Yeni İlaçların Eldesinde Etnoloji Bilim Dalının Önemi

Yıl 2011, Lokman Hekim Journal 2011; Supplement, 31 - 31, 01.09.2011

Gülsel Kavalalı

Öz

Etnoloji sözcüğü (İngilizce ethnology, yeni söylenişi budun bilim) Yunanca ethnos kelimesinden gelmektedir. Genel anlamda ırk ve kavimlerin köklerini, yayılmalarını ve ilişkilerini inceleyen ve özelliklerinden bahseden bir bilim dalıdır. İnsanlık tarihinde botanik ve tıb bilimi birbirleri ile ilişkilidir. Shamanlar ve Witch-doctor denilen halk hekim- lerinin, insanlara önerdikleri ilaçların yapımında botanik, antropoloji, arkeoloji, sosyoloji, din ve dil bilimlerin- den yararlanılmıştır. Sonradan ilaç bilimi (farmakoloji) üzerinde uzmanlaşan bilim insanları, eski uygarlıklardan edindikleri bu bilgileri, yeni bulunan bitki türleri ile harmanlayarak yeni ilaç molekülleri ve terkiplerini hazır- lamışlardır. Böylece yeni ilaçların eldesinde ethnobotany ve ethnopharmacology ve dolayısıyla ethnomedical bilim dalları ortaya çıkmıştır. XIX. yüzyıl bitki kimyasının (phytochemistry) önem kazanmaya başlaması ile yeni bulunan bitki türleri ve bunların aktif maddeleri izole edilerek yeni ilaç hammaddeleri bulunmuştur. Daha sonraları sentetik kimya (synthetic chemistry) bilim dalı devreye girince, etnik kökeni belli, yıllarca halk arasında kullanıla gelen bu terkiplerden tam ve yarı sentetik yollarla benzer aktif maddeler yapılmış ve böylece ilaç endüstrisi meydana gelmiştir. Bugün eczaneden aldığımız tablet, şurup formundaki ilaçlar, yıllar öncesinde halk arasında kullanılan ve o za- manki halk hekimleri tarafından önerilen, içeriği çeşitli bitki türlerinden izole edilerek elde edilen, teknoloji ve farmakoloji bilimlerinin katkıları ile standardize edilip, dozu ayarlanılarak, hastanın rahatça alabileceği forma sokulmuş preparatlardır

Anahtar Kelimeler

Etnoloji, İlaç

The Role of Ethnology in Drug Development

Öz

Ethnology (from the Greek ethnos meaning people, nation, race ) is a branch of anthropology that compares
and analyzes the origins, distribution, technology, religion, language and social structure of human populations. The most important stage in a drug development program using plants is the accurate identification
of the starting material. Several scientific disciplines associated with Ethnology such as Ethnobotany, Ethnomedicine, Ethnopharmacology can provide critical information in prescreening selected plants for further
experimental pharmacological studies. Most importantly ethnological studies investigate the use of plants by
various indigenous cultures, which in turn can form the basis for their pharmacological evaluation. Several
commercially available standardized drugs used as treatments against disease have originally proven their
efficacy in folk medicine and reached the market through extensive ethnopharmacological characterization.

Anahtar Kelimeler

Ethnology, Drug