Obstetrik Ultrason Kullanımının Tarihçesine İlişkin Bir Değerlendirme ve Ebenin Rolü

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 47 - 53, 01.01.2018

Emine Akça Şule Gökyıldız Sürücü Meltem Akbaş

Öz

Obstetrik ultrason gebeyi ve fetüsü değerlendirmek amacıyla sıklıkla kullanılan prenatal tanı yöntemlerinden biridir. Obstetrik
ultrasonda değerlendirilecek kısım bulunulan trimestere göre değişebilmektedir. Birinci trimester; gestasyonel kese açısından
değerlendirme, kalp aktivitesinin varlığı ya da yokluğu, fetüs sayısı, fetüsa ait ölçümler ve gebenin üreme organlarının anatomik
olarak değerlendirilmesini içerir. İkinci ve üçüncü trimester; fetal kalp aktivitesi, amniyotik sıvı hacmi, plasenta lokalizasyonu,
umblikal kord ve yapısı, fetal gestasyonel yaş değerlendirmesi, fetal ağırlık tahmini, annenin üreme organlarının anatomik yapısı ve
fetüsün anatomik olarak değerlendirmesini içermektedir.
Ultrason tarihte ilk olarak denizcilik alanında kullanılmıştır. Daha sonra tıp alanında hastalıkların tanılanması amacı ile kullanılmaya
başlanmıştır. Obstetri alanında ultrason ilk kez 1955 yılında kullanılmıştır. Ultrasonun obstetri alanında kullanımı 1950’li yıllarda
başlamış olsa da malformasyonların tanılanması amacıyla ultrasonun kullanımı 1970’li yıllara dayanmaktadır. Sonuç olarak obstetrik
ultrason muayenesi günümüzde gebenin ve fetüsün değerlendirilmesi, malformasyonların erken tanı ve tedavisine olanak sağlaması
bakımından antenatal bakımın önemli bir parçası haline gelmiştir. Antenatal bakımda aktif olarak rol alan ebelerin obstetrik
ultrasona yönelik rol ve sorumlulukları da bu bağlamda oldukça önemlidir.
Bu çalışmada, anne ve bebek sağlığı açısından hayati öneme sahip obstetrik ultrasonun geçmişten günümüze kullanımına ve
obstetrik ultrason muayenelerine yönelik ebelerin rollerine değinilmesi amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Obstetri, ultrason, gebe, ebe

An Assessment of Obstetric Ultrasound Usage and Its History

Öz

Obstetric ultrasonography is one of the prenatal diagnostic methods frequently used to evaluate the fetus and pregnancy. The part to be evaluated in the obstetric ultrasound can vary according to the trimester found. First trimester includes assessing of gestational sac, presence or absence of cardiac activity, number of fetuses, fetal measurements, and anatomical evaluation of the reproductive organs of the pregnant woman. Second and third trimester include assessing of fetal heart activity, amniotic fluid volume, placental location, umbilical cord and structure, fetal gestational age, fetal weight estimation, fetal anatomical evaluation and maternal anatomical structure of the reproductive organs. Ultrasonography was first used in the field of maritime in history. Later, it was started to be used with the purpose of diagnosing diseases in the field of medicine. The first use of ultrasonography in obstetrics was in 1955 by Ian Donald, a Scottish obstetrician. Although the use of ultrasonography in the prenatal period began in the 1950s, the use of ultrasonography to diagnose malformations dates back to the 1970s. in conclusion, obstetric ultrasound examination has become an important part of antenatal care in the evaluation of fetus and pregnancy, early diagnosis and treatment of malformations. The roles and responsibilities of the midwives, which are actively involved in antenatal care, for obstetric ultrasonography are also very important in this context. In this study, it is aimed to address past to present use of obstetric ultrasonography which having vital importance for maternal and infant health and the roles of midwives for obstetric ultrasound examinations.

Anahtar Kelimeler

Obstetri, ultrason, gebe, ebe.-Obstetrics, ultrasonography, pregnant, midwife.

Kaynakça

• (WHO) WHO: Maternal mortality. Fact sheet. 2016; http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs348/en/. Accessed 13.09.2016.
• Sönmez Y: Doğum öncesi bakım hizmetleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2007;16:9-12.
• Taşkın L: Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 13 ed. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi; 2016.
• Bricker L, Garcia J, Henderson J, et al.: Ultrasound screening in pregnancy: a systematic review of the clinical effectiveness, cost-effectiveness and women's views: Core Research; 2000.
• (TNSA) TNvSA: Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2013.
• Sağlık Bakanlığı SAGM: Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015:108. 2015.
• Bricker L, Medley N, Pratt JJ: Routine ultrasound in late pregnancy (after 24 weeks' gestation). The Cochrane Library. 2015.
• Whitworth M, Bricker L, Mullan C: Ultrasound for fetal assessment in early pregnancy. The Cochrane Library. 2015.
• Campbell S, Little, D.: Clinical potential of real-time ultrasound. In: Bennett S, Campbell, S., ed. Real-time Ultrasound in Obstetrics. Oxford: Blackwell Scientific Publications; 1980.
• Campbell S: A short history of sonography in obstetrics and gynaecology. Facts, views & vision in ObGyn. 2013;5:213.
• Christian E, Yu C, Apuzzo ML: Focused ultrasound: relevant history and prospects for the addition of mechanical energy to the neurosurgical armamentarium. World Neurosurgery. 2014;82:354-365.
• Donald I, Macvicar J, Brown T: Investigation of abdominal masses by pulsed ultrasound. The Lancet. 1958;271:1188-1195.
• Hassani S: Ultrasound in Gynecology and Obstetrics. Vol 6. New York: Springer Verlag 1978.
• Kurjak A, Chervenak, FA. : Donald School Textbook of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 3 ed. India: Jaypee Brothers Medical Publishers; 2011.
• Oakley A: The history of ultrasonography in obstetrics. Birth. 1986;13:5-5.
• Resta RG: The first prenatal diagnosis of a fetal abnormality. Journal of genetic counseling. 1997;6:81-84.
• Wagner M: Ultrasound: More Harm than Good? Midwifery Today. 1999:28-30.
• Woo J: A short history of the development of ultrasound in obstetrics and gynecology. See http://www. ob- ultrasound. net/history1. html (last checked 14 May 2011). 2002.
• Alp Dal N, Ertem, G.: Fetal Sağlığın Değerlendirilmesi ve Tarama Testleri. In: Sevil Ü, Ertem, G., ed. Perinatoloji ve Bakım. İzmir: Ankara Nobel tıp Kitabevleri; 2016:373-409.
• Mete S. In: Okumuş H, Mete, S., ed. Gebelikte Yapılması Gereken Testler ve İzlemler. Anne Babalar için Doğuma Hazırlık Sağlık Profesyonelleri için Rehber. İstanbul: Deomed; 2014:32-35.
• Coşkun A. Hemşireler ve Ebeler için Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Öğrenim Rehberi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2013:404-411.
• Kızılkaya Beji N, Dişsiz, M. : Gebelikte Sağlığın Değerlendirilmesi ve Klinik Karar Verme. In: Eti Aslan F, ed. Sağlığın Değerlendirilmesi ve Klinik Karar Verme. Ankara: Akademisyen Tıp Kitabevi; 2017:745-747.
• (WHO) WHO: WHO Recommendations on Antenatal Care For a Positive Pregnancy Experience. 2016; http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/250796/1/9789241549912-eng.pdf. Accessed 11.12.2016.
• (NICE) NIfHaCE: Antenatal care for uncomplicated pregnancies. 2008; https://www.nice.org.uk/guidance/cg62/chapter/1-Guidance#screening-for-fetal-anomalies. Accessed 30.03.2017.
• Başkanlığı. TCSBTHSKKvÜSD: Doğum Öncesi Bakım Yönetim Rehberi. 2014.
• Medicine AIoUi: AIUM practice guideline for the performance of obstetric ultrasound examinations. Journal of ultrasound in medicine: official journal of the American Institute of Ultrasound in Medicine. 2013;32:1083.
• Ekelin M, Svalenius EC, Dykes AK: Developing the PEER‐U scale to measure parents' expectations, experiences and reactions to routine ultrasound examinations during pregnancy. Journal of Reproductive and infant Psychology. 2008;26:211-228.
• Ekelin M, Crang-Svalenius E, Dykes A-K: A qualitative study of mothers’ and fathers’ experiences of routine ultrasound examination in Sweden. Midwifery. 2004;20:335-344.
• (NHS). NÜH: 2015; file:///C:/Users/PC04/Downloads/Midwifery_ultrasound_guidelines.pdf Accessed 12.01.2017.
• Midwives. NZCo: 2006; file:///C:/Users/PC04/Downloads/23%20Midwives%20Using%20Ultrasound.pdf. Accessed 01.02.2017.
• Midwives TRDOo: 2017; http://www.knov.nl/fms/file/knov.nl/knov_downloads/526/file/Midwifery_in_The_Netherlands_versie_2017.pdf? download_category=overig. Accessed 16.01.2017.