BILIŞIM SEKTÖRÜNDE ENTELEKTÜEL SERMAYENIN FIRMA PERFORMANSINA ETKISININ ÖLÇÜLMESI: İNOVASYON SERMAYENIN ÖNEMI

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 202 - 242, 26.10.2024

Seda Erdoğan , Mihriban Coşkun Arslan

Öz

Entelektüel sermaye işletmelerde değer ortaya çıkarabilmek için kullanılan her türlü bilgi, bilgi birikimi, deneyim ve fikri mülkiyetin kullanımı olarak ifade edilmektedir. Bu sebeple, entelektüel sermaye, bilgi ekonomisinin hâkim olduğu günümüz koşullarında firmalar arası rekabet ve değer ortaya çıkarılması için önemli itici güçlerden biri olarak görülmektedir. İşletmede değer ortaya koyan her varlığın ölçülmesi ve finansal performansa etkisinin analiz edilmesi önem arz eden konulardan biri olmuştur. Çalışmada entelektüel sermayenin firma performansı üzerindeki etkisi ve inovasyon yatırımlarının firma performansı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, inovasyon sermayesinin entelektüel sermaye ile firma performansı arasındaki ilişkiyi nasıl etkilediğini kapsamlı bir şekilde incelenmesidir. Araştırmada, entelektüel sermaye bileşenlerinin firma performansı üzerindeki etkileri değerlendirilirken, inovasyon sermayesinin bu ilişkiyi nasıl değiştirdiği ve güçlendirdiği analiz edilmiştir. Araştırma kapsamında 2010-2022 yılları arasında Türkiye’de faaliyet gösteren, Borsa İstanbul (BİST)’da işlem gören ve finansal raporlarında araştırma geliştirme giderlerine yer veren bilişim firmalarının entelektüel sermaye performansı ölçülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre; maddi sermaye, insan sermayesi, yapısal sermaye ve inovasyon sermayesi etkinliklerinin aktif karlılığını (ROA) pozitif yönde etkilediği görülmüştür. Maddi sermaye, insan sermayesi ve inovasyon sermayesi etkinliklerinin özsermaye karlılığını (ROE) pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Maddi sermaye, insan sermayesi ve inovasyon sermayesi etkinliklerinin hisse başına karı (EPS) pozitif yönde etkilediği, yapısal sermaye etkinliğini negatif yönde etkilediği görülmüştür. İnsan sermayesi ve inovasyon sermayesi etkinliklerinin piyasa değeri/defter değeri oranını (P/B) pozitif yönde etkilediği son olarak yapısal sermaye etkinliğinin aktif devir hızı (ACS) ve katma değeri (VA) pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, İnovasyon, Firma Performansı, Bilişim Sektörü

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

MEASURING THE IMPACT OF INTELLECTUAL CAPITAL ON FIRM PERFORMANCE IN THE INFORMATION TECHNOLOGY SECTOR: THE IMPORTANCE OF INNOVATION CAPITAL

Öz

Intellectual capital is defined as using all kinds of knowledge, expertise, experience, and intellectual property to create value in businesses. Therefore, intellectual capital is considered one of the critical drivers for competition and value creation among firms in today's conditions, where the knowledge economy dominates. Measuring every asset that generates value within the business and analyzing its impact on financial performance has become one of the essential issues. This study examines the effect of intellectual capital on firm performance and the relationship between innovation investments and firm performance. The primary aim of this study is to comprehensively analyze how innovation capital affects the relationship between intellectual capital and firm performance. The research examined the effects of intellectual capital components on firm performance while evaluating how innovation capital alters and strengthens this relationship. The intellectual capital performance of information technology firms operating in Turkey, listed on the Borsa Istanbul (BİST), and including R&D expenses in their financial reports between 2010 and 2022, was measured. According to the study results, the efficiency of physical capital, human capital, structural capital, and innovation capital positively affected return on assets (ROA). It was determined that the efficiency of physical capital, human capital, and innovation capital positively impacted return on equity (ROE). Additionally, it was found that the efficiency of physical capital, human capital, and innovation capital positively influenced earnings per share (EPS), while structural capital efficiency negatively affected it. Finally, it was determined that the efficiency of human capital and innovation capital positively impacted the price-to-book (P/B) ratio, and the efficiency of structural capital positively affected asset turnover (ACS) and value-added (VA).

Anahtar Kelimeler

Intellectual Capital, Innovation, Firm Performance, Information Technology Sector

Kaynakça

• Akgün, A. İ., & Türkoğlu, S. P. (2003). Intellectual capital and performance of listed firms during the global financial crisis: the effects of legal origin. International Journal of Organizational Analysis, 32(4), 759-785.
• Amin, S., & Aslam, S. (2017). Intellectual Capital, Innovation and Firm Performance of Pharmaceuticals: A Study of the London Stock Exchange. Journal of Information & Knowledge Management, 16(2), 1750017/1-1750017/20.
• Ante, P. (2000). VAIC™ – An accounting tool for IC management. International Journal Technology Management, 5/6/7/8(20), 702-714.
• Badri Shah, N. S., & Ja’afar, R. (2024). Unveiling the Nexus Between Intellectual Capital Efficiency and Financial Performance in Malaysia's Healthcare Sector Amidst the Covid-19 Crisis. Information Management and Business Review, 16(1), 262-273.
• Bayraktaroğlu, A. E., Çalışır, F., & Başkak, M. (2019). Intellectual capital and firm performance: an extended VAIC model. Journal of Intellectual Capital, 20(3), 406-425.
• Bontis, N. (1998). Intellectual Capital: An Exploratory Study That Develops Measures and Models. Management Decision, 36(2), 63-76.
• Bontis, N. (2002). Intellectual Capital Disclosure in Canadian Corporations. Journal of Human Resource Costing & Accounting, 1(1), 1-14.
• Bontis, N. (2004). National Intellectual Capital Index: A United Nations Initiative For The Arab Region. Journal of Intellectual Capital Journal of Intellectual Capital This journal doesn’t have a profile on ResearchGate yet. Interested in this journal? Get notified when it activates its profile, and start getting updates. I'm interested, 5(1), 13-39.
• Brennan, N., & Connell, B. (2000). Intellectual Capital: Current Issues and Policy Implications. Journal of Intellectual Capital, 1(3), 206-240.
• Castro, G.-d., & Verde, M. D. (2012). Assessing Knowledge Assets in Technology-Intensive Firms: Proposing a Model of Intellectual Capital. Journal Of Centrum Cathedra, 43-59.
• Celenza , D., & Rossi, F. (2014). Intellectual capital and performance of listed companies: empirical evidence from Italy. Measuring Business Excellence, 18(1), 22-35.
• Chan, K. H. (2009). Impact of intellectual capital on organisational performance. The Learning Organization, 16(1), 22-29.
• Chang, S.-L., & Hsieh, J. (2011). Intellectual Capital And Value Creation Is Innovation Capital A Missing Link? International Journal of Business and Management, 6(2), 3-12.
• Chen, M.-C., Cheng, S.-J., & Hwang, Y. (2005). An Empirical Investigation of the Relationship between Intellectual Capital and Firms’ Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital Journal of Intellectual Capital This journal doesn’t have a profile on ResearchGate yet. Interested in this journal? Get notified when it activates its profile, and start getting updates. I'm interested, 6(2), 159-176.
• Chen, M.-C., Cheng, S.-J., & Hwang, Y. (2005). An empirical investigation of therelationship between intellectualcapital and firms’ market valueand financial performance. Journal of Intellectual Capital, 6(2), 159-176.
• Choong, K. K. (2008). İntellectual Capital: Definitions, Categorization and Reporting Models. Journal of Intellectual Capital, 4(9), 609-638.
• Chu, S. K., Chan, K., & Wu, W. (2011). Charting intellectual capital performance of the gateway to China". Journal of Intellectual Capital, 12(1), 249 - 276.
• Clarke, M., Seng, D., & Whiting, R. (2011). Intellectual capital and firm performance in Australia. Journal of Intellectual Capital, 12(4), 505-530.
• Edvinsson , L., & Malone , M. S. (1997). ntellectual Capital: Realizing your Company’s True Valueby Finding its Hidden Brainpower. New York: Harper Business.
• Edvinsson, L., & Malone, M. S. (1997). Intellectual Capital: Realizing Your Company’s True Value by Finding its Hidden Brainpower. New York: Harper Business.
• Ekim, N. (2017). Entelektüel Sermayenin Fı̇nans Sektöründe Değer Yaratmadakı̇ Rolü: Türk Bankacılık Sektöründe Bı̇r Araştırma. Doktora Tezi . Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi. Konya.
• Ercan, M. K., Öztürk, B., & Demirgüneş, K. (2003). Değere Dayalı Yönetim ve Entelektüel SErmaye. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Firer, S. R., & Williams, M. (2003). Intellectual Capital and Traditional Measures of Corporate Performance. Journal of Intellectual Capital, 4(3), 348-360.
• Gan, K., & Saleh, Z. (2008). Intellectual capital and corporate performance of technology-intensive companies: Malaysia evidence. Asian Journal of Business and Accounting, 1(1), 113-130.
• Ghosh, D., & Wu, A. (2007). Intellectual Capital And Capital Markets: Additional Evidence. Journal of Intellectual Capital, 2(8), 216-235.
• Githaiga, N. (2022). Intellectual capital and bank performance: the moderating role of income diversification. sia-Pacific Journal of BusinessAdministration, 15(4), 509-526.
• Goh, C. P. (2005). Intellectual capital performance of commercial banks in Malaysia. Journal of Intellectual Capital, 6(3), 385-396.
• Goh, P. C. (2005). Intellectual Capital Performance Of Commercial Banks İn Malaysia. Journal of Intellectual Capital, 6(3), 385-396.
• Gruian, C. M. (2011). The Influence Of Intellectual Capıtal On Romanıan Companıes’ Fınancıal Performance. Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica,, 13(2), 260-272.
• Gu, F., & Lev, B. (2001). Intangible assets – measurement, drivers, usefulness”, working paper. New York: Boston University and New York University,.
• Guthrie, J. (2022). The Management, Measurement And The Reporting Of İntellectual capital. Journal of Intellectual Capital, 2(1), 27-41.
• Hall, R. (1992). The strategic analysis of intangible resources”. Strategic Management Journal, 13(2), 135-144. Huang, C. J., & Liu, C. J. (2005). Exploration For The Relationship Between İnnovation, IT And Performance. Journal of Intellectual Capital, 2(6), . 237-252.
• İnnayah, M. N., Fuad, M., & Pratama, B. C. (2021). Intellectual capital and firm performance: The role of women directors. Jurnal Akuntansi dan Pajak,, 24(4), 142-150.
• Itami, H. (1991). Mobilizing Invisible Assets. Cambridge: Harvard University Press,.
• Kandil Göker, İ. E. (2017). Bilişim sektöründe Entelektüel Sermaye İle Finansal Performans İlişkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. International Journal of Academic Value Studies, 78-86.
• Karacan, S. (2004). Entelektüel Sermaye ve Yönetimi. İSMMMO Yayın Organı Mali Çözüm Dergisi, 4(69), 177-199. Karacan, S. (2007). Entelektüel Sermaye. Ankara: Orient Yayınları.
• Karacan, S., & Ergin, E. (2011). Bankaların Entelektüel Sermayesi ile Finansal Performansı Arasındaki İlişki. Business and Economics Research Journal, 2(4), 73-88.
• Kaya, H. P. (2008). Entelektüel Sermayenin Finansal Tablolar Aracılığıyla Sunulması Sorunu ve Çözüm Önerileri. Yayınlanmış Yüksek Lissans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayalı, C. A., Yereli, A. N., & Ada, Ş. (2007). Entelektüel Katma Değer Katsayısı Yöntemi Kullanılarak Entelektüel Sermayenin Firma Değeri Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1), 67-90.
• Kendirli, S., & Konak, F. (2015). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi ve Firma Performansı Üzerinde Etkisi: Borsa İstanbul'da İşlem Gören Bilişim Şirketleri Üzerine Bir Uygulama. Sakarya İktisat Dergisi, 31-51.
• Lev, B. (2001). ntangibles: Management, Measurement, and Reporting, The BrookingsInstitution. Washington. Maditinos, D., Chatzoudes, D., Tsairidis, C., & Theriou, G. (2011). The impact of intellectual capital on firms’ market value and financial performance. Journal of Intellectual Capital, 2(1), 132-151.
• Nancy, F., Sulistiawan, D., & Rudiawarni, F. (2020). Revisiting the Role of Intellectual Capital on Firms’ Performance: Indonesian Evidence. 17th International Symposium on Management (INSYMA 2020). volume 115, s. 350-355. Vietnam: Atlantis Press SARL.
• Ng, A. (2006). Reporting intellectual capital flow in technology-based companies Case studies of Canadian Wireless Technology Companies. Journal of Intellectual Capital, 492-510.
• Nimtrakoon, S. (2015). The relationship between intellectual capital, firms’ market value and financial performance: Empirical evidence from the ASEAN. Journal of Intellectual Capital 1, 16(3), 587-618.
• Odabaşıoğlu, Ş. (2018). The Effect of Intellectual Capital on Financial Performance in the Context of Airline Companies. International Journal of Social Science Research, 211-237.
• Oztürk, B. M., & Demirgüneş, K. (1997). Entellektüel Sermayenin Firma Değeri Üzerindeki Etkisinin Entellektüel Katma Değer Katsayısı Yöntemi ile Tespiti: Hisse Senetleri İMKB'de İşlem Gören Üretim Firmaları Üzerine Ampirik Bir Çalışma. İMKB Dergisi, 10(37), 59-80.
• Pablos, P. (2002). Evidence of intellectual capital measurement from Asia, Europe and the Middle East. Journal of Intellectual Capital, 3(2), 287-302.
• Pablos, P. O. (2003). Knowledge management projects: state of the art in the Spanish manufacturing industry. Journal of Manufacturing Technology andManagement, 14(4), 297-310.
• Petty, R., & GUTHRİE, J. (2000). Intellectual Capital Literature Review. Measurement, Reporting and Management. Journal of Intellectual Capital, 1(2), 155-176.
• Phusavat, K., Comepa, N., Sitko-Lutek, A., & Ooi, K.-B. (2011). Interrelationships Between Intellectual Capital And Performance. Industrial Management & Data Systems, 111(6), 810-829.
• Pulic, A., & Kolakovic, M. (2003). Value Creation Efficiency In The New Economy. Global Business and Economics Review, 5(1), 111-128.
• Sümer, K. K. (2006). White’ın Heteroskedisite Tutarlı Kovaryans Matrisi Tahmini Yoluyla Heteroskedasite Altında Model Tahmini. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi(4), 12-28.
• Süral Özer, P., Özmen, Ö., & Saatçioğlu, Ö. (2004). Bilgi Yönetiminin Etkinliğine Kilit Bir Faktör Olarak Bilgi İşçileri ve İnsan Kaynakları Yönetiminin Farklılaşan Özellikleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü Dergisi, 6(1), 254-275.
• Sohn, S. H., & Åhman, L. (2020). Impact of Intellectual Capital on Firm Performance and Market to Book Value - An analysis of the extended VAICTM model on Swedish listed firms within the healthcare sector. Yüksek Lisans Tezi. University of Gothenburg School of Business, Economics and Law.
• Stewart, T. A., & Elhüseyini, Ç. N. (1997). Entelektüel Sermaye: Kuruluşların Yeni Zenginliği. İstanbul: Kontent Kitap.
• Stewart, T. A., & Elhüseyni, N. (. (1997). Entelektüel Sermaye: Kuruluşların Yeni Zenginliği. İstanbul.: BZD yayıncılık.
• Suzanne , H., & Sullivan, P. (2000). Profiting from intellectual capital – learning from leadingcompanies. Journal of Intellectual Capital,, 1(1), 33-46.
• Sveiby, K. E. (1997). The New Organizational Wealth: Managing and Measuring Knowledge-basedAssets. San Francisco,: Barrett-Kohler.
• Tan, H. P., Plowman, D., & Hancock, P. (2007). Intellectual Capital and Financial Returns of Companies. Journal of Intellectual Capital, 8(1), 76-95.
• Ulum, I., Gazali, İ., & Agus, P. (2014). Intellectual Capital Performance of Indonesian Banking Sector: A Modified VAIC (M-VAIC) Perspective. Asian Journal of Finance & Accounting, 6(2), 103-123.
• Verde, M. D., Castro, G. M.-d., & Salvado, J. A. (2016). Intellectual capital and radical innovation: Exploring the quadratic effects in technology-based manufacturing firms. Technovation, 1-13.
• Vishnu, S., & Gupta, K. V. (2014). Intellectual capital and performance of pharmaceutical firms in India. Journal of Intellectual Capital, 15(1), 83-99.
• Wang, W.-Y., & Chang, C. (2005). Intellectual Capital Andperformance İn Causal Modelsevidence From The İnformation Technologyindustry İn Taiwan. Journal of Intellectual Capital, 2(6), 1469-1930.
• Xu , J., & Li, J. (2019). The İmpact of İntellectual Capitalon SMEs’ Performance in China Empirical Evidence Fromnon-High-Tech vs. High-Tech SMEs. Journal of Intellectual Capital, 20(4), 488-509.
• Xu, J., & Liu, F. (2020). The Impact Of Intellectual Capıtal On Fırm Performance: A Modıfıed And Extended Vaıc Model. Journal of Competitiveness, 12(1), 161-176.
• Yörük, N., & Erdem, M. (2008). Entelektüel Sermaye ve Unsurlarının, İMKB’de İşlem Gören Otomotiv Sektörü Firmalarının Finansal Performansı Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 22(2), 397-413.
• Yıldız, S. (2010). Entelektüel Sermaye. İstanbul: Türkmen Kitapevi. Yerdelen Tatoğlu, F. (2018). İleri Panel Veri Analizi/ Stata Uygulamalı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yumuşak, İ. G., & Özgür, A. (2007). Yeni Ekonominin İktisadi Etkileri ve İktisat Politikası Üzerine Yansımaları. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 2(2), 18-55.
• Zeghal, D., & Maaloul, A. (2010). Analysing value added as an indicator of intellectual capital and its consequences on company performance. Journal of Intellectual Capital, 11(1), 39-60.