The Financial Distress Dynamics of BIST Industrial Companies in Türkiye: An Altman Z-Score Model Perspective

Yıl 2025, Sayı: 106, 195 - 220, 15.04.2025

Çağatay Mirgen

https://doi.org/10.25095/mufad.1599910

Öz

This study analyzes the financial failure risks of companies listed on the BIST Industrial index in Türkiye and identifies influential financial ratios by utilizing the Altman Z-Score model as the dependent variable. Using a panel data analysis method, the study examines the effects of various financial ratios such as liquidity, debt structure, profitability, and efficiency on the Altman Z-Score, employing a dataset covering the years 2006 to 2023. The Altman Z-Score model was chosen for its role as a fundamental indicator in assessing companies’ financial conditions and bankruptcy risks. The findings reveal that liquidity ratios, including the Quick Ratio and Current Ratio, have a positive impact on financial stability. In contrast, high levels of debt ratios, such as Long-Term Debt to Total Equity and Total Liabilities to Total Assets, are observed to increase the risk of financial failure. Profitability indicators, such as Return on Assets and Return on Equity, demonstrate that strong financial performance mitigates failure risks. Additionally, the positive effect of inventory turnover highlights the contribution of efficient inventory management to financial resilience. These findings provide valuable insights for sector-level risk management and are expected to contribute significantly to the existing literature.

Anahtar Kelimeler

Altman Z-Score , Financial Failure , BIST Industrial Index , Panel Data Analysis , Financial Ratios

Türkiye’de BIST Sınai Şirketlerinin Finansal Başarısızlık Dinamikleri: Altman Z-Skor Modeli Perspektifi

Öz

Bu çalışmanın amacı finansal başarısızlığın sektörel düzeyde nasıl şekillendiğine ilişkin bir bakış açısı sağlamaktır. Bu kapsamda, Türkiye’de BIST Sınai endeksinde yer alan şirketlerin finansal başarısızlık risklerini değerlendirmek ve etkili finansal oranları belirlemek için Altman Z-Skor modelini bağımsız değişken olarak ele alan bir analiz gerçekleştirilmiştir. Panel veri analizi yöntemiyle 2006-2023 yıllarını kapsayan veri seti kullanılarak, bağımsız değişkenler için likidite, borç yapısı, kârlılık ve etkinlik gibi çeşitli finansal oranların Altman Z-Skor üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Altman Z-Skor Modeli, şirketlerin finansal durumlarını ve iflas risklerini değerlendirmek için temel bir gösterge olmasından dolayı tercih edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, likidite oranlarının (asit-test oranı ve cari oran), finansal başarısızlık üzerinde pozitif etkisi bulunmaktadır. Bunun yanında, borç oranlarının (uzun vadeli borçlar/toplam özsermaye ve toplam borçlar/toplam aktifler) yüksek seviyelerinin finansal başarısızlık riskini artırdığı gözlenmiştir. Kârlılık göstergeleri (aktif ve özsermaye kârlılığı), güçlü bir finansal performansın başarısızlık riskini azalttığını destekler niteliktedir. Ayrıca, stok devir hızının olumlu etkisi, etkin stok yönetiminin finansal sağlamlığa katkı sağladığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Altman Z-Skor , Finansal Başarısızlık , BIST Sınai Endeksi , Panel Veri Analizi , Finansal Oranlar

Kaynakça

• Agarwal, Vineet - Taffler, Raffler (2008), “Comparing the performance of market-based and accounting-based bankruptcy prediction models”, Journal of Banking & Finance, 32(8), 1541-1551, https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2007.07.014.
• Albayrak, Ali Sait (2005), “Çoklu doğrusal bağlantı halinde en küçük kareler tekniğinin alternatifi yanlı tahmin teknikleri ve bir uygulama”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 1(1), 105-126, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijmeb/issue/54840/ 750869.
• Altman, Edwar I.- Iwanicz-Drozdowska, Malgorzata - Laitinen, Erkki K. - Suvas, Arto (2014), “Distressed firm and bankruptcy prediction in an international context: A review and empirical analysis of Altman’s Z-score model”, Available at SSRN 2536340.
• Altman, Edward I. (1968), “Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The Journal of Finance”, 23(4), 589-609, https://doi.org/10.2307/2978933.
• Altman, Edward I. (1983), “Corporate financial distress: A complete guide to predicting, avoiding, and dealing with bankruptcy”. John Wiley & Sons. New York.
• Altman, Edward I., Hartzell, John - Peck, Matthew (1995). Emerging Market Corporate Bonds: A Scoring System. Salomon Brothers Inc. New York.
• Arnu, Anggi Pasca - Nugraha, Nugraha (2024), “Analysis of financial ratios against financial distress in pharmaceutical companies”, Accounthink: Journal of Accounting and Finance, 9(1), https://doi.org/10.35706/acc.v9i1.
• Aydın, Nurhan - Başar, Mehmet - Coşkun, Metin (2021), Finansal yönetim, 6. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Bağcı, Haşim - Sağlam, Şengül (2020), “Sağlık ve spor kuruluşlarında finansal başarısızlık tahmini: altman, sprinte ve fulmer modeli uygulaması”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(1), 149-164, https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepesid/issue/53213/ 706489.
• Beaver, William H. (1966), “Financial ratios as predictors of failure”, Journal of Accounting Research, 71-111, https://doi.org/10.2307/2490171.
• Begley, Joy - Ming, Jin - Watts, Susan (1996), “Bankruptcy classification errors in the 1980s: An empirical analysis of Altman’s and Ohlson's models”, Review of Accounting Studies, 1(4), 267-284, https://link.springer.com/article/10.1007/bf00570833.
• Breitung, Jörg (2000), “The local power of some unit root tests for panel data”. Advances in Econometrics, 15, 161-177, https://doi.org/10.1016/S0731-9053(00)15006-6
• Brown, Morton B. - Forsythe, Alan B. (1974), “The small sample behavior of some statistics which test the equality of several means”, Technometrics, 16, 129-132, https://doi.org/10.1080/00401706.1974.10489158.
• Ceylan, Ali - Korkmaz, Turhan (2021), İşletmelerde Finansal Yönetim, 17. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Çavuş, Gülşen - Başar, Ayşe Banu (2020), “Finansal başarısızlık durumunun öngörülmesinde nakit akış bilgilerinin rolü”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22, 292-318. http://dx.doi.org/10.31460/mbdd.647542.
• Çelik, Muhammed - Dursun, Günay Deniz (2021), “Z skor modeli ile finansal risk tahmini ve BIST100 tekstil, giyim eşyası ve deri imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir uygulama”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(14), 19-31. https://doi.org/10.25204/iktisad.786034.
• Desiyanti, Ouw - Soedarmono, Wahyoe - Chandra, Kristian – Kusnadi, Kusnadi (2019), “The effect of financial ratios to financial distress using altman Z-score method in real estate companies listed in Indonesia stock exchange period. Business and Enterpreneurial Review, 19(2), 119-136, https://doi.org/10.25105/ber.v19i2.5699.
• Driscoll, John. C. - Kraay, Aart. C. (1998), “Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data”, Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560. https://www.jstor.org/stable/2646837.
• Engin, Umut – Durer, Salih (2023), “Financial distress prediction from time series data using xgboost: BIST100 of Borsa İstanbul”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(2), 589-604. https://doi.org/10.31671/doujournal.1238432
• Grice, John Stephen - Ingram, Robert W. (2001), “Test of the generalizability of Altman’s bankruptcy prediction model”. Journal of Business Research, 54(1), 53-61. https://ideas.repec.org/a/eee/jbrese/v54y2001i1p53-61.html.
• Gujarati, Damodar N. - Porter, Dawn C. (2009), Basic econometrics, 5th ed., McGraw-Hill Irwin, https://thuvienso.hoasen.edu.vn/handle/123456789/8914.
• Gül, Meltem - Yılmaz, Tuncer (2023), “Altman Z''-skor modeline göre finansal başarı ve belirleyicileri, İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 202-218. https://doi.org/10.33416/baybem.1297200.
• Gülençer, Sinan - Hazar, Adalet (2020), “Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren ilaç şirketlerinin Altman Z skor ve TOPSIS yöntemleri ile değerlendirilmesi”, Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 83-105, https://dergipark.org.tr/en/pub/jefr/issue/65940/1029393.
• Harris, Richard D. F. - Tzavalis, Elias (1999), “Inference for unit roots in dynamic panels where the time dimension is fixed”, Journal of econometrics, 91(2), 201-226. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(98)00076-1.
• Hausman, Jerry. A. (1978), “Specification tests in econometrics”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 46(6), 1251-1271. https://doi.org/10.2307/1913827.
• Im, Kyung So - Pesaran, M. Hashem - Shin, Yongcheol (2003), “Testing for unit roots in heterogeneous panels”, Journal of Econometrics, 115(1), 53-74, https://doi.org/10.1016/S0304-4076(03)00092-7
• Kahraman, Yunus Emre - Tepeli, Yusuf. (2023), “Yabancı paranın finansal başarısızlık üzerindeki etkisinin incelenmesi: BIST şirketleri üzerine ampirik bir çalışma”, Journal of Emerging Economies and Policy, 8(1), 316-324. https://dergipark.org.tr/en/pub/joeep/issue/76081/1299234.
• Kulalı, İhsan (2016), “Altman Z-score modelinin bıst şirketlerinin finansal başarısızlık riskinin tahmin edilmesinde uygulanması”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27), 283-292, https://doi.org/10.17130/10.17130/ijmeb.2016.12.27.1076.
• Levene, H. (1960), Robust Tests for Equality of Variances. In: Olkin, I., Ed., Contributions to Probability and Statistics, Stanford University Press, Palo Alto, 278-292.
• Levin, Andrew - Lin, Chien Fu - Chu, Chia Shang James (2002), “Unit root tests in panel data: asymptotic and finite-sample properties”, Journal of Econometrics, 108(1), 1-24. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(01)00098-7.
• Moch, Rusli - Prihatni, Rida - Buchdadi, Agung Dharmawan (2019), “The effect of liquidity, profitability and solvability to the financial distress of manucatured companies listed on
• the Indonesia stock exchange (IDX) period of year 2015-2017”. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 23(6), 1-16.
• Pesaran, M. Hashem (2004), “General diagnostic tests for cross section dependence in panels”, Institute of Labor Economics, 1-39, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.572504
• Ross, S. A. (1977), “The determination of financial structure: The incentive-signalling approach”, The Bell Journal of Econemics, 23-40. https://doi.org/10.2307/3003485
• Sayılgan, Güven (2017), Soru ve Yanıtlarıyla İşletme Finansmanı, 7. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Swalih, M. - Adarsh, K. B. - Sulphey, M. M. (2021), “A study on the financial soundness of Indian automobile industries using Altman Z-Score”,Accounting, 7(2), 295-298. doi: https://doi.org/10.5267/j.ac.2020.12.001.
• TatoğluYerdelen, Ferda (2018), Panel Veri Ekonometrisi: Stata Uygulamalı. Beta Basım Yayım Dağıtım, 4. Baskı. İstanbul.
• Turaboğlu, Tuncay Turan - Erkol Yıkılmaz, Aslı - Topaloğlu, Emre Esat (2017), “Finansal başarısızlık ve sermaye yapısı kararları: BIST 100 endeksindeki firmalar üzerine bir uygulama”, Business & Economics Research Journal, 8(2), DOI Number: 10.20409/berj.2017.48.
• Wald, John K. (1999), “How firm characteristics affect capital structure: An international comparison”, Journal of Financial Research, 22(2), 161-87, https://doi.org/10.1111/j.1475-6803.1999.tb00721.x.
• Yaman, Serdar - Korkmaz, Turhan (2021), “Finansal başarısızlık modellerinin çalışma sermayesi yatırım ve finansman politikaları doğrultusunda incelenmesi: BİST’de karşılaştırmalı bir uygulama”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 591-610. https://doi.org/10.21547/jss.857946.