Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler

Yıl 2012, Cilt: 36 Sayı: 4, 35 - 49, 25.12.2012

Öz

1990’ların başından itibaren ileri kapitalist ülkelerde ‘toplumsal içerme stratejileri’, azgelişmiş ülkelerde ise ‘yoksulluğu azaltma stratejileri’ adı altında yürütülen programlar, kapitalizmin küresel yeniden yapılanmasının önemli araçlarından birini oluşturmaktadır. Ana eksenleri fırsatların artırılması, içerme ve güçlendirmeye dayanan bu programlar, azgelişmiş ülkelerde şu üç bileşene dayalı olarak hayata geçirilmektedir: Yoksulların emeğini seferber etmeye ağırlık veren (Dünya Bankası’nın terimleriyle, sahip oldukları ‘en bol varlığa’ dayanan) bir ekonomik büyüme hedefi; yoksulların emeklerini ‘üretken’ biçimde kullanabilmelerini sağlamak üzere temel eğitim ve sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi; son olarak, en yoksullara ve korunmasızlara yönelik sosyal güvenlik ağının oluşturulması… Her üç bileşen de piyasa becerisi kazandırmaya dönük kurslardan gelir getirici faaliyetlerin teşvikine, bireysel sorumluluk önceliğine dayalı sosyal yardım programlarından kentsel ve kırsal toprak mülkiyetinde dönüşümlere kadar uzanan çok çeşitli politika pratiklerine sahiptir. Bu çalışma, söz konusu politikalar aracılığıyla neoliberalizmin küresel düzeyde nasıl bir yoksulluk gündemi inşa ettiğini ele almayı ve yoksullara dönük sosyal politikaların aslında toplumsal hayatın makro düzeni nasıl yapılandırdığını ele almaktadır. Tartışmanın temel amacı, yoksullukla mücadele programlarının 21. yüzyılın büyük mülksüzleştirme dalgasının araçlarından biri olduğunu sergilemeye dönüktür. Çalışma, bu amaç doğrultusunda, Marx’ın ‘insani ihtiyaçlar’ kavramını bir çözümleme ekseni olarak önermektedir. İhtiyaçlar kavramı, aslında, yoksulluğu azaltma stratejilerinde de olduğu gibi, piyasadaki malların talebine indirgenmiş niceliksel bir gösterge olarak kullanılmaya ya da insana yaraşır bir yaşam standardı için ahlaki bir ölçüt öngörmeye son derece elverişlidir. Her iki durumda da, ihtiyaçlar mefhumu yoksulları ‘muhtaç’ özneler olarak konumlandırmaya uygun bir eksen olma işlevini görür. Ancak, Marx’ın elinde bu kavram, onu kuşatan liberal hegemonyaya karşı, kapitalizmin özgün ve radikal eleştirisine imkân veren güçlü bir içerik kazanır. Marx’ın çözümlemesi insani ihtiyaçların ontolojik statüsünü ‘soyut insana’ değil emek etkinliğine dayandırdığı ve bu yolla onu tarihselleştirebildiği için, kapitalizm altında ihtiyaçlar formunun antagonistik karakterini görmemizi sağlar. Çalışma, bu kavramsallaştırmaya dayanarak, insani ihtiyaçlar sorunu açısından yoksulluğu azaltma stratejilerinin kavramsal yapısını sorgulayacak ve söz konusu stratejilerin araçları için öngörülen ‘katılım, içerme, güçlendirme’ gibi politik eksenlerin anlamını ele alacaktır; ardından insani ihtiyaçların kapitalizm altında gerçekte nasıl bir politik bir problem olduğunu göstermeye çalışacaktır.

Kaynakça

  • -

İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler

Yıl 2012, Cilt: 36 Sayı: 4, 35 - 49, 25.12.2012

Öz

Kaynakça

  • -
Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makale / Articles
Yazarlar

Aynur Özuğurlu

Yayımlanma Tarihi 25 Aralık 2012
Yayımlandığı Sayı Yıl 2012 Cilt: 36 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA Özuğurlu, A. (2012). İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler. Mülkiye Dergisi, 36(4), 35-49. https://doi.org/10.25064/mulkiye.6
AMA Özuğurlu A. İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler. Mülkiye Dergisi. Aralık 2012;36(4):35-49. doi:10.25064/mulkiye.6
Chicago Özuğurlu, Aynur. “İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler”. Mülkiye Dergisi 36, sy. 4 (Aralık 2012): 35-49. https://doi.org/10.25064/mulkiye.6.
EndNote Özuğurlu A (01 Aralık 2012) İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler. Mülkiye Dergisi 36 4 35–49.
IEEE A. Özuğurlu, “İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler”, Mülkiye Dergisi, c. 36, sy. 4, ss. 35–49, 2012, doi: 10.25064/mulkiye.6.
ISNAD Özuğurlu, Aynur. “İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler”. Mülkiye Dergisi 36/4 (Aralık 2012), 35-49. https://doi.org/10.25064/mulkiye.6.
JAMA Özuğurlu A. İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler. Mülkiye Dergisi. 2012;36:35–49.
MLA Özuğurlu, Aynur. “İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler”. Mülkiye Dergisi, c. 36, sy. 4, 2012, ss. 35-49, doi:10.25064/mulkiye.6.
Vancouver Özuğurlu A. İnsani İhtiyaçlar Kavramı: Yoksulluğu Azaltma Stratejileri Üzerine Eleştirel Düşünceler. Mülkiye Dergisi. 2012;36(4):35-49.
Mülkiye Dergisi: Mülkiyeliler Birliği Konur Sokak No. 1, Kızılay - ANKARA, TÜRKİYE. Tel: +90 312 4185572; Faks: +90 312 4191373; mulkiyedergisi@mulkiye.org.tr / Mülkiye Dergisi, Mülkiyeliler Birliği Genel Merkezi Yayın Organı'dır.