The First Time in Arab Literature: Queer Characters in The Novels of Ḥudā Barakāt

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 23, 131 - 159, 28.07.2025

Seyit Ahmet Akay Hasan Uçar

Öz

Ḥudā Barakāt is one of the leading postmodern Arab novelists. Her style, technique and the fact that she is the first writer to touch upon issues such as queer characters, which is foreign to her geography, make her different. Queer is a theory accepted today and is a concept used for non-heterosexual individuals in general. The author has used characters that can fall within the scope of this definition. Although she timidly touched upon the homosexual aspects of her characters, she bravely addressed their sexual problems. This study seeks an answer to the question of whether this theme, which has won the author awards, belongs to the expressions of a writer influenced by populism. It is possible to say that the author sees sexual problems as a psychological illness caused by wars, a reality that has not changed for decades in the geography where she was born. The fact that there is no enough on the Booker Prize-winning author and her works in our country reveals the importance of the subject. Issues such as homosexuality which are global traps are becoming widespread day by day bring rewards to writers. Therefore, it is even more important to emphasise that it is a disease. The scope of the study is determined by the three novels in which the author deals with queer characters. Ḥajar al-Ḍāḥik (The Stone of Laughter), the problem of sexual identity is revealed through Khalil, who has feminine tendencies. At the end of the novel, Khalil turns into a character to whom men express their sexual interests. In Ahl al-Hawā (Disciples of Passion), the secondary feminine identity of the diseased protagonist, who kills the woman he is in love with, overlaps with the masculine identity of his wife. In Barīd al-Layl (Night Mail), the author mentions that an old woman resembles her father in an unpredictable way and that this resemblance does not only remain at the physical level. In this study, text analysis technique was used in accordance with the qualitative research method and it is analysed queer characters, which Ḥudā Barakāt deals with with increasing clarity, is not a coincidence. The author veils this theme caused by the war with other themes and reflects her thoughts on the wars of which she is a victim and her own problems through her characters.

Anahtar Kelimeler

Arabic Rethoric , Modern Arabic Literature , Ḥudā Barakāt , The Stone of Laughter , Queer Character.

ARAP EDEBİYATINDA BİR İLK: HÜDÂ BERAKÂT’IN ROMANLARINDA QUEER KARAKTERLER

Öz

Hüdâ Berakât, post modern Arap romanının önde gelen yazarlarındandır. Üslubu, tekniği ve coğrafyasının yabancı olduğu queer karakterlere ilk kez temas eden yazar olması; onu farklı kılmaktadır. Yazar, heteroseksüel olmayan bireylerin geneli için kullanılan queer tanımlaması kapsamında karakterlerinin eşcinsel yönlerine her ne kadar ürkek bir şekilde temas etse de cinsel sorunlarına cesurca eğilmiştir. Queer temanın, popülizmin etkisi altına aldığı bir yazarın kaleminden dökülen ifadelere mi ait olduğu sorusuna cevap arayan bu çalışma ile cinsel problemlerin; yazar tarafından, doğduğu coğrafyanın on yıllardır değişmeyen gerçeği olan savaşların yol açtığı psikolojik bir hastalık olarak görüldüğünü söylemek mümkündür. Booker ödüllü yazar ve eserleri hakkında ülkemizde yeterince çalışma olmadığı, her geçen gün yaygınlık kazanan ve birer küresel tuzak olan queer konuların yazarlara ödüller getirdiği düşünüldüğünde eşcinselliğin bir hastalık olduğunun vurgulanması; çalışmada ele alınan konunun önemini ortaya koymaktadır. Çalışmanın kapsamını ise yazarın queer karakterleri işlediği üç romanı belirlemektedir. İlk romanı Hacerü’d-dahik’te queer tema, kadınsı eğilimleri olan Halil ile sunulmaktadır. Nitekim Halil, romanın sonunda erkeklerin cinsel ilgilerini ifade ettikleri bir karaktere dönüşmektedir. Ehlü’l-hevâ’da ise âşık olduğu kadına kıyan hastalıklı roman kahramanının ikincil kadınsı kimliği, karısına ait erkeksi kimlikle örtüşmektedir. Berîdü’l-leyl adlı eserinde ise yazar, bir kadının yaşlanınca tahmin edilemeyecek kadar babasına benzediğine ve bunun sadece fiziksel düzeyde kalmadığına değinmektedir. Nitel araştırma yöntemine uygun olarak metin analizi tekniği kullanılan bu çalışmada Hüdâ Berakât’ın giderek artan bir açıklıkta ele aldığı queer karakterlerin tesadüf olmadığı incelenmiş; savaşın doğurduğu bu temayı yazarın, iç savaş, göç, travma vb. diğer temalar ile harmanladığı, mağduru olduğu savaşlara dair düşüncelerini ve kendi yaşadığı sorunları karakterleri aracılığı ile yansıttığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belâgati , Modern Arap Edebiyatı , Hüdâ Berakât , Hacerü’d-dahik , Queer karakter.

Kaynakça

• Abdulhâdi, Hannân. “Hüdâ Berakât: Hikâyetü Sâhibeti rasâilü’l-leyli’l-mübe’sera fi’l-Booker” (23 Nisan 2019). https://www.vetogate.com/3465118
• Arageek. “Men Hiye Hüdâ Berakât”. 18 Mayıs 2022. Erişim 30 Eylül 2024. https://www.arageek.com/bio/hoda-barakat
• ’Âzim, İbtisâm. “Hüdâ Berakât: Ene Min Mekânin Âhar” (12 Eylül 2019). https://www.alaraby.co.uk/
• Bakhtin, Mikhail. Karnavaldan Romana. ed. Trc. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2001.
• Bakhtin, Mikhail. Problems of Dostoevsky’s Poetic. ed. Caryl Emerson. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1999.
• Bayramoğlu, Yener. “Stonewall’dan Onur Yürüyüşü’ne...” Cogito: Cinsel Yönelimler ve Queer Kuram 65 (2011), 387-394.
• Berakât, Hüdâ. Berîdü’l-leyl. Beyrut: Dârü’l-Âdâb, 2019.
• Berakât, Hüdâ. Ehlü’l-hevâ. Kahire: Şeriketü’l-Emel, 1999.
• Berakât, Hüdâ. Hacerü’d-dahik. ed. el-Hey’etü’l-Âmme li Kusûri’s-Sekâfe. Kahire: Şeriketü’l-Emel li’t-Tıbâ’a, 1998.
• Berakât, Hüdâ. Hind ev ecmelü imrae fi’l-âlem. Kahire: Dârül’l-Âdâb, 2024.
• Berakât, Hüdâ. “Fî Ennenâ Milhu’l-Arz”, el-Faysal (28 Ocak 2018). https://www.alfaisalmag.com/?author=211
• Beramî, Muhammed. “Hüdâ Berakât Sâhibetü Beridü’l-Leyl Elletî Rafezat et-Teraşşuha li’l-Booker fe Fâzet Bihâ”. el-Mısrî el-Yevm (23 Nisan 2019). https://www.almasryalyoum.com/news/details/1391491
• Çeşitli, İsmail. Metin Tahlillerine Giriş/2 Hikaye-Roman-Tiyatro. Ankara: Akçağ Yayınları, 2014.
• Derrâc, Faysal. “Hüdâ Berakât: Min târîhin mütedâ‘in ilâ târîhin lâ vucûde leh”. Mecelletü Nizvâ 36 (Ekim 2003), 44-57.
• Di̇nçer Kırca, Aygün. “Pastiş ve Seramik Yapıtlara Yansıması”. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi 15/15 (2016).
• Ekberizâde, Fatıma. “el-Karnafâliyye fî rivâyeti Berîdi’l-leyl”. Mecelletü’l-Cem’iyye’l-Îrâniyye 64 (Eylül 2022), 47-72.
• Eslem, Muhammed. “Te’sîrü’l-harbi’l-ehliyye’l-Lübnâniyye fî a’mâli Hüdâ Berakât”. Mecelletü’l-Âsıme 5 (2013), 140-142.
• Hamâmisi, Muhammed. “Hüdâ Berakât: er-Ricâl fî Rivâyâtî Du’afâ”. https://www.alowais.com/292018/
• Harbî, Melha b. Hamoud. “el-Binyetü’s-serdiyye ve ensâku’t-telakkî fî rivâyeti Berîdi’l-leyl li’l-kâtibe Hüdâ Berakât”. Mecelletü’l-Ulûmi’t-Terbeviyye ve’d-Dirâsâti’l-İnsâniyye 10 (Haziran 2020), 127-152.
• Jagose, Annamarie. Queer Teori Bir Giriş. ed. Trc. Ali Toprak. Ankara: Nota Bene Yayınları, 2015.
• Karataş, Evren. “The Technique Of Letter Novel And Two Samples From Turkish Literature: Mektup Aşkları And Kedi Mektupları”. Journal of Turkish Studies Volume 7 Issue 4-II/7 (2012), 1663-1679. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.3496
• Kefeli, Emel. Anlatım Tekniği Olarak Mektup. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2002.
• Liman Turan, Seda. “Queer Teori ve Aktivist Sanat”. International Journal of Arts and Social Studies 4/7 (2021), 158-173. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asstudies/issue/67247/1032259
• Malih, Rasha. “Hüdâ Berekât: Teazzebtü fi’s-Seytarati alâ Şahsiyyeti’r-Ricâl fî Rivâyâtî”. el-Beyân. Erişim 17 Kasım 2024. https://www.albayan.ae/books/author-book/
• Masannat, Siwar. “Gender(ed) Wars in Disciples of Passion”. Kohl: a Journal for Body and Gender Research 2/1 (2016).
• Mc Elroy, Bernard. Fiction of The Modern Grotesque. New York: St. Martin’s Press, 1989.
• Mehdî, Sami. “Berîdü’l-leyl, Rivâyetü’l-Lübnâniyye Hüdâ Berakât”. Qoraish.
• Müdevvenetü Mektebeti’l-Kütüb. “Hüdâ Berakât”. Erişim 30 Eylül 2024. https://www.pdf-books.org/post/
• Pekparlatır, Selçuk-Eminoğlu, Ali. “Suriyeli Kadın Yazar İbtisâm Tireysî’nin Mudunu’l-Yemâm Adlı Romanının Mülteci Edebiyatı Açısından Değerlendirilmesi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 19/2 (Aralık 2019), 681-692. https://doi.org/10.33420/marife.632946.
• Rıdvan, Talat. “Cedelü’l-’alâka beyne’l-hayâti ve’l-mevti fî Haceri’d-dahik”. el-Hey’etü’l-Mısrıyye’l-Âmme 10 (2013), 103-114.
• Tarık, Şihâb. “Hüdâ Berakât: el-Lügatü’l-Arabiyye Beytî ve Âhirü mâ Tebakkâ lî”. Ahbârul-edeb (02 Şubat 2025). https://akhbarelyom.com/news/newdetails/4547203/1/
• Thomson, Philip. The Grotesque. ed. John D. Jump. London: Methuen, 1972.
• Yardımcı, Sibel. “Queer Tahayyül: Cinsiyet Kimliğinde ve Cinsel Yönelimde İkiliğin Ötesi”. Toplum ve Hekim 29/4 (2014), 296-301.https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/182602/queer-tahayyul- cinsiyet-kimliginde-ve-cinsel-yonelimde-ikiligin-otesi
• Yardımcı, Sibel-Güçlü, Özlem. Queer Tahayyül. İstanbul: Sel, 2013.
• Yıldız, Ahmet. “Zehrân el-Kâsımî’nin Teğrîbetu’l-Kâfir İsimli Romanının Teknik ve Tematik İncelemesi”. Marife 23/2 (2023) 401-428.