), 211-221. https://doi.org/10.37908/mkutbd.1198756
• Talay, O.A. (2022). Bursa yöresi zeytin bahçesi topraklarının pH, EC ve kimi alınabilir besin elementi içeriklerinin belirlenmesinde 1:2 hacim ekstraksiyonu yönteminin kullanılma olanağının araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Anabilim Dalı, 91 s, Bursa.
• Topaloğlu, A., & Yalçın, M. (2023). Hatay ili Payas ilçesi zeytin bahçesi topraklarının pH, kireç ve organik madde içeriklerinin belirlenmesi. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 7 (2), 245-254. https://doi.org/10.5281/zenodo.8019996
• Yalçın, M., Çimrin, K.M., & Tutuş, Y. (2018). Hatay ili Kırıkhan –Reyhanlı bölgesi çayır-mera topraklarının besin elementi durumları ve bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 21 (3), 385-396. https://doi.org/10.18016/ksudobil.3420099
• Yalçın, M., & Çimrin, K.M. (2021). Hatay ili Kırıkhan-Reyhanlı bölgesi topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 5 (4), 773-785. https://doi.org/10.46291/ISPECJASvol5iss4pp773-785
• Yalçın, M. (2024). Hatay ili Payas ilçesi zeytin bahçesi topraklarının yarayışlı bor içeriği ve bazı toprak özellikleri ile ilişkilerinin belirlenmesi. Eurasian Journal of Biological and Chemical Sciences, 7 (2), 76-82. https://doi.org/10.46239/ejbcs.1448735