Reviewing the book entitled "at-Tafsîr al-Muyassar" from Sciences of Qur'an perspective

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 27, 30.06.2022

Abdülhalim Yılmaz

Öz

ET-TEFSÎRU’L-MÜYESSER ADLI ESERİN 'ULÛMU'L-KUR'ÂN AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz

Konu ve Amaç
Araştırmanın amacı; son dönemde sayısı artan, mushaf düzeni korunarak hazırlanan, Türkçe mealli Kur’ân formatındaki Arapça eserlerden biri olan et-Tefsîru’l-müyesser adlı eserin tefsir metodunu tespit etmek, aynı zamanda Selefîlik hareketinin öncülerinden olan Suudî Arabistan’daki resmî bir kurum tarafından hazırlanması hasebiyle eserin mezhebî yönünü araştırmak ve Kur’ân ilimleri ile ilgili muhtevasını ele almaktır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde eserin telif edilmesi, telif amacı ve kaynakları ile ilgili bilgiler verilmektedir. İkinci bölümde eserin tefsir yöntemine dair inceleme yapılmaktadır. Üçüncü bölümde ise eserin Kur’ân ilimlerini ne denli ihtiva ettiği ele alınmaktadır.
Yöntem
Tefsir baştan sona taranmıştır. Metodik olarak dikkat çeken bütün özelliklerine yer verilmeye çalışılmıştır. İhtiyaç duyulan yerlerde Tefsir Usulü kaynaklarından istifade edilmiştir. Yine örnek olarak seçilen bazı ayetlerin tefsirinde üzerinde durulan niteliği net bir şekilde ortaya koymak için mukayeseli bir şekilde geçmiş tefsirlere atıflar yapılmıştır.
Bulgular
Eserin; rivayet tefsiri ağırlıklı olduğu, yer yer mezhebî görüşler içerdiği, teorik bilgilere girmeden Kur’ân ilimlerini ihtiva ettiği, icmâlî tefsir sayılabilecek bir formatta olduğu görülmektedir.
Sonuç
Son tahlilde, Ayetlerin ihtiva ettiği anlamların kısa ve öz açılımının, özellikle farklı coğrafyalara hitap ederek ortaya konduğu eserlerde, alışılagelmiş mezhebî bilgilerden farklı olan hususlarla ilgili başta olmak üzere, muhatabın dikkatini çeken konuda ayrıntılı bilgilere ulaşılabilmesi için, bilginin kaynağının dipnotta belirtilmesi, yapılacak yeni çalışmalarda okuyucuya daha çok katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, ‘Ulûmu’l-Kur’ân, Meâl, Selefîlik, et-Tefsîru’l-müyesser

Kaynakça

• Aygün, Abdullah, “Tefsirlerin Rivayet ve Dirayet Ayrımının Sorunları”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2015/4), 140-160. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/147812
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Me’âlimu’t-tenzîl. 5 cilt. Beyrût: Daru ihyâi’t- turâs̱i’l- ‘Arabiyy, 1. Baskım. 1420/1999.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. el-Hüseyin. el-Câmiʿu’l-muṣannef fî beyâni şuʿabi’l-îmân, 14 Cilt, Riyâd: Mektebetü’r- Rüşd li’n- neşri ve’t- tevzî‘, 1. Basım. 2003.
• Binâu’l-ef‘âl. neşr. İsmail Çelik (ed.) Mecmuat'üs-sarf, İstanbul: Şifa Yayınevi ve Matbaacılık. 2012.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâîl Ebû Abdillah el-Buhârî. el-Câmiu‘l- müsnedu’s- sahîhu’l- muhtesar min umûri Rasûlillah sallallahu aleyhi ve sellem min sünenihî ve eyyâmihî. thk. Muhammed b. Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, 9 Cilt, b.y.: Dâru tavki’n-necât, 1. Basım. 1422/2001.
• Buhârî, ‘Abdulazîz b. Ahmed b. Muhammed ‘Alâuddîn el-Buhârî. Keşfu’l-esrâr şerhu usûli’l-bezdevi, 4 Cilt, b.y., Dâru’l- kitâbi’l- İslâmî. t.y..
• Cârim, Ali/ Emîn, Mustafa, el-Belâğatu’l- vâdiha fi’l- beyân ve’l me‘ânî ve’l- bedî‘, thk. Kâsım Muhammed en-Nûrî, 1 Cilt, Dimeşk: Mektebetu dâri’l- fecr, 1.Basım. 2014.
• Cerrahoğlu, İsmail. “Ġarîbu’l-Ḳurʾân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/379-380. İstanbul: TDV Yayınları. 1996.
• Dakr, Abdulğaniyy, Mu‘cemu’l- kavâ‘idi’l- ‘arabiyye fi’n- nahv ve’t- tasrîf, 1 Cilt, Dimeşk: Dâru’l- kalem, 2. Basım. 1993.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü, 1 Cilt, İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 20. Basım. 2012.
• Durmuş, İsmail. “Nahiv”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/300- 306. İstanbul: TDV Yayınları. 2006.
• Ebû Zehrâ, Muhammed. el-Mu‘cizetu’l- kübra, el- Ḳur'ân. Kâhire: Dâru’l- Fikri’l- ‘Arabiyy. t.y..
• Fîruzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed. el-Ḳâmûsu’l- muḥîṭ. thk. Mektebetu taḥḳîḳi’t- turâs̱ fî müesseseti’r- risâle. 1 Cilt. Beyrût: Müessetu’r- risâle li’ṭ- ṭabâ’ati ve’neşri ve’t- tevzî’i. 8. Basım. 1406/2005.
• Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsnedü’l- İmâm Ahmed b. Hanbel, thk. Şu‘ayb Arnavut vd., 50 Cilt, Beyrut: Müessesetu’r-Risâle. 2008.
• Heyet. et-Tefsîru’l-müyesser. Medine: Mücemme‘u’l- melik Fehd li tabâ‘ati Mushafi’ş- Şerîf, 6. Basım. 2019.
• Heyet. et-Tefsîru’l-müyesser, çev: Öztürk, Mustafa. Tefsîru’l- Muyesser Ḳur'ân-ı Kerîm Meal Tefsiri, 2 Cilt. İstanbul: Guraba Yayıncılık. 1. Basım. 2016.
• Hulvânî, Muhammed Hayr. el- Vâdıh fî ‘ilmi’s- sarf, 1 Cilt, Dimeşk: Dâru’l- me’mûn li’t- turâs. 4. Basım. 1987.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Sa‘îd b. Hazm el-Endelûsî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l- fâki’l- cedîde. t.y..
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîrü’l-Ḳur'âni’l-azîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsu’d- dîn. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l- kütübi’l- ‘ilmiyye, 1. Basım. h.1419.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullāh b. Ahmed b. Muhammed el-Cemmâîlî el-Makdisî. Lum‘atu’l- i‘tikâdi’l- hâdî ilâ sebîli’r- raşâd. thk. Muhammed b. Sâlih el- ‘Useymîn. 1. Cilt. Riyâd: Mektebetu edvâi’s- selef. 3. Basım. 1995.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim ed-Dîneverî. Te’vîlu müşkili’l- Kurân. 1 Cilt. Beyrût: Dâru’l- kütübi’l- ‘ilmiyye. 2. Basım. 2007.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânu’l-’Arab. 15 Cilt. Beyrût: Dâru sadr. 3. Basım. h. 1414.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdilhalîm b. Abdisselâm b. Abdillah b. Ebi’l- Kâsım b. Muhammed el-Harrânî. Mecmûʿu fetâvâ. thk. Abdurrahmân b. Muhammed b. Kâsım. 33 Cilt. Medîne: Mücemme‘u’l- melik Fehd li tabâ‘ati Mushafi’ş- Şerîf. 1995.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Abdilhalîm b. Abdisselâm b. Abdillah b. Ebi’l- Kâsım b. Muhammed el-Harrânî. Mukaddime fî usûl’t- tefsîr. Beyrut: Daru mektebeti’l- hayât. 1980.
• İbnu’l-Hümâm, Kemaleddin Muhammed b. Abdülvahid b. Abdülhamid. Şerhu fethi’l- kadîr. 10 Cilt. Beyrût: Dârul' kütübi'l- 'ilmiyye, 1. Basım. 2003.
• ‘Itr, Nureddîn. ‘Ulûmu’l- Ḳur'âni’l- Kerîm. Dimeşk: Matba ‘atu’s- sabâh. 6. Basım. 1996.
• Kâfiyecî, Muhyiddin Ebû Abdillah Muhammed b. Süleymân el-Hanefî. Kitâbu’t- taysîr fî ḳavâidi ‘ilmi’t- tafsîr. Çev. Prof. Dr. İsmail CERRAHOĞLU. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. 2. Basım. 1989.
• Kârî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Herevî. Mineḥu’r-ravżi’l-ezher fî şerḥi’l- fıḳhi’l-ekber. 1 Cilt. Beyrût: Dâru’l- beşâiri’l- İslamiyye, 1. Basım. 1998.
• Ḳattân, Mennâ’ b. Halîl. Mebâhis fî ‘ulûmi’l- Ḳur'ân. b.y.: Mektebetu’l- me’ârif li’n- neşri ve’t- tevzî’. 2000.
• Kelvezânî, Mahfûz b. Ahmed b. Hasan el-Hanbelî Ebû’l- Hattâ. et-Temhîd fî usûli’l- fıkh. thk. Müfid Muhammed Ebû ‘Umşe ve Muhammed b. Ali b. İbrâhîm. 4 Cilt. Mekke: Merkezu’l- bahsi’l- ‘ilmî ve ihyâi’t-turâsi’l-İslâmî - Ümmü’l-Kurâ Üniversitesi. 1. Basım. 1985.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medâriku’t- tenzîl ve hakâiku’t- te’vîl. thk. Yusuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l- kelimi’t- tayyib, 1. Basım. 1998.
• Okumuş, Mesut. “Mubhemâtu’l- Ḳur'ân”. Tefsir El Kitabı. ed. Mehmet Akif KOÇ. 386-389. Ankara, Grafiker Yayınları, İkinci Baskı. 2014.
• Ömerî, Ahmed Cemal. Dirâsât fı’t-tefsîri’l-mevdû‘î li’l-kasasi’l-Kur’ânî. Kâhire: Mektebetu’l-khancî. 1. Basım. 1986.
• Özervarlı, M. Sait. “Selefiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/399-402. İstanbul: TDV Yayınları. 2009.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. et-Tibyân fî ‘ulûmi’l- Ḳur'ân. 1 Cilt. İstanbul. İsmailağa Yayınevi. 2. Basım. 2021.
• Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-Süyûtî eş-Şâfi’î. El-itḳân fî ‘ulûmi’l- Ḳur'ân. thk. Muhammed Ebu’l- Fazl İbrâhîm. 4 Cilt. b.y.: el-Hey’etü’l- Mısriyyeti’l- âmme li’l- kitâb. 1974.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el- mülî el-Bağdâdî. Câmi‘u’l- beyân fî te’vîli’l- Ḳur'ân. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r- risâle. 1. Basım. 2000.
• Taşköprizâde, Ahmed b. Mustafa. Miftâhu’s-se‘âde ve misbâhu’s-siyâde. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-‘ilmiyye. 1. Basım. 1985.
• Tayyâr, Müsâid b. Süleyman b. Nâsır. et- Tefsîru’l- lügavî li’l- Ḳur'âni’l- Kerîm. b.y.: Dâru İbni’l- Cevzî. 1. Basım.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevra b. Mûsâ b. Dahhâk. el-Câmiu'l-kebîr- sünenü't- Tirmizî. 1 Cilt, Riyad: Dâru's- Selam. 4. Basım. 2008.
• Üzüm, İlyas. “Şîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/116-120. İstanbul: TDV Yayınları. 2010.
• Yılmaz, Mehmet Faik. “Münâsebâtü’l-âyât ve’s-süver”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/ 568- 570. Ankara: TDV Yayınları. 2020.
• Zencânî, Mahmud b. Ahmed b. Mahmud Ebû’l- Menâkıb Şihâbuddîn. Tahrîcu’l- furû‘ ‘âle’l- usûl. thk. Muhammed Edîb Sâlih. 1 Cilt. Beyrût: Müessesetu’r- Risâle. 2. Baskı. 1398/1978.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedru’d-dîn Muhammed b. Abdillah b. Bahâdır, el-Burhân fî ‘ulûmi’l- Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l- Fadl İbrâhîm. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Ma’rife. 1957.
• Zühaylî, Muhammed Mustafa. el- Vecîz fî usûli’l- fıkhi’l- İslâmî. 2 Cilt, Dimeşk: Dâru’l- Hayr li’t- Tabâ ‘a ve’n- Neşr ve’t- Tevzî‘. 2. Basım. 2006.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilu’l- ‘irfân fî ‘ulûmi’l- Ḳur'ân. thk. Fevvâz Ahmed Zemerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l- ‘Arabiy. 1995.