BORSA İSTANBUL ANA METAL SANAYİ SEKTÖRÜNDEKİ ŞİRKETLERİN FİNANSAL RİSKLERİNİN ALTMAN Z-SKOR MODELİ İLE TAHMİNİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 243 - 257, 26.10.2024

Ali Uslu

Öz

Ana metal sanayi başta demir ve çelik olmak üzere, değerli metaller, bakır, krom, çinko kurşun gibi metallerin üretimini gerçekleştirmektedir. Bu metaller ve türevleri ise
günümüzde kullanılan hemen hemen her türlü eşyanın üretilmesinde başlıca hammaddedir. Türkiye’nin imalat ve ihracatında da önemli bir konumdadır. Bu sektör 2021 ve 2022
yıllarında satış değerine göre en yüksek paya sahip birinci sektör iken 2023 yılında ikinci sektör olmuştur. Dolayısıyla ana metal sanayi sektörü hemen hemen her sektöre girdi
sağlamaktadır. Bu da sektörün önemini ve değerini arttırmaktadır. Sektörün öneminden dolayı şirketlerin finansal durumlarının sürekli gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Çalışmada BİST ana metal sanayi sektöründe faaliyet gösteren 18 şirketin iflas riskleri analiz edilmiştir. Şirketlerin iflas risklerini tahmin etmek amacıyla iki aşamalı bir analiz
uygulanmıştır. Birinci aşamada sektörde faaliyet gösteren 28 şirketin likidite ve borçluluk durumlarını gösteren cari oran, asit test oranı, kaldıraç oranı, kısa vadeli borçlar/ pasifler
toplamı ve uzun vadeli borçlar/pasifler toplamı oranları kullanılarak sektörün ortalaması 2023 yılı verileri kullanılarak tespit edilmiştir. En az iki oranı sektörün gerisinde olan şirketlerden 2019-2023 verilerine tam olarak erişilebilen 15 şirket ve sektör ortalamasının üzerinde finansal orana sahip 3 şirketin riskleri Altman Z-Skor Modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda oranları sektör ortalamasının altında olan şirket grubundan AYES, SARKY ve BURVA en başarılı şirketler iken, TUCLK, DOKTA ve CELHA en riskli şirketler olarak belirlenmiştir. Oranları sektör ortalamasının üzerinde olan şirket grubundan da en risksiz şirketin CEMTS olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Altman Z-Skor, Mali Yönetim, Finansal Risk

Estimation of Financıal Risks Of Companies In The Basic Metal Industry Sector of Borsa Istanbul With Altman Z-Score Model

Öz

Kaynakça

• Altman, E. I. (1968). Financial Ratios, Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589–609. https://doi.org/10.2307/2978933
• Altman, E.I., Iwanicz-Drozdowska, M., Laitinen, EK ve Suvas, A. (2014), Financial Distress Prediction in an International Context: A Review and Empirical Analysis of Altman's Z-Score Model.Journal of International Finanial Management and Accounting, 28: 131-171.
• Altman E.I., (2000). PredictingFinancial Distress of Companies; Revisiting the Z-Score and ZETA Models, https://pages.stern.nyu.edu/~ealtman/PredFnclDistr.pdf 05.06.2024
• Ahamed, G. T., & Ahammed, T. M. I. (2024). Predicting Financial Distress: An Altman Z-Score Analysis of Logistics Companies in India. Indian Journal of Research in Capital Markets, 11(1), 48-61. Aksoylu, S., Altınışık, F., & Taşdemir, B. (2024). BİST Tekstil Endeksi’nde Yer Alan İşletmelerin Finansal Risklerinin ve Performanslarının Altman Z-Skor ve VIKOR Yöntemleriyle Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi (103), 93-112. https://doi.org/10.25095/mufad.1439649
• Altınbaş Tutar, E., ve Medetoğlu, B. (2022). Altman Z Skor Modeli İle Bist Spor Endeksinde İşlem Gören İşletmelerin Finansal Durumların Değerlendirilmesi. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1), 15-26. https://doi.org/10.38120/banusad.1103181
• Çelik, M.,S. (2018). Altman Z-Skor Modeli Kullanılarak BİST-30 Endeksinde Yer Alan İmalat İşletmelerinin Finansal Başarısızlık Riskinin Tahmin Edilmesi, 5. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi, 26-29 Ekim 2018 Niğde, Bildiriler Kitabı Cilt 2: Ekonomik Araştırmalar
• Erol Fidan, M. (2021). BİST’te İşlem Gören Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü İşletmelerinin Altman-Z Skor Yöntemi İle Finansal Başarısızlık Tahmini. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 1945–1969. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1239
• Gerantonis, N., Vergos, K., & Christopoulos, AG (2009). Altman Z-puanı modelleri Yunanistan'daki iş başarısızlıklarını tahmin edebilir mi? Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 12 (10), 21-28.
• Güçlü, F. (2021). İslami Hisse Senedi Piyasalarında Finansal Sıkıntı Riskinin Altman-Z ve Springate Modelleri ile İncelenmesi: Katılım 50 Endeksi Örneği. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3667-3684. https://doi.org/10.15869/itobiad.1002058
• Gülençer, S.,ve Hazar, A. (2020). Borsa İstanbul Teknoloji Endeksi (XUTEK) Şirketlerinin Altman Z-Puan Analizi ile Değerlendirilmesi. ISPEC Uluslararası Sosyal Bilimler ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4 (2), 59–76. https://doi.org/10.46291/ISPECIJSSHvol4iss2pp59-76
• Gümüş, U.T., Bilge, E., Özdemir, G. & Sarak, G. (2017). BİST 100’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Finansal Performanslarının Altman-Z Skor Yöntemiyle İncelenmesi, International Journal of Academic Value Studies, Vol:3, Issue:12; pp:129-135 (ISSN:2149-8598).
• Gyawali, S. (2023). Exploring Financial Distress Through Altman Z” Score: Example Of Selected Private Commercial Banks İn Nepal. Journal of Emerging Management Studies, 1(1), 94-107.
• Ibrahim, S.N., Ismail, S., Abd Rahman, N. H., Basir Malan, İ.N., Wan Ismail, W. M. (2024). Financial Distress Prediction of Islamic Banks in Top Sukuk-Issuing Countries: An Application of Altman’s Z-Score Model, Information Management and Business Review, AMH International, vol. 16(2), pages 28-36.
• Karasioğlu, F., Kınalı, F. (2022). Mali Tablolar Yardımıyla Finansal Başarısızlığın Tespiti: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(3), 197-221.
• Kendirli, S. ve Çıtak, F. (2022). Altman Modeli ile Finansal Başarısızlık Tahmini: BİST Orman, Kağıt ve Basım Endeksinde Faaliyet Gösteren Şirketlerde Bir Uygulama. Econder International Academic Journal , 6 (1) , 86-97 . DOI: 10.35342/econder.1077823
• Kulalı, İ. (2016). Altman Z-Score Modelinin BİST Şirketlerinin Finansal Başarısızlık Riskinin Tahmin Edilmesinde Uygulanması. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 12(27), 283-292. https://doi.org/10.17130/10.17130/ijmeb.2016.12.27.1076
• Özdemir, F. S., (2014). Halka Açık ve Halka Açık Olmayan İşletmeler Yönüyle Tekdüzen Muhasebe Sistemi ve Altman Z Skor Modellerinin Uygulanabilirliği, Ege Akademik Bakis, 14(1), 147.
• Öztürk., S., ve Yılmaz, C., (2021). Finansal Sıkıntı Tahmin Modellerinden Altman Z Skorunun Borsa İstanbul Gelişen İşletmeler Pazarı’nda Test Edilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 849-859. https://doi.org/10.29106/fesa.1012094
• Say, S., (2024). Altman Z-Skor Modeli Yardımıyla Finansal Başarısızlığın Tespit Edilmesi. Toplum, Ekonomi ve Yönetim Dergisi, 5 (2), 327-341.
• Tekin, B., ve Gör, Y., (2022). Finansal Başarısızlık Tahmin Modelleri Ve Bankacılık Sektörü Mali Tabloları Üzerinden Bir Uygulama: Altman ve Springate Modelleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(40), 373-404. https://doi.org/10.14520/adyusbd.992296
• Toly, A., A., Permatasari, R., and Wiranata, E., (2019). The Effect of Financial Ratio (Altman Z-Score) on Financial Distress Prediction in Manufacturing Sector in Indonesia 2016-2018. In: The 23rd Asian Forum on Business Education International Conference, 13-12-2019, Denpasar - Indonesia.
• Türk, Z., ve Kürklü, E., (2017). Financial Failure Estimate in BİST Companies with Altman (Z-Score) and Springate (S-Score) Models, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(1), 1-14
• Türk Ticaret Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6102.pdf 31/06/2024
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2024), Yıllık Sanayi Ürün (PRODCOM) İstatistikleri 2023, Haber Bülteni, 53637 sayılı Bülten, 27/06/2024 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yillik-Sanayi-Urun-(PRODCOM)-Istatistikleri-2023-53637 Türkiye İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü, (2024 II), Sektörel Güncel Gelişmeler, https://ekonomi.isbank.com.tr/contentmanagement/Documents/tr12_sektor_gel/2024/SGG_202402.pdf 28/08/2024
• Yıldız, A. (2014). Kurumsal Yönetim Endeksi ve Altman Z Skoruna Dayalı Lojistik Regresyon Yöntemiyle Şirketlerin Kredi Derecelendirmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 71-89.
• www.iso500.org.tr/500-buyuk-sanayi-kurulusu 13/08/2024 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yillik-Sanayi-Urun-(PRODCOM)-Istatistikleri-2023-53637 www.investing.com 13/08/2024