TÜRKİYE’DE KAPİTALİZMİN KÜRESELLEŞMESİ VE NEOLİBERAL OTORİTER DEVLETİN İNŞASI

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 45, 2 - 17, 01.09.2012

Şebnem Oğuz

Öz

AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından bu yana giderek artan ve özellikle üçüncü iktidar döneminde iyice belirginleşen otoriterleşme eğilimleri muhalif çevrelerde faşizm, sivil darbe, ikinci cumhuriyet, tek parti rejimi gibi kavramlarla ele alınmaktadır. Bu tür kavramlaştırmalar AKP’nin ileri demokrasi söylemini deşifre etme anlamında politik bir işlev taşısa da, Türkiye’de yaşanan siyasalyönetsel dönüşümleri sermaye birikimi süreçlerinden kopuk olarak ele aldığı ölçüde bir bütün olarak devletin geçirdiği yapısal dönüşümleri göz ardı etme riski taşımakta ve kuramsal olarak yanıltıcı olabilmektedir. Bu nedenle son dönemde yapılan rejim tartışmalarını Türkiye’de kapitalist devletin son otuz yılda geçirdiği yapısal dönüşümler bağlamında yeniden düşünmekte yarar vardır. Zira son dönemde sayısı hızla artan kanun hükmünde kararnameler, yargı bağımsızlığının ortadan kalkması, başkanlık sisteminin yeniden gündeme gelmesi gibi gelişmelerle birlikte sıkça vurgulanan yürütmenin özerkleşerek güçlenme süreci AKP iktidarı ile başlamamış, 1980’lerden itibaren Türkiye kapitalizminin dünya kapitalizmiyle eklemlenme yönünde girdiği yeni yönelimler doğrultusunda adım adım inşa edilmiştir. Söz konusu süreçte devletin aldığı yeni biçimi anlamak için ise Marksist devlet kuramına, özellikle de yürütmenin güçlenme eğilimini sermayenin uluslararasılaşması bağlamında ele alan Poulantzas’ın temel kavramlarına bakmakta yarar vardır.

Kaynakça

• Poulantzas N. Political Power and Social Classes (London: Verso). 1968.
• Harvey D. Spaces of Capital: Towards a Critical Geography (New York: Routledge). 2001;276-80.
• Güveloğlu N. “Demokrasinin Neoliberal Dönemde Geçirdiği Dönüşümün Siyasal Partiler Üzerindeki Etkileri” Praksis, 2004;12:11-36.
• Poulantzas N. State, Power, Socialism (London: New Left Books). 1978.
• Kannankulam J. “Authoritarian Statism and Right-wing Populism”, Workshop on State and Globalisation: Perspectives from Germany and Turkey, Frankfurt University, 2003.
• Jessop B. “Poulantzas’s State, Power, Socialism as a Modern Classic”, Historical Materialism konferansına sunulan bildiri. 2006
• Bryan D. The Chase Across the Globe: International Accumulation and the Contradictions for Nation States, Westview Press, Boulder. 1995.
• Oğuz Ş. “Türkiye’de Otoriter Devletçiliğin Gelişimi: Seksenler Dönüm Noktası mı?”, Der. B. Şen, AE Doğan. İçinde: Tarih, Sınıflar ve Kent, Dipnot Yayınları, Ankara, 2010;197-221.
• Naim M. “Fads and Fashion in Economic Reforms: Washington Consensus or Washington Confusion?”, Third World Quarterly, 2000;21(3):505-28
• Evans P. Embedded Autonomy: States and Industrial Transformation: Princeton University Press, Princeton, NJ. 1995.
• Ercan F, Oğuz Ş. “Rethinking Anti-Neoliberal Strategies through the Perspective of Value Theory: Insights from the Turkish Case,” Science and Society, 2007;71(2):173-202.
• Savran S. Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri (1919-1980), Kardelen Yayınevi, İstanbul. 1992:21
• Gülalp H. Kapitalizm, Sınıflar ve Devlet, Belge Yayınları, İstanbul. 1993:34
• Ercan F. “Sermaye Birikiminin Çelişkili Sürekliliği: Türkiye’nin Küresel Kapitalizmle Bütünleşme Sürecine
• Eleştirel Bir Bakış” Der. N. Balkan, S. Savran. İçinde
• Neoliberalizmin Tahribatı, Metis Yayınları, İstanbul. 2004
• Ercan F. “Türkiye’de Kapitalizmin Süreklilik İçinde Değişimi (1980-2004)”, Der.D. Yılmaz vd. İçinde: Türkiye’de Kapitalizmin Gelişimi, Dipnot Yayınevi, Ankara. 2006:402.
• Ercan F, Gültekin-Karakaş D, Tanyılmaz K. “Türkiye’de Sermaye Birikimi, Sanayileşme Politikaları ve Sektörel Değişimler”, Der. G.E. Arslan,İçinde: Çeşitli yönleriyle Cumhuriyetin 85. Yılında Türkiye Ekonomisi, GÜ Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No 4, Ankara. 2008.
• Ercan F. “Türkiye’yi Anlamak: Bir Çerçeve Denemesi”, Der. A.R. Güngen vd. Emek ve Siyaset, Dipnot Yayınevi, Ankara. 2010.
• Gültekin-Karakaş, D. “Sınfsal bir Süreç Olarak Türkiye Banka Reformu”, Türkiye’de Kapitalizmin Güncel Sorunları, Dipnot Yayınevi, Ankara, 2007. s.269-314.
• Oğuz Ş. “Krizi Fırsata Dönüştürmek: Türkiye’de Devletin 2008 Krizine Yönelik Tepkileri”, Amme İdaresi Dergisi, 2011;44(1):1-23.
• Gültekin-Karakaş D. Hem Hasımız Hem Hısımız: Türkiye Finans Kapitalinin Dönüşümü ve Banka Reformu, İletişim Yayınları, İstanbul. 2009.
• DPT. Dokuzuncu Kalkınma Planı: Sanayi Politikaları Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara, 2007.
• Gündoğdu İ. “Sermayenin Bölgesel Kalkınma Eğilim(ler)i: Kalkınma Ajansları Yasası Üzerine Tarihsel-Coğrafi Materyalist Bir İnceleme” Praksis, 2009;19:267-302.
• Köse AH, Öncü A. “Size bir tas pirinç…Pardon bulgur yetmez mi?” Evrensel Gazetesi, 6 Ağustos 2005.
• Kocabıçak E, Ercan F. “New industrial policy and new roles in production and reproduction of gender in Turkey”, International Association for Feminist Economics Kongresi’nde sunulan bildiri, Boston, 26-28 Haziran 2009.
• Oğuz Ş, Ercan F. “Avrupa Birliği’nde Emek Üzerindeki Yeni Kontrol Biçimleri ve Türkiye’deki Sendikaların Tepkileri,” Güngen, Ali Rıza vd. (Der.) Emek ve Siyaset, Dipnot Yayınevi, Ankara. 2010:14.
• Müftüoğlu Ö, Özgün Y. “Sınıflar Arası Mücadelede Yeni Bir Dönemeç: Türkiye'de 2008 Krizi”, Praksis, 2010;22:151-174.
• Güzelsarı S. Küresel Kapitalizm ve Devletin Dönüşümü: Türkiye’de Mali İdarede Yeniden Yapılanma, SAV Yayınları, İstanbul. 2008:125.
• Sönmez Ü. Piyasanın İdaresi: Neoliberalizm ve Bağımsız Düzenleyici Kurumların Anatomisi, İletişim Yayınları. 2011
• Sönmez Ü. Independent Regulatory Agencies: The World Experience and the Turkish Case, Unpublished Master Thesis, Middle East Technical University, Ankara. 2004:149.
• Cebeci A. Bilmediğimiz Kapitalizm-Gizli Elin Kurumsallaşması: YOİKK, SAV Yayınları. 2012.
• qblic places: towards a new model, PhD thesis, 2011, http://theses.gla.ac.uk.
• Bailey SJ. Public Sector Economics, Second Edition, Palgrave, 2002:26-34.
• Stansfield SK, et al. Innovative Financing of International, Public Goods for Health”, WHO / CMH Working Paper Series, Paper No. WG2 (22January 2002).
• Durmuş, M. “Sosyal (kamusal) malların yeniden tanımlanması gereği”, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 2006;59(17): 65–99
• Kalaycı, N. Kamusal Alan Kavramı Üzerine Bir İnceleme: Aristoteles-Marx-Habermas, Hacettepe Üniversitesi SBE Felsefe Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2007
• Habermas J, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, İletişim Yayınları 438, İstanbul, 1997.
• Turan Ö, The Triangle of Publicness, Communication and Democracy in Habermas’s Thought, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Keynes JM, The General Theory of Employment, Interest and Money, 1936, Book V :Money-Wages and Prices, Chapter 20: The Employment Function, http://www.marxists.org/reference/subject/ economics/keynes/general-theory/
• Musgrave R, Musgrave P. Public Finance in Theory and
• Practice, McGraw -Hill- Kogakusha Ltd. London, 1980: 237-254
• O’Conner J. The Fiscal Crisis of the State, St. Martin’s Press, New York, 1974:16.
• Husson M. “The debate on the rate of profit”, http://internationalviewpoint.org, (01.07.2010) Michel Husson,, “La hausse tendancielle du taux de profit”, (January 2010) ’dan aktaran.
• OECD. http://stats.oecd.org/Index.aspx (Erişim: 01.07.2010).
• Kliman A. “The Persistent Fall in Profitability Underlying the Current Crisis: New Temporalist Evidence”, 1st (incomplete) draft, (14 Ekim 2009).
• Dornbusch R. “Debt Problems and the World Macroeconomy”, Developing Country Debt and Economic Performance, 1989; 1:299-312
• Sachs JD. (der.), The International Financial System, Chicago and London: University of Chicago Press, (2010).
• Dumenil G, Levy D. “Costs and Benefits of Neoliberalism: A Class Analysis”, Financialization and the World Economy, Gerald A. Epstein (der.), Northampton: Edward Elgar, 2005 içinde. S: 18
• Durmuş M. “12 Eylül Askeri Darbesinin Ekonomi Politiği”, Memleket Siyaset Yönetim, 2011;15:95-139.
• Bayramoğlu S. Yönetişim Zihniyeti, İletişim Yayınları, 2005.
• Durmuş M. “Avrupa’da Teknokrat Hükümetler: Quo Vadis Demokrasi”, Kurtuluş Dergisi, 2012;2:15.
• Hague M. Shamsul, “The Diminishing Publicness of Public Service Under the Current Mode of Governance”, Public Administration Review, 2001;61(1):65-82.28. Bondgraham D. “How public- private parternships extract private profit from public infrastructure projects”, http://www. dollarsan dsense .org,(November/December 2012).
• “Devlet hastaneleri yandaşa gitti”, http://www.yurtgazetesi.com.tr, (23 Aralık 2012).
• Haenni P. Piyasa İslamı- İslam Suretinde Neoliberalizm (çeviren Levent Ünsaldı), Özgür Üniversite Kitaplığı, 2011:20-21
• Durak Y. Emeğin Tevekkülü, 2.Baskı, İletişim Yayınları, 2012.
• Marx K. Preface of A Contribution to the Critique of Political Economy, 1859, http://www.marxists.org/archive/marx/works/ 1859/critique-pol-economy/preface-abs.htm
• Leys C. “Dictatorship of the market”, New Left Project, (31.05.2010), www.newleftproject.org.
• Ramonet I. “European Democracy And The Financial Coup D'etat”, http://www.zcommunications.org, (December 29, 2011).
• Du Boff Richard B. “Who Controls Capital? What Does Capital Control?” http://mrzine. monthlyreview.org /2011/db261111.html. (26 November 2011)
• Foster JB, McChesney RW, Jonna RJ. “The Internalisation of Monopoly Capital, Monthly Review, Vol.63. No.2 (June 2011), s. 2. UNCTAD, 2010 World Investment Report’tan aktaran.
• Plehwe D.“Neoliberalism in Theory and Practice,” Tom Mills interviews Dieter Plehwe, New Left Project, http://brechtforum.org/economywatch(14.03. 2012).
• “The Grandeur of Treason: Religion, Markets and Neoliberalism, 1 of 2”, http://jeestunautre.wordpress.com, (November 14, 2008).
• Cox Harvey “The Market as God, living in the new dispensation”, http://www.theatlantic.com/magazine/ archive/1999/03.
• Schneider N. Neoliberal Political Economy and the Religious Revival, Department of Religious Studies University of California, Santa Barbara http://free-doc- lib.com, (March 2007).
• Choonara J. “A War Waged by the Wealthy”, Interview by Joseph Choonara, http://www.socialistreview.org.uk, (February 2006).l