Zorunlu Göçe İlişkin Belleğin Oluşmasında Filmlerin Katkısı: Dedemin İnsanları ve Bir Tutam Baharat Filmlerinin Alımlanması

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2 - Sinema ve Politika, 436 - 466, 15.12.2016

Sıla Levent

Öz

Bu araştırmada beyaz yakalıların Türk ve Rum zorunlu göçünü konu edinen filmleri nasıl alımladıkları incelenmiştir. Bu sayede sinemanın toplumsal belleği oluşturma ve dönüştürme etkisine spesifik öznelerin anlamları aracılığıyla bakılabilmiştir. Örneklem olarak Türkiye yapımı Dedemin İnsanları (Çağan Irmak, 2011) ve Yunanistan yapımı Bir Tutam Baharat/Politiki Kouzina (Tasos Baulmetis, 2003) filmleri alınmıştır. Çalışmada Kültürel Çalışmalar geleneğinin izleyici araştırmaları ve alımlama çalışmalarından yararlanılmış ve etnografik veri toplama teknikleri kullanılmıştır. Çalışmanın alan araştırması kapsamında Ankara’da ikamet eden 20 kişiyle (25-55 yaş), Mart-Mayıs 2016 arasında, her biriyle ikişer kez olmak üzere toplam 40 yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Görüşmelerin analizi politik ve psikolojik bir çerçevede incelenmiştir. Çalışmanın ulaştığı bulgulara göre, sinemanın toplumsal belleği oluşturma ve değiştirmede önemli bir rolü olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

toplumsal bellek, travma; sinema, filmlerin alımlanması, izleyici

The Contribution of Films to the Construction of Memory on Forced Migration: Reception of the Films Dedemin İnsanları (My Grandfather's People) and Politiki Kouzina (A Touch of Spice)

Öz

This research focuses on how white-collars’ receive the films with the theme of the forced migration of Turks and Rums. By this means, the effects of cinema on forming and altering collective memory can be seen through the meaning of specific subjects. The films Dedemin İnsanları (My Grandfather’s People, Çağan Irmak, 2011), and A Touch of Spice/Politiki Kouzina (Tasos Baulmetis, 2003) were chosen as examples. The techniques used were reception studies draw on the tradition of Cultural Studies and ethnographic data collection.  20 people residing in Ankara- (ranging in age from 25 to 55) were interviewed between March 2016 and May 2016 within the scope of the fieldwork of the research. During the period of two months, forty semi-structured interviews were conducted, each interviewee being met twice. Analysis of the interviews were examined within a political and psychological frame. According to the findings of this study, it is seen that movies has a significant role on collective memory in the sense of forming or changing it.

Anahtar Kelimeler

collective memory, trauma, cinema, film reception, audience

Kaynakça

• Akbulut, H. (2014). Sinemaya gitmek ve seyir: Bir sözlü tarih çalışması. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR). 2 (Özel Sayı), 1 – 16. Erişim http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ejoir/article/view/5000134202/5000123017
• Alasuutari, P. (1999). Introduction: Three phases of reception studies. Pertti Alasuutari (Der), içinde, Rethinking the Media Audience (s. 1 – 21). Londra: Sage.
• Allor, M. (1988). Relocating The Site of The Audience. Critical Studies in Mass Communication, 5, 217 – 233.
• Ang, I. (1991). Watching dallas: Soap opera and the melodramatic imagination (D. Couling, Çev.). Londra ve New York: Routledge.
• Belge, M. (2008). Türkiye’de sosyalizm tarihinin ana çizgileri. Murat Gültekingil (Der.), içinde, Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Sol (s.19 – 49). İstanbul: İletişim.
• Bora, T. (2003). Sunuş. Tanıl Bora (Der.), içinde, Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Milliyetçilik (s.15 – 22). İstanbul: İletişim.
• Boulmetis, T. (Yönetmen). (2003). Bir tutam baharat / Politiki kouzina [Film]. Yunanistan ve Türkiye: Village Roadshow Productions, Greek Film Center, FilmNet, Cinegram, ANS Yapım Yayın Reklamcılık, MC2 Productions, P. Papazoglou ve Smallridge Investments.
• Büker, S. (1985). Sinemada anlam yaratma. Ankara: İmge.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? (A. Şenel, Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Çalık, Ç. (2 Mart 2016). İş yaşamına giriş: Nedir bu beyaz ve mavi yaka dedikleri? Erişim: 30 Haziran 2016, http://www.kariyer.net/kariyer-rehberi/is-yasamina-giris-nedir-bu-beyaz-ve-mavi-yaka-dedikleri/
• Çiğdem, A. (2004). Sunuş. Ahmet Çiğdem (Der.), içinde, Modern Türkiye’de siyasi düşünce: Muhafazakârlık (s.13-20). İstanbul: İletişim.
• Deleuze, G. (2014). Hareket imge. (S. Özdemir, Çev.). İstanbul: Norgunk.
• Demir, B. ve Yüksel, A. (2014). 2000 kuşağı’nın sinema filmleri izleme pratikleri Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi (EJOIR). 2 (Özel Sayı), 31 – 54. Erişim http://dergipark.gov.tr/ejoir/issue/5377/72972
• Depeli, G. (2010). Görsellik ve Kültürel Bellek İlişkisi: Göçmenin evi. Kültür ve İletişim – Culture&Communication. 13(2), 9-40.
• Erişim: http://www.ilefarsiv.com/ki/gorsel/dosya/1306411759ki_03.pdf
• Devereux, E. (2005). Understanding the media. Londra: Sage.
• Duruel Erkılıç, S. (2014). Türk sinemasında tarih ve bellek. Ankara: De Ki.
• Ekiz, T. (2007). Alımlama estetiği mi metinlerarasılık mı? Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 47(2), 119 – 127.
• Erişim: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/26/920/11481.pdf
• Freud, S. (1996). Düşlerin yorumu II. (E. Kapkın, Çev.), İstanbul: Payel.
• Grossberg, L. (2008). Kültürel çalışmalar ekonomi politiğe karşı: Bu tartışmadan başka sıkılan var mı?. Sevilay Çelenk (Der. ve Çev.), içinde, İletişim çalışmalarında kırılmalar ve uzlaşmalar (s. 131-145). Ankara: De Ki.
• Halbwachs, M. (1992) On collective memory. USA: The University of Chicago Press.
• Hall, S. (1993). Encoding, decoding. Simon During (Der.) içinde, The cultural studies reader (s. 90-103). London: Sage.
• Harris, T. A. (2012). Ben ok’im – sen ok’sin. (N. Sağlam, H. Uğur, D. Akıncı, Çev.), İstanbul: Okuyan Us.
• Huyssen, A. (1995). Alacakaranlık anıları: Bellek yitimi kültüründe zamanı belirlemek. (K. Atakay Çev.). İstanbul: Metis.
• Irmak, Ç. (Yönetmen). (2011). Dedemin insanları [Film]. İstanbul: Ay Yapım.
• Karabağ Sarı, Ç. (2012). 12 eylül filmlerinin üniversiteli gençler tarafından alımlanması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karabağ Sarı, Ç. (2014). İzleyici araştırmaları ve politik imkan sorunu. Moment Dergi Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi 1(2), 241-269. Erişim http://www.momentdergi.org/index.php/momentdergi/article/view/65/74
• Köprülü, Ö. (2014). Bilinçdışı ve dil. Turkish Studies - International Periodical For The Languages. Literature and History of Turkish or Turkic. 9(3), 951 – 958. Erişim http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1193318402_56KöprülüÖzlem-edb-951-958.pdf
• Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam.
• Landsberg, A. (2004). Prosthetic memory: The transformation of american remembrance in the age of mass culture. New York: Colombia University Press.
• Lehman, P. ve Luhr, W. (2008). İzleyiciler ve alımlama. Seçil Büker ve Y. Gürhan Topçu (Der.) içinde, Sinema: Tarih, kuram, eleştiri (s. 186 - 224). (A. Özsoy, Çev.). Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Kırkıncı Yıl Kitaplığı.
• Lull, J. (1980). The social uses of television. Human Communication Research, 6(3), 197-207.
• Lull, J. (Der.), (1988). World families watch television. Newbury Park, CA: Sage.
• Lull, J. (1990). Family social uses of television as extensions of the household. Jennings Bryant (Der.), içinde, Television and the American Family (s. 59-72). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Lüküslü, D. (2009). Türkiye’de “gençlik miti”: 1980 sonrası Türkiye gençliği. İstanbul: İletişim.
• Morley, D. (1980). The nationwide audience: structure and decoding. Londra: BFI.
• Morley, D. (1990). Family television: Cultural power and domestic leisure. Londra ve New York: Routledge.
• Neyzi, L. (2014). Giriş. Leyla Neyzi (Der.) içinde, Nasıl hatırlıyoruz? Türkiye’de bellek çalışmaları (s. 1 – 13). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Radway, J. (1984). Reading the romance: Women, patriarchy, and popular literature. Chapel Hill, NC ve London: University of North Carolina Press.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (1997). Politik Kamera. (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Sancar, M. (2010). Geçmişle hesaplaşma: Unutma kültüründen hatırlama kültürüne. İstanbul: İletişim.
• Schiappa, E. ve Wessels, E. (2007). Listening to audiences: A brief rationale and history of audience research in popular media studies. International Journal of Listening, 21(1), 14-23.
• Smith, P. (2007). Kültürel kuram. (S. Güzelsarı ve İ. Gündoğdu Çev.). İstanbul: Babil.
• Stacey, J. (1994). Star gazing: Hollywood cinema and female spectatorship. Londra ve New York: Routledge.
• Staiger, J. (2000). Perverse spectators: The practices of film reception. New York ve Londra: New York University Press.
• Stevenson, N. (2008). Medya kültürleri sosyal teori ve kitle iletişimi. (G. Orhon ve B. E. Aksoy Çev.). Ankara: Ütopya.
• Susam, A. (2015). Toplumsal bellek ve belgesel sinema: 2000 sonrası türkiye belgesellerinde gerçek - temsil ilişkileri. İstanbul: Ayrıntı.
• www.sinematurk.com
• www.imdb.com